شفقنا افغانستان- «بلال احمد» در یادداشتی در وبسایت چپگرای «سوشیانت» نوشت:
عربستان سعودی سرانجام «شیخ نمر النمر» روحانی شیعه و مخالف سیاسی را اعدام کرد. پس از آنکه مرگ «نمر» منجر به اعتراضات خشن در محل سفارت سعودی در تهران شد، تنش های منطقه ای شدیدا افزایش یافته است و یک بحران دیپلماتیک به وجود آورده است. سوال این است که چرا این اعدام اکنون صورت گرفت.
واضح است که اعدام دسته جمعی روز یکشنبه محصول نگرانی های سعودی از تحولات داخلی و انزوای بین المللی بود.
«شیخ النمر» را ابتدا در جریان سرکوب یک تظاهرات اعتراضی در ژوئیه ۲۰۱۲ در نزدیکی قطیف بازداشت کردند. «محمد خالد الیحیی» تحلیلگر سعودی اخیرا در «گاردین» به تاکید نوشته است که «نمر یک تروریست بود؛ یکی از میان هزاران». اما این سخن سالهاست که موضع رسمی سعودی است. در وضع «نمر» چه تغییری رخ داده است که برای اعدامش در کنار ۴۶ نفر دیگر (عمدتا نظامیان محکوم به عضویت در القاعده) کفایت می کرد؟
واضح است که اعدام دسته جمعی روز یکشنبه محصول نگرانی های سعودی از تحولات داخلی و انزوای بین المللی بود.
جنگ نامحتمل است، حتی شاید تنها به این دلیل که ریاض از پس هزینه هایش بر نمی آید. قیمت های نفتی از اواسط سال ۲۰۱۴ تاکنون حدود ۷۰ درصد سقوط کرده است، که دلیلش بیش از هر چیز به تولید مازاد مربوط می شود. پس از پیشرفت های غیر منتظره در زمین کاوی هیدرولیکی، تولیدکنندگان آمریکایی نفت شیل بازار را پر کرده اند. عربستان سعودی توان اداره ی جنگی بیش از آنچه اکنون در یمن می گذرد ندارد، خصوصا به این دلیل که کسری های بودجه حالا به سیاست های ریاضتی بی سابقه در عربستان منجر شده است.
این شرایط اقتصادی تا حدی چرایی این مسئله را نشان می دهد که «ملک سلمان» بیش از پیش بر جاروجنجال فرقه ای تکیه زده است. ناگاه، جهان به بحث از اعدام «نمر» و حمله به سفارت سعودی در تهران مشغول است. بحرین، جیبوتی، اردن، سودان، و امارات متحده عربی همگی یا ارتباط خود را با ایران قطع کرده اند یا در حال کاهش سطح آن هستند. در خود عربستان سعودی، شبکه های اجتماعی شعله ور از محکومیت ایران و شیعه گرایی است (که این دو مقوله را با جاروجنجال با هم یکی می کنند).
این مسئله، توجه افراد را از دیگر جزئیات پرت می کند: جزئیاتی همچون این واقعیت که درامدهای نفتی در سال گذشته ۲۳درصد افت کرده است، و ریاض را واداشته است تا «مجموعه ای از حوزه ها و فعالیت های اقتصادی را خصوصی کند»، مالیات بر ارزش افزوده را وضع کند، و قیمت آب، برق، و انرژی را افزایش دهد. مسئله ی مزبور ضمنا توجه ما را از پرسش های ناراحت کننده ای همچون پرسش از جنگ ناکام «ملک سلمان» در یمن، و پیوندهای طبقه متوسط سعودی با داعش، منحرف می کند. در عین حال، فرقه گرایی صرف هم همه ی ماجرا نیست.
شایسته ی ذکر است که سیاست های ریاضتی روز ۲۸ دسامبر اعلام شدند و اعدام دسته جمعی روز ۲ ژانویه رخ داد. دشوار بتوان این مسئله را تصادفی دانست که درست چند روز پس از اعلام کاهش بودجه که طبعا به ناآرامی در سطح جامعه منجر خواهد شد، یک روحانی مهم شیعه را در کنار نظامیان شناخته شده اعدام کنند. بخشی از هدف این اعدام سرگرم کردن توجه مردم بود، اما یک پیام نیز داشت. عربستان سعودی نه فعالیت سیاسی اصلاح طلبانه را تحمل خواهد کرد، که «شیخ نمر» هم آشکارا با زبان حقوق بشر و نمایندگی عادلانه درگیر چنین فعالیتی بود، و نه شورش خشن و انقلاب مسلحانه از سوی یک جمعیت هیجانزده را.
دانشمندانی همچون «توبی جونز» فرقه گرایی منطقه ای را به تقصیل بررسی کرده اند، و از جمله به ریشه های معاصر آن در اقدامات تحریک آمیز مذهبی سعودی و در حواشی گسترده تر جنگ عراق، پرداخته اند. یک بحث تکمیلی هم در کنار آن باید مطرح کرد در این باره که چگونه «اکثریت سالاری» سنی ها با رشد اصول توسعه ی بازار آزاد در منطقه عجین شده است. حاصل آنکه جاروجنجال ضد شیعی و ضد ایرانی خیلی خوب به مذاق مخاطب سعودی خوش می آید. کاملا منطقی به نظر می رسد که هدف از کشتن «نمر» ایجاد (و تحکیم) یک روایت فرقه گرایانه ی منفعت بخش باشد.
حکومت سعودی اصلاح طلبی انسانی «نمر» و نظامیان محکوم مرتبط با القاعده و داعش را به یک چشم نگاه می کند.
با این حال، این اعدام به کار تعیین پارامترهای مقاومت نامشروع در عربستان سعودی نیز می آید. تمرکز بر «نمر» گمراه کننده نیست چرا که او یک «تروریست» است. تمرکز بر «نمر» گمراه کننده است زیرا این واقعیت را نادیده می گیرد که حتی حرف از «حقوق مساوی» هم غیر قابل قبول شده است. حکومت سعودی اصلاح طلبی انسانی «نمر» و نظامیان محکوم مرتبط با القاعده و داعش را به یک چشم نگاه می کند.
اشتباه است آنطور که اخیرا باب شده است فکر کنیم عربستان سعودی و داعش به یک اندازه دارای بنیادگرایی مذهبی هستند. تفاوت بین این دو بسی بیش از آن است که به فکر ناظران غربی خطور کند. بلکه، عربستان سعودی پارامترهای اخلاقی یک جامعه ی بنیادگرا را از طریق احکام سنگین و مجازات اعدام دوباره تثبیت کرده است. حکومت سعودی نظامیان، قاچاقچیان مواد مخدر، و متهمان به جادوگری را با همان شوق و ذوقی اعدام کرده است که «نمر» را اعدام کرد. و احتمال خیزش های مردمی و شورش های خشونت آمیز است که این روند را کاملا شکل داده است.
بی رحمی مجازات ها برای فهم هدف این مجازات ها ضروری است. شلاق و قطع سر آیین هایی دل به هم زن و خشن است. خون آلودگی اینگونه مجازات ها به چشم می آید و همچنان تا حد زیادی بخاطر تاثیر نمایشی شان به کار می روند. «ملک سلمان» می خواهد اصلاح طلبانی همچون «نمر»، القاعده، قاچاقچیان مواد مخدر، بلاگرها، و متهمان به جادوگری همگی به طور خودبخود با ضعف مذهبی مرتبط شوند، و فساد اخلاقی با خطراتی مرتبط شود که شهروند مذهبی سنی را تهدید می کند.
از آن حیث، کاری که باید انجام شود این است که مطالبه ی دموکراسی واقعی را با همان نوع از فساد و انحطاط مرتبط کنند، و کاری کنند که مردم حتی پیش از آینکه علیه وضعیت موجود دست به سازماندهی بزنند احکام حبس، شلاق، و قطع سر (و احتمالا بمباران یمن) به یادشان بیاید.
منبع: Souciant / Bilal Ahmed
ترجمه: شفقنا