شفقنا افغانستان-روزنامه اطلاعات روز: در چند سال اخیر که دولت افغانستان از حمایتهای گستردهی بینالمللی برخوردار بود، خوشبینیها نسبت به آینده نیز بیشتر بود. با آنکه همه میدانستند که کمکهای جامعهی جهانی برای همیشه ادامه نخواهد داشت، اما اغلب فکر میکردند منابع بدیلی وجود دارند که میتوان با ظرفیتسازی و سرمایهگذاری روی آن به خودکفایی اقتصادی رسید. یکی از این منابع که چشم همه به آن دوخته شده و امید ثبات اقتصادی کشور میباشد، منابع زیرزمینی یا معادن افغانستان میباشد. بدون شک منابع زیرزمینی بزرگترین سرمایهی افغانستان میباشد و میتواند نقش مهمی در ثبات اقتصادی و توسعهی این کشور داشته باشد. اما دستیابی به این منابع و استفاده از آن در جهت خودکفایی اقتصادی کار آسانی نیست و نیاز به کارهای فراوانی دارد. در طول یک دههی گذشته علیرغم برخی اقدامات مفید، کارهای اساسی برای استخراج معادن صورت نگرفته است. بنابراین، استخراج معادن در کوتاهمدت با چالشهای جدی مواجه میباشد و نمیتوان امیدوار بود که درصورت قطع فوری کمکهای بینالمللی بتوان از آن بهعنوان منبع جایگزین استفاده نمود. در اینجا به چند مورد از مشکلات اساسی برای استخراج معادن در کشور اشاره میشود:
عدم تصویب قانون معادن: یکی از مشکلات آنی و فوری برای استخراج معادن عدم تصویب قانون معادن میباشد. هر چند قانون معادن قبلاً از سوی مجلس نمایندگان به تصویب رسیده، اما رییسجمهور آن را بهدلیل وجود برخی مشکلات توشیح نکرده است. در حال حاضر بسیاری از پروژهها و قراردادهای وزارت معادن با شرکتهای خارجی بهدلیل عدم موجودیت قانون معادن در حالت تعلیق قرار دارد.
عدم شفافیت در قراردادها: معادن افغانستان قرار است توسط شرکتها و کنسرسیومهای خارجی استخراج شوند. دولت افغانستان در چند سال گذشته قراردادهای زیادی را با شرکتهای مختلف خارجی جهت استخراج معادن این کشور امضا کرده است. وزارت معادن بارها از شفافیت در روند قراردادها به مردم اطمینان داده است، اما بر اساس برخی گزارشها مشکلات جدی در قراردادهای وزارت معادن با شرکتهای خارجی وجود دارد. این مساله هرچند نیاز به بررسیهای بیشتری دارد، اما بیگمان اگر شفافیت لازم در قرار دادها وجود نداشته باشد و منافع افغانستان درآن لحاظ نگردیده باشد، استخراج معادن نهتنها سودی برای افغانستان نخواهد داشت که به بسا مشکلات دیگر نیز دامن خواهد زد. نمونههایی از تجربههای ناکام استخراج معادن توسط شرکتهای بیرونی در برخی از کشورهای جهان وجود دارد. این ناکامیها نهتنها درحوزهی اقتصادی نمود یافته است، بلکه منجر به بیثباتیهای سیاسی و دخالتهای بیرونی در امور کشورها نیز گردیده است. شفافیت در قرار دادهای معادن در افغانستان از اهمیت زیادی برخوردار میباشد. علاوه براین، اگر در واگذاری امر استخراج معادن به کشورهای بیرونی، برخی ملاحظات سیاسی رعایت نشده باشد، افغانستان نیز تجربهی ناکام برخی از کشورها را تکرار خواهد کرد. بهدلیل موقعیت و شرایط حساس افغانستان، این مساله میتواند با گستردگی بیشتر در حوزههای اقتصادی و سیاسی مطرح شود.
ناامنی: ناامنی را نیز بایست یکی ازمشکلات اساسی فراراه استخراج معادن افغانستان دانست. فقدان امنیت باعث شده تا علاقمندیها برای سرمایهگذاری در افغانستان کاهش یابد و اکثر شرکتها و کنسرسیومهای بینالمللی تمایلی برای سرمایهگذاری از خود نشان ندهند. بسیاری از شرکتهایی هم که آمادهی سرمایهگذاری شدهاند، عملا نمیتوانند بهدلیل ناامنی کار خود را آغاز کنند. بهعنوان نمونه شرکت چینی که برندهی داوطلبی استخراج معدن مس عینک میباشد بارها در جریان کار خود با مشکلات ناشی از ناامنی مواجه شده است. این وضعیت میتواند عملا روند استخراج معادن افغانستان را سالها به تاخیر بیاندازد. آنچه مایهی اصلی نگرانی است، این است که با گذشت هر سال وضعیت امنیتی نسبت به سالهای قبل بدتر شده و این آشفتگی ناشی از فقدان امنیت اثرات گستردهتری را بر روند جذب سرمایهگذاری ها و آغاز عملیات استخراج معادن به جا میگذارد
نبود زیرساختهای لازم: یکی از جدیترین مشکلاتی که روند استخراج معادن را به چالش کشیده و یا لااقل در کوتاهمدت ناممکن ساخته است، فقدان زیرساختهای لازم در کشور میباشد. یکی از نیازمندیهای اساسی برای استخراج معادن موجودیت زیرساختهایی نظیر سیستم حملونقل، انرژی فراوان، نیروی کار انسانی و ظرفیتهای دیگر میباشد. در حال حاضر هیچ یک از این امکانات و زیرساختها وجود ندارد و سرمایهگذاری دراین زمینه نیز از توان دولت افغانستان بیرون است. فقدان این امکانات و ظرفیتها نهتنها عملیات استخراج را به تعویق میاندازد، بلکه عملاً شرکتهای سرمایهگذار را نیز بیتمایل میسازند. چون فراهمآوری همهی این نیازمندیها به سرمایهگذاریهای هنگفتی نیاز دارد که در بسا موارد سود استخراج معادن شاید نتواند آن را تامین کند.
با توجه به این مشکلات و چالشها نمیتوان امیدوار بود که استخراج معادن در افغانستان در کوتاهمدت باعث رونق اقتصادی در کشور میگردد. با وجود درک اهمیت سرمایهگذاری روی معادن، دولت تاکنون اقدامات چندان موثری را انجام نداده است. آنچه در شرایط حاضر در افغاستان ایجاب میکند، سرمایهگذاری در بخشهای دیگر نظیر زراعت و مالداری، تجارت، تقویت بخشهای تولیدی کوچک و حمایت از سرمایهگذاریهای خصوصی است که با هزینههای کمتری میتواند ممد واقع شود.
انتهای پیام
www.af.shafaqna.com