شفقنا افغانستان-دولت پاکستان در روزهای اخیر اقدام به ساخت دیوار امنیتی در خط دیورند در سرحد خود با افغانستان کرده است که موجب واکنش های تندی در افغانستان شده است.
چالشهای پاکستان و افغانستان ریشه در بطن تاریخ منطقه و مخصوصا شکل گیری پاکستان امروزی دارد.
خط مرزی دیورند که در زمان قدرت استعماری انگلیس در شبه قاره و امیر عبدالرحمن خان پادشاه وقت افغانستان به امضا رسید و به جنگهای انگلیس و افغانستان خاتمه داد، را میتوان عامل مهم در تضادهای افغانستان و پاکستان دست کم از آغاز استقلال پاکستان تا کودتای 1978 در افغانستان دانست.
این خط مرزی در هیچ مقطعی مورد پذیرش دولت افغانستان قرار نگرفته، هرچند دولتمردان افغانستان در هیچ زمانی هم نتوانسته اند مدارک مستند و مستدلی را درارتباط معاهدهی دیورند که قابل طرح در نهادهای حقوقی بین المللی باشد، ارایه دهند. با این وجود، دولت افغانستان از طرح مطالبی در بارۀ دیورند و پشتونستان هم هیچ زمانی ابایی نورزید و همواره با ادعاهای گنک و غیرشفاف در این مورد، سیاست ستیز و خصم آلودی را با پاکستان بر سر این معاهده در پیش گرفت و به همین خاطر، از گروههای پشتون و بلوچ که داعیة جدایی از پاکستان را داشتند حمایت نمود و به قیام مسلحانة آنها کمکهای اقتصادی و نظامی کرد.
پاکستان و افغانستان حدِ اقل در دو مرحله در سالهای 1953 و 1963 به خاطر معاهدی دیورند و پشتونستان تا آستانه جنگ کامل پیش رفتند. ادعای ارضی افغانستان پیوسته از سوی پاکستانیها رد شده و در هرزمانی دولت افغانستان اگر ادعایی را در این مورد مطرح کرده است، پاکستان واکنش تندی نشان داده و سعی کرده از ابزارهای فشاری که در اختیار دارد، علیه دولت افغانستان استفاده کند.
مرز جدید، که دو هزار و چهارصد کیلومتر مرز مشترک است خط دیورند نامیده شد، سرزمینهای قبایل پشتون، منطقهای که به اصطلاح غیررسمی «پشتونستان» خوانده میشود، را به دو قسمت تقسیم کرد. بهشکلی که نیمی از مناطق قبیلهای پشتون، بخشی از پاکستان شده و باقی آن جزو افغانستان باقی مانده است. این خط، همچنین منجر به ازدستدادن ایالت بلوچستان به پاکستان شد، و افغانستان را از دسترسی تاریخیاش به دریا محروم ساخت.
برای پاکستان نیزموضوع خط دیورند مسئلهای وجودی است؛ چراکه سرزمینهای درخواستشده تقریبا حدود ۶۰ درصد از قلمرو حاکمیت فعلی آن را شامل میشود.
اما در روزهای اخیر، شاهد شدیدترین تنش ها بین اسلام آباد و کابل بودیم که منجر به مسدود شدن مرزهای پاکستان با افغانستان و تشدید راکت پرانی های این کشور به سمت افغانستان شد و در این ارتباط بارها سفیر پاکستان توسط دولت کابل احضار شد.
پاکستان مدعی است بسیاری از حملات تروریستی که در نقاط مختلف این کشور انجام می شود، توسط افرادی صورت می گیرد که عوامل حمایت کننده و آموزش دهنده آنها از جمله عوامل گروه تروریستی جماعت الاحرار وابسته به طالبان پاکستان، در پناهگاه ها و مخفی گاهای امن خود در خاک افغانستان حضور دارند و با ایجاد دیوار امنیتی بر روی دیورند جلوی نفوذ این گروهها را به کشورش می گیرد.
از سوی دیگر دولت افغانستان همواره پاکستان را حامی اصلی گروه های تروریستی در داخل افغانستان می داند و سازمان دهی اصلی گروههای تروریستی نظیرالقاعده، طالبان و داعش را در خاک پاکستان و توسط سازمان استخبارات این کشور(آی اس آی) می داند.
بر همین اساس علیرضا رجایی، مدیرعامل مرکز بین المللی خواهر شهرهای ایران و کارشناس مسائل سیاسی در گفتگوی اختصاصی با شفقناافغانستان اظهار داشت: در روزهای اخیر دولت پاکستان باتوجه به چالش های امنیتی که در داخل کشور خود دارد اقدام به تصویب دیوار امنیتی برخط دیورند بین سرحدات خود و دولت افغانستان کرده است که با توجه به نگاه فرامنطقه ای من به عنوان یک شهروند ایرانی این اقدام را درجهت بروز تنش های بیشتر می بینم و به شدت محکوم می کنم.
نکته حائز اهمیت این هست که مناقشات و درگیری ها از دوره عبدالرحمن و توافق نامه بین هند بریتانیایی و افغانستان در خصوص خط دیورند، با فراز و فرودهای فراوان همواره عامل مناقشات پاکستان و افغانستان بوده این موضوع باعث عدم ثبات در افغانستان شده است.
دولت پاکستان به بهانه های مختلف با پوشش کمک به مردم افغانستان تلاش کرده مسیر نفوذ خود را در افغانستان باز بگذارد.
اگر دیوار حائل در خط دیورند بین افغانستان و پاکستان شکل بگیرید تمامیت ارضی افغانستان نقض می شود و به هیچ وجه به مصلحت کشورهای منطقه نیست و چه بسا الگویی برای تکه تکه شدن سایر کشورهای منطقه خواهد شد که فوق العاده برای منطقه خطرناک است.
با ایجاد دیوار حائل بین کشورها در حقیقت ما شاهد منفک شدن و گسست بین ملت ها خواهیم بود که کاری بس اشتباه می باشد و حتی خود این دیوار امنیتی عامل عدم امنیت و مسبب تنش خواهد بود.
بنابراین اگرهدف ما ایجاد همگرایی بین ملت ها و به دنبال جایگاه مناسب و منطقی و سیاست درست در بین کشورها هستیم اصرار ما براین باید باشد که این گسست ها شکل نگیرد و ضمن اینکه حقوق هر کشور باید درنظر گرفته شود.
لذا خط دیورند که همواره از جانب افغانستان به رسمیت شناخته نشده است حتی در زمان حاکمیت طالبان که عنصری دست نشانده از طرف پاکستان و کشورهای حامی تروریزم محسوب می شود. خط دیورند برای طالبان نیز خط قرمز به حساب می آمد هرچند که خود را درگیر مناقاشات مرزی با پاکستان نکرد.
همچنین بلحاظ نگاه شهروندی که نگاهی توام با آرامش وامنیت برای تمام اقوام و ملیت های منطقه نظیر ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ایران، چین، هند و حتی خود اقوام پاکستان می باشد نباید اجازه تکه تکه شدن هیچ بخش افغانستان را بدهیم.
رجایی همچین در ادامه بیان کرد: من تعجب می کنم که چرا باوجود توافقنامه های متعدد امنیتی افغانستان با قدرت های بزرگ نظیر امریکا، این کشورها اقدامی در جهت دفاع از تمامیت ارضی افغانستان نمی کنند؟
امروزه هر شهروندی می داند که غصب جایداد و زمین خود عامل ایجاد تنش و درگیری است. بنابراین جامعه جهانی به سرکردگی امریکا از اول هم تلاش کرد که خط دیورند که خط قرمز مردم افغانستان و حتی مردم دنیاست را نادیده بگیرد.
بنابراین این کشورهایی که امروز با شعار تامین امنیت و دفاع از مردم افغانستان، توافقنامه های متعدد امنیتی با دولت کابل امضاء کردند، چرا اکنون که حاکمیت ارضی این کشور نقض می شود دفاع نمی کنند و مانع ایجاد این تنش ها و مشکلات نمی شوند.
تاریخ نشان داده که زیاده خواهی هر کشوری همواره نتیجه عکس داده حکومت پاکستان باید تمامیت ارضی افغانستان را به رسمیت بشناسد و از ایجاد دیوارامنیتی بر خط دیورند جلوگیری کند و با اقدامات ارزیابی نشده و سودجویانه باعث کشتار مردم بیگناه نشود.
امیدورام که با یک خرد جمعی کشورهای منطقه بیایند مشکلات این چنینی را حل کرده و مانع بروز جنگ و درگیری در منطقه شوند که نه به صلاح خود و نه به صلاح جهان اسلام است.
انتهای پیام
www.af.shafaqna.com