شفقنا افغانستان-افغانستان، کشوریست که بعد از گذراندن حدود ۱۳ سال آرامش نسبی، هنوز نتوانسته است برنامههای زیربنایی را برای تولید برق داخلی خود روی دست بگیرد. بازگشت مهاجرین زیاد افغانی از کشورهای خارجی هم دلیلی بر افزودهشدن جمعیت افغانستان بوده که خود دلیلی بر این است که دولت افغانستان نتواند، برق مورد نیاز شهروندانش را تأمین کند. در حال حاضر حکومت افغانستان میتواند تنها بیست درصد از برقِ مصرفی خود را تولید کند و بیشتر متکی به برق وارداتی از کشورهای همسایه است.
کابل، پایتخت و بزرگترین شهر افغانستان است. برق کابل دیرتر از هرات و مزار وصل شد، چون دورتر از کشورهای صادرکنندهی برق بود. ازبکستان، کشوریست که حالا، کابل از برق آن استفاده میکند. بخشی از برق کابل هم از طریق بندهای برق سروبی و ماهیپر که در نزدیکی این شهر هستند تأمین میشود. برق ازبکستان از طریق شاهراه مزار – سالنگ به کابل رسیده است. با وجود نزدیکتر بودن این راه و مصارف نسبتاً کمتر برای این پروژه، سال گذشته شاهد این بودیم که به دلیل برفکوچهای سالنگ، کابل، حدود یک ماه برق نداشت.
پیشتر از این پروژه انتقال برق دیگری به امضای افغانستان رسید. قرار بر این بود که تحت پروژه «کاسا ۱۰۰۰» مازاد برق دو کشور قرغیزستان و تاجیکستان از طریق خاک افغانستان به پاکستان صادر شود. این برق صرفاً در فصل گرما به پاکستان میرود و در فصل سرما این لاینها بی استفاده میماند. یکی از شروط افغانستان در این توافقنامه این بود که اگر روزی برق مازاد تولید کرد، بتواند از طریق این لاین، آن را به پاکستان بفروشد.
متخصصین کانادایی پروژه کاسا ۱۰۰۰، در آن زمان گزارش داده بودند که به دلیل آب و هوای نامساعد سالنگ، باید این پروژه از راه دیگری به مرزهای پاکستان برسد. گزارشی که شرکت برشنا نیز به آن گوش نداد و مسیر کاسا، از کنار لاین برق ازبکستان، از مسیر سالنگ گذشت.
حالا پروژه سومی در راه است. دولتهای ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان میخواهند ۵۰۰کیلوولت برق زنده را به افغانستان بدهد. نام این پروژه «توتاپ» است. این برق قوی، بیشتر برای تکمیل کردن برق کابل است و یک لاین آن به طرف ولایتهای لوگر و خوست میرود و لاین دیگرش از مسیر غزنی به سمت قندهار خواهد رفت. کارشناسان برق شرکت فیشنر آلمانی که کار برنامهریزی این پروژه را داشتند، نظر جدیدی دارند. نظری که میتواند برای آیندهی این پروژه بسیار مهم باشد. به عقیده این متخصصین، اگر مسیر توتاپ از شبرغان به پلخمری و بعد به بامیان و کابل باشد، بهتر است. یکی از دلایل فیشنر برای این طرح این است که مسیر بامیان، مسیر امنتری برای برق افغانستان است و از قطعی برق کابل جلوگیری میکند. از طرفی وصل شدن این شبکهها به هم، از همین طریق امکانپذیر است و شبکهی بزرگ برق افغانستان از این طریق میتواند به بسیاری از ولایتهای دیگر برسد و مرکز افغانستان هم صاحب برق شود.
از سویی، رد شدن پروژه توتاپ از ولایات سمنگان و بامیان میتواند به بخش بزرگ دیگری از اقتصاد افغانستان کمک کند. معادن ذغالسنگ در سمنگان و معدن آهن حاجیگک در بامیان، در مسیر این پروژه قرار میگیرند و قطعاً با دسترسی این معادن به برق، روند استخراج منابع آن سرعت بیشتری گرفته و یکی از پشتوانههای بزرگ اقتصادی کشور خواهد شد.
اما با این وجود، گویا شرکت برشنا و وزارت انرژی و آب برای این طرح مشکلتراشی میکنند و سعی بر این دارند تا مسیر توتاپ، از سالنگ بگذرد. مسیر سالنگ، برای توتاپ مشکل دیگری هم دارد و آن اینکه یک لاین برق قوی از هر مسیری که میگذرد احتیاج به فضای بازی دارد. فضایی که حداقل صد متر مربع را احاطه کند. تنگیِ دره سالنگ و هوای نامساعد آن میتواند برای این پروژه خطرساز باشد. «شارتی برق» یکی از احتمالات متخصصین فیشنر بوده که دلیل معقولی هم برای این موضوع دارند: اگر شارتی در این منطقه (سالنگ) اتفاق بیفتد، هر سه لاین برق مهم افغانستان قطع خواهد شد و در این صورت افغانستان بی برق خواهد ماند. درصورتیکه اگر این پروژه از مسیر دیگری انتقال یابد، این مشکل پیش نخواهد آمد.
ولایات مرکزی افغانستان نیز در برنامه شبکهی برقرسانی شرکت برشنا و وزارت انرژی و آب، قرار ندارند. با رد شدن این پروژه از ولایات مرکزی، این مشکل هم حل شده و با توجه به اصل وحدت ملی، ولایات بیشتری دارای برق خواهند شد.
سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری هم چند روز پیش طی نامهای به شرکت برشنا و وزارت انرژی و آب، توضیحات کاملی در باب این پروژه داده بود که در بخشی از آن آمده است: «اسناد سروی تخنیکی موجود از طرف شرکت فیشنر و عنایت ویژه دولت وحدت ملی به پروژههای زیر بنایی و ملی، پروژه فعلی شرکت برشنا در مورد انتقال برق ۵۰۰ کیلوولت از دشت الوان پلخمری به کابل از مسیر سالنگ، از نگاه تخنیکی و اقتصادی توجیه معقول ندارد و در مغایرت با منافع ملی، انکشاف متوازن، عدالت اجتماعی و سایر ارزشهای مندرج قانون اساسی افغانستان بوده و مورد تأیید ما نمیباشد و مردم مناطق مرکزی نیز بارها مخالفت خود را با آن ابراز داشته و خواستههای معقول خود را با حکومت شریک ساختهاند و اکنون میبایست وزارت محترم انرژی و آب و شرکت محترم برشنا در ماستر پلان خود تجدید نظر نمایند (زیرا همانگونه که اشاره شد، برخی از ولایات در این ماستر پلان گنجانده نشدهاند) و لین سوم انتقال برق ۵۰۰ کیلوولت از پلخمری به کابل از مسیر بامیان را اجرایی سازد تا از تمرکز خطوط متعدد انتقال برق در یک مسیر پر حادثهای مثل سالنگ جلوگیری گردد.»
نویسنده: مرتضی برلاس
انتهای پیام
www.af.shafaqna.com