شفقنا افغانستان- تا زمان اندکی پیش از آنکه آمریکایی‌ها جهان را با انتخاب «دونالد ترامپ» برای سمت ریاست‌جمهوری شوکه کنند، تاجر ثروتمند برزیلی که همواره به عنوان یک رئیس محبوب در تلویزیون ظاهر می‌شد، شهردار بزرگ‌ترین شهر آمریکای جنوبی شد. هم‌زمان در آن سوی جهان، در آسیای جنوب شرقی، یک تفنگدار قلدر که قسم خورده همه مجرمان را می‌کشد و اجساد آنان را تا زمانی که ماهی‌ها سیر شوند، به دریا بیندازد، برای رهبری ملتی صد‌میلیون‌نفری انتخاب شد.
نفیسه کریمی در روزنامه شرق نوشت، همچنین چندی پیش از آن در بریتانیا، رأی‌دهندگان میانه‌رو درخواست کارشناسان و متخصصان را نادیده گرفتند و رأی به خروج از اتحادیه اروپا دادند. کارشناسان و محققان سعی می‌کنند شرحی بر این هرج‌ومرج، بی‌نظمی و خشم داشته باشند تا بتوانند «لحظه سیاسی معاصر» را تعریف کنند. «پانکاج میشرا»، نویسنده «خشم جهانی»، می‌گوید: بسیاری در آسیب‌شناسی ضدمدرنیسم به دنبال مقصر در خارج از جهان غرب هستند، آنها این پدیده را وارداتی، به‌ویژه از جهان اسلام می‌دانند. او تصریح می‌کند: سرطان امروزی واکنش به تغییرات اقتصادی و اجتماعی در دهه‌های اخیر است که نگاهی خوش‌بینانه به جهانی‌شدن در دوران پس از جنگ سرد دارد. میشرا این واکنش را واکنشی مدرن به مدرنیته می‌داند و بر این باور است باید این رخدادها را این‌گونه دید و ارزیابی کرد «در پایان جنگ سرد ما وارد عصر تازه‌ای از معرفت‌شناسی شدیم و به فکر دموکراسی افتادیم و به دنبال ایجاد دموکراسی و حفظ آن بودیم. بیایید به این شرایط این‌گونه نگاه کنیم». این در حالی است که ناظران فکر می‌کردند دموکراسی محقق شده است، اما این امر را در نظر نمی‌گرفتند که دموکراسی هنوز در کش‌وقوس استقرار است. همگان تقریبا بر این نکته تأکید دارند رشد پوپولیسم در دنیای غرب سریع است و باید ریشه‌های آن شناسایی شود. «کاس مودی»، یکی از کارشناسان، در این زمینه می‌گوید: ریشه‌ها به پیش از رشد پوپولیسم بازمی‌گردد و باید آن را در تغییر جامعه اروپایی، سکولاریزاسیون و همچنین تضعیف جایگاه کارگر و رشد جوامع چندفرهنگی دانست. رشد جوامع با چند فرهنگ درواقع به نیت یکپارچگی اروپا صورت گرفت. به اعتقاد مودی، تقلیل رشد پوپولیسم به فاکتورهای مهاجرت و اقتصاد، تحلیل درستی درباره این مسئله ارائه نمی‌دهد.
«جوزف نای»، مشاور سابق رئیس‌جمهوری آمریکا، نیز در یادداشتی می‌نویسد در بسیاری از کشورهای غربی، سال ٢٠١۶ میلادی سال جنگ علیه نخبگان بود. پیروزی کمپین انگلیسی خروج از اتحادیه اروپا، کاندیداتوری ترامپ و موفقیت احزاب پوپولیست در آلمان و دیگر کشورهای جهان، تنها نشان از آن دارد که دوران نخبگان به سر آمده است. «فیلیپ استفانز»، ستون‌نویس روزنامه «فایننشال‌تایمز»، می‌گوید: «نظم کنونی جهانی – حکومت لیبرال شکل‌گرفته در سال ١٩۴۵ که پس از جنگ سرد گسترش یافت -تحت فشارهای بیشماری قرار دارد. جهانی‌شدن در حال عقب‌نشینی است».
تهدیدی برای اروپا
«لارنس پیتر» در بی‌بی‌سی می‌نویسد: چند ماه پیش رأی مثبت به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و بعد هم پیروزی تعجب‌آور دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا. زلزله سیاسی‌ای که غرب را به لرزه درآورده اکنون رهبران دموکراسی‌های لیبرالی را در اروپا تهدید می‌کند.
مخالفت ناسیونالیستی با مهاجرت به نقطه‌عطف رسیده است. سیاست‌مداران پوپولیست از سال ۲۰۰۸ به این‌سو روی نارضایتی مردم عادی از پیامدهای بحران اقتصادی، روند سریع جهانی‌شدن اقتصاد و نخبگان سیاسی و صاحبان امتیاز تمرکز کرده‌اند. به‌زودی آزمون‌های انتخاباتی مهمی برای احزاب و سیاست‌مداران قدیمی اتحادیه اروپا از راه خواهد رسید. آیا آنچه در برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) و انتخابات آمریکا روی داد، مثل سونامی سراسر اروپا را دربر خواهد گرفت؟
انتخابات سرنوشت‌ساز در ایتالیا
همه‌پرسی درباره اصلاحات قانون اساسی که روز چهارم دسامبر برگزار خواهد شد، اکنون به رأی اعتماد به دولت چپ میانه به نخست‌وزیری «ماتئو رنتزی» می‌ماند. او تهدید کرده اگر در همه‌پرسی شکست بخورد، استعفا خواهد داد.
طبق این طرح، اختیارات مجلس سنا و دولت‌های محلی کاهش خواهد یافت. رنتزی می‌گوید این طرح هزینه‌های عمومی را کاهش می‌دهد و دولت مرکزی ایتالیا را باثبات‌تر خواهد کرد. اما مخالفان می‌گویند قدرت زیادی را در دست قوه مجریه متمرکز خواهد کرد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند نخست‌وزیر در این همه‌پرسی با خطر شکست با تفاوت آرای ناچیزی روبه‌روست و در مقابل جنبش «پنج ستاره»، که گروه اصلی مخالف سیستم سیاسی فعلی است، تقویت خواهد شد.
در انتخابات محلی و ایالتی ژوئن ۲۰۱۶، جنبش پنج‌ستاره نتایج خوبی به دست آورد و اکنون شهرداری‌های رم و میلان را در کنترل دارد. این گروه مخالف اتحادیه اروپاست و خواهان انجام همه‌پرسی درباره عضویت ایتالیا در یورو است. «بپه گریلو»، کمدین سابق و بنیان‌گذار جنبش پنج‌ستاره، در پیامی روی توییتر نوشت پیروزی دونالد ترامپ «آخرالزمانی برای دنیای اطلاعات، تلویزیون، روزنامه‌های بزرگ، روشنفکران و روزنامه‌نگاران است».
احتمال چرخش به راست در اتریش
در همان روز رأی‌گیری در ایتالیا، برای اولین‌بار پس از جنگ جهانی دوم سیاست‌مدار دست‌راستی افراطی، «نوربرت هوفر»، نامزد ریاست‌جمهوری اتریش، ممکن است به رهبری یک کشور اروپای غربی انتخاب شود. در رأی‌گیری ماه می «الکساندر فان در بلن»، یکی از سیاست‌مداران سابق حزب سبزها، با برتری آرای کمتر از یک درصد، در انتخابات ریاست‌جمهوری اتریش پیروز شد؛ اما به خاطر بروز مشکلاتی در شمارش آرای پستی، دیوان‌عالی کشور نتایج رأی‌گیری را باطل کرد. بنابراین اتریشی‌ها برای انتخاب رئیس‌جمهور یک بار دیگر پای صندوق رأی خواهند رفت. مقام ریاست‌جمهوری در اتریش تشریفاتی است؛ اما پیروزی هوفر برای حزب «آزادی» که یک حزب راست افراطی و مخالف مهاجرت است، می‌تواند پیروزی نمادین بزرگی باشد.
پیشروی پوپولیست‌ها در هلند
«خیرت ویلدرز»، سیاست‌مدار ضداسلام هلندی، از پیروزی دونالد ترامپ اظهار خوشحالی کرده و در توییتر خود یکی از شعارهای دونالد ترامپ را تقلید کرده است: «عظمت را به هلند بازمی‌گردانیم». انتخابات سراسری هلند، اولین انتخابات مهم در کشورهایی که قلب اتحادیه اروپا می‌شوند، روز ۱۵ مارس ۲۰۱۷ برگزار خواهد شد.
ویلدرز می‌گوید: «من هلند را به هلندی باز خواهم گرداند». این یادآور شعار موفق طرفداران خروج بریتانیا از اتحادیه اروپاست که در همه‌پرسی ۲۳ ژوئن به پیروزی رسیدند و در نتیجه آن، بریتانیا در مسیر خروج از اتحادیه اروپا قرار گرفت. براساس نتایج یک نظرسنجی که ششم نوامبر انجام شده، حزب «پوپولیست» مردم به رهبری ویلدرز، احتمالا ۲۷ کرسی را در پارلمان هلند به دست خواهد آورد و بنابراین، با حزب «لیبرال» به رهبری نخست‌وزیر فعلی، در موقعیت برابری قرار خواهد گرفت.
حتی اگر حزب مردم نتواند در دولت ائتلافی آینده سهمی بگیرد، کماکان در عرصه سیاست هلند نیروی تأثیرگذاری خواهد بود. ویلدرز هم‌اکنون به اتهام ترویج خشونت‌های نژادی تحت محاکمه است.
انقلاب فرانسه دیگری
«مارین لوپن»، رهبر «جبهه ملی» فرانسه، سیاست این کشور را به لرزه درآورده و انتظار می‌رود با آوردن رأی کافی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در ماه می ۲۰۱۷، به دور دوم راه یابد.
سیاست‌های ضدمهاجرت و ضداتحادیه اروپا حزب او در انتخابات محلی دسامبر ۲۰۱۵، بیش از ۲۷ درصد رأی آورد؛ اما در نتیجه همکاری دو حزب اصلی فرانسه برای شکست‌دادن جبهه ملی، این حزب نتوانست کنترل هیچ‌یک از مناطق را به دست آورد.
اگر مارین لوپن در انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی فرانسه به دور دوم برسد، انتظار می‌رود حزب راست میانه «جمهوری‌خواه» و حزب چپ میانه «سوسیالیست» همین تاکتیک را تکرار کنند.
مارین لوپن در پیامی در توییتر، دونالد ترامپ را ستود و نوشت: «دنیای جدیدی از راه می‌رسد و تعادل قوای جهانی تحت‌تأثیر پیروزی ترامپ، تغییر خواهد کرد». او درعین‌حال نخبگان حاکم بر فرانسه از جمله روزنامه‌های مهم این کشور را به خاطر حمایت از هیلاری کلینتون به سخره گرفت.
میزان محبوبیت فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه، به نازل‌ترین سطح محبوبیت رؤسای‌جمهور این کشور پس از جنگ جهانی دوم تنزل یافته است.
لوپن تأکید می‌کند بریتانیایی‌ها با رأی خود در همه‌پرسی برگزیت، «اولین گلوله را در نبرد علیه نخبگان صاحب‌امتیاز در اتحادیه اروپا شلیک کردند». او ابراز امیدواری کرد: «مردم فرانسه نیز در انتخابات سال آینده، فردی را با مشخصات دونالد ترامپ برای ورود به کاخ الیزه انتخاب کنند. ترامپ واقعا شگفتی‌ساز این دوره از انتخابات آمریکا بود؛ او درواقع غیرممکن را ممکن کرد. باید پیروزی ترامپ در انتخابات را پیروزی مردم بر نخبگان دانست». رهبر جبهه ملی فرانسه در بخشی دیگر از سخنانش درباره موقعیت کنونی اتحادیه اروپا، ابراز امیدواری کرد که اروپایی‌ها بتوانند نظر خود را درباره این اتحادیه در یک همه‌پرسی به صورت آزاد بیان کنند.
نتایج نظرسنجی‌ای که به‌تازگی انجام گرفته است، نشان می‌دهد لوپن به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه راه خواهد یافت؛ اما در دور دوم شکست خواهد خورد. دومین مناظره انتخاباتی ریاست‌جمهوری فرانسه، با حضور شش نامزد از حزب راست‌گرای جمهوری‌خواه و یک نامزد از حزب میانه‌رو «دموکرات مسیحی» برگزار شد.
تروریسم، منطقه خاورمیانه، مهاجرت، اروپای واحد و روابط بین‌المللی، مهم‌ترین محورهای تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه را تشکیل می‌دهند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد، «آلن ژوپه» که اکنون کلید شهرداری شهر «بوردو» را در دست دارد، با ۴٠ درصد نظر مساعد، بعد از مناظره دوم پیشتاز نظرسنجی‌ها است. «نیکلا سارکوزی»، رئیس‌جمهوری پیشین فرانسه، با ٢۶ درصد نظر موافق، در مقام دوم قرار می‌گیرد و «فرانسوا فیون»، نخست‌وزیر پیشین فرانسه، با ١۵ درصد نظر مساعد، در مقام سوم کارزار انتخاباتی جناح راست و میانه فرانسه قرار می‌گیرد.
لوپن در مصاحبه با شبکه بی‌بی‌سی، درخصوص اینکه چرا حزب «استقلال» بریتانیا از شریک‌شدن با جبهه ملی فرانسه امتناع کرد، گفت: «بیایید صادق باشیم، در موضوعاتی مانند مهاجرت و اتحادیه اروپا، سر سوزنی تفاوت میان طرز تفکر حزب «استقلال» و حزب جبهه ملی فرانسه وجود ندارد. شاید حزب استقلال تلاش می‌کند با گفتن اینکه ما آدم‌های خوبی هستیم و جبهه ملی آدم‌های بدی هستند، با وجهه منفی که قربانی آن شده، مقابله کند. آنها می‌توانند چنین کاری انجام دهند؛ اما خودم را ملزم به پیروی از این استراتژی نمی‌دانم؛ چراکه فکر می‌کنم این کار واقعا مضحک و مسخره است».
لوپن که در برخی نظرسنجی‌های پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه پیشتاز بوده، این مسئله را که حزبش نژادپرست است، رد کرد و مدعی شد ظهور ناسیونالیسم در سراسر اروپا، منعکس‌کننده دهه ١٩٣٠ نیست. اگر بخواهید یک دارو را برای همه تجویز کنید، مؤثر و کارآمد نخواهد بود؛ چراکه کشورهای مختلف از بیماری مشابهی رنج نمی‌برند و شما نمی‌توانید یک لباس را به تن همه بپوشانید؛ چراکه ممکن است برای برخی‌ها کوچک و برای برخی دیگر بزرگ باشد البته به‌جز آلمان که خود طراح آن است.
مارین لوپن پیش‌بینی می‌کند که انتخابش به عنوان رئیس‌جمهوری آتی فرانسه سومین اقدام از یک «انقلاب جهانی» است و اعتقاد دارد که برگزیت و پیروزی دونالد ترامپ جهان را به لرزه درآورده است.
خیز ملی‌گرایان آلمان
روی پلاکارد نوشته شده «مرکل باید برود». حزب ملی‌گرای «آلترناتیو برای آلمان» در آستانه انتخابات سراسری این کشور که سپتامبر ۲۰۱۷ برگزار خواهد شد تهدیدی برای جذب آرای دو حزب اصلی در جناح چپ و راست سیاست آلمان است. این حزب در انتخابات ایالتی توانست بخشی از آرای حزب «دموکرات مسیحی» به رهبری «آنگلا مرکل» صدراعظم را جذب کند. مخالفت بخشی از افکار عمومی آلمان با سیاست درهای باز برای پذیرش مهاجران در سال گذشته یکی از دلایل اصلی حمایت از این حزب است.
در انتخابات ایالت «مکلنبورگ- پومرانیا غربی» در سپتامبر حزب آلترناتیو برای آلمان پس از حزب سوسیال دموکرات (۳۰ درصد) با کسب حدود ۲۱ درصد آرا در مقام دوم قرار گرفت و حزب مرکل با ۱۹ درصد آرا سوم شد. تخمین زده می‌شود این حزب در انتخابات سراسری آلمان حدود ۱۰ درصد آرا را کسب کند. درحال‌حاضر در پارلمان‌های ایالتی آلمان ۹ کرسی دارد ولی در پارلمان سراسری فعلا هیچ نماینده‌ای ندارد. هرچند این حزب از سوی تعدادی اقتصاددان مخالف یورو تأسیس شد اما به مرور بیشتر به سمت راست جهت‌گیری کرده و مواضع ضد اسلامی دارد.
وب‌سایت خبری آلمانی «فوکوس» می‌نویسد بین نارضایتی‌هایی که زمینه برگزیت و پیروزی ترامپ را فراهم کرد با نارضایتی هواداران حزب آلترناتیو برای آلمان شباهت فراوانی وجود دارد. به نوشته این وب‌سایت، تحت‌تأثیر این دو حادثه سیاسی حزب آلترناتیو برای آلمان نیز در انتخابات سراسری ۲۰۱۷ می‌تواند به «پیروزی تعجب‌آوری» برسد.
آمریکا پایان راه نیست
«الوالا» یکی دیگر از کارشناسان می‌گوید خشم جهانی باید با درنظرگرفتن دو مؤلفه جهانی‌شدن اقتصاد و فرهنگ بررسی شود. این دو مؤلفه جزء عوامل تضعیف‌کننده اقتدار در تعریف سنتی آن است. میشرا اما می‌گوید پروژه عصر مدرن «فردگرایی» است. او می‌گوید نباید این امر را هرگز فراموش کرد. به ادعای او داستان، داستانِ آزادی فرد از سلسله‌مراتب اَشکال، سلسله مراتب اجتماعی و آزادی از اقتدار دینی است چراکه آنچه در قرون ١٩ و ٢٠ اتفاق افتاد پیشرفت تدریجی فردگرایی در گستره دموکراسی بوده است.
موج پوپولیستی سال ٢٠١۶ میلادی که ترامپ را بر قله قدرت بین‌المللی نشاند، از آمریکا آغاز نشده است و قطعا در این کشور و با پیروزی ترامپ نیز پایان نمی‌پذیرد. هنوز جایزه بزرگ برای جنبش جهانی باقی مانده است که براساس نارضایتی سیاسی، اقتصادی و گله‌مندی فرهنگی شکل می‌گیرد و به احتمال زیاد پیروزی‌های بیشتری را برای مردمانی رقم خواهد زد که در تلاش هستند کمر نظم جهانی کنونی را خم کنند.
انتهای پیام
www.af.shafaqna.com