شفقنا افغانستان- بان کیمون برای منتقدینش بدترین دبیرکل سامان ملل در طول تاریخ شکلگیریاش است. به زعم آنها او مدیری است که نه کاریزما داشت و نه قدرت تصمیمگیری در مواقع بحرانی و سخت. مردی از ناکجاآباد که کمی خجالتی است و بشدت ضعیف. نوع سبک و فقدان کاریزمای او در هنگام مواجهه با رسانهها موجب شد که او مرد «نامرئی» نامیده شود و برخی اوقات نیز حتی با انتقادهای بسیار محکمتری از جانب افرادی که از نزدیک با وی کار میکردند، مواجه شد.
شفقنا افغانستان به نقل از روزنامه ایران؛ یادداشتهای افشا شده در سال ۲۰۱۰ نشان میدهد رئیس دفتر نظارت داخلی سازمان ملل متحد نیز به بان کی مون هشدار داده بود که این نهاد تحت رهبری وی در فرآیند فروپاشی قرار گرفته است. در نگاه موافقینش اما، او یک مدیر آرام و ثابتقدم است که توانسته در طی دوران ۱۰ ساله ریاستش بر سازمان ملل که یکی از پرچالشترین دهههای تاریخ معاصر بوده، اتفاقات بزرگی را رقم بزند. اکنون با پایان گرفتن مدیریت او بر سازمانملل، فارغ از جانبداری یا زیر هجوم انتقاد بردنش، خوب است نگاهی کنیم به آنچه او در دو دوره پنج ساله ریاستش برای جهان انجام داده است:
سنگلاخهای مسیر
در دوران ۱۰ ساله ریاست بانکیمون چالشهای سر راهش کم نبوده است. بحران سوریه یکی از آنهاست که او بارها به دلیل بیتفاوتی و بیعملی در مقابلش مورد هجوم انتقاد قرار گرفته است. مخالفین کیمون معتقدند او با در پیش گرفتن روحیه انفعالی بیش از اندازهاش نتوانست نظر مثبت شورای امنیت را برای ارائه نقشه مداخله، جلب کند.
مشاجره دائمی روسیه و چین با امریکا، بریتانیا و فرانسه منجر به وتوهایی از سوی آنها شد که شانس هر اقدامی را در نطفه خفه میکرد. به طوری که خود کیمون بارها اعتراف کرده بود، زیر سایه این خصومتهای پنهانی اعتبار سازمان ملل زیر سؤال رفته است. او سال گذشته در مصاحبهای با استفاده از کلیدواژههایی همچون «خشم» و «شرم» گفته بود که روابط بینالمللی امروز وضعیت خوبی ندارد و «جنگ باید متوقف شود.»
از طرف دیگر بحران تروریسم و پناهجویی در طول مدیریت او به رشد بیسابقهای رسید و بیبرنامگی او در برابر آن، صف منتقدین او را طولانیتر کرد. همچنین بسیار مشکل است که از عملکرد بان کیمون در مقابل جنگ داخلی سریلانکا دفاع کرد. بیعملی او در مقابل از هم پاشیدگی سودان جنوبی و یمن هم مزید بر علت شده است.
هنگامی که صلحبانان سازمان ملل مورد اتهام سوءاستفاده جنسی در آفریقای مرکزی قرار گرفتند، ضربه دیگری بر وجهه مدیریت کیمون فرو آمد. در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۰۰ مورد آزار جنسی گزارش شد و ۲۵ مورد تازه هم در سال گذشته تا نشان دهد که هیچ برخورد جدیای با خاطیان امر صورت نگرفته است. لازم به ذکر است که البته این تعداد، مواردی است که به ثبت رسیده و رسانهای شده است. از بین این موارد گزارش شده تاکنون تنها به ۱۷ مورد آن رسیدگی شده و تنها یک مجرم با ۹ روز تعلیق از کار، مجازات شده است. بیسرانجامی این پرونده باعث شده تا بسیاری از منتقدین کیمون او را به لاپوشانی این مسأله متهم کنند.
یکی از مشقتبارترین بحرانهایی که «بان» در مقام دبیرکلی سازمان ملل در ۱۰ سال گذشته با آن دست و پنجه نرم کرد، شیوع بیماری وبا پس از زلزله در هائیتی در سال ۲۰۱۰ بوده است. این بیماری بدن ۷۸۰ هزار نفر را مورد حمله قرار داد و جان بیش از ۹ هزار نفر را گرفت. متخصصین معتقدند که منبع شیوع این بیماری یکی از کمپهای صلحبانی سازمان ملل بود که پس از زلزله در هائیتی ایجاد شده بود. سازمان ملل برای مدتها زیر بار آن نمیرفت اما سرانجام در ماه آگوست سال گذشته اعتراف کرد، در فراگیرشدن این بیماری مرگبار نقش کوچکی داشته است و در مجموع بان کیمون، هشتمین دبیرکل سازمان ملل نقاط ضعف زیادی در کارنامهاش دارد تا ثابت کند که انتخابش چندان به نفع مردم دنیا نبوده است.
موفقیتها
اما آن روی سکه ریاست او، مجموعه اتفاقاتی است که در یکی از پرتنشترین برهههای زمانی به ثمر نشسته است. نرخ فقر و مرگ کودکان کاهش پیدا کرده؛ تعداد دختران تحصیلکرده بیشتر شده و جهان از خطر گردنه جنگ جهانی دیگری به سلامت عبور کرده است.
در مورد تغییرات آب و هوایی و گرمترشدن کره زمین اتفاقات خوبی افتاده است: توافق پاریس برای کاهش گازهای گلخانهای یکی از بزرگترین رویدادهای نویدبخش برای آینده حیات انسانها روی زمین است که در دوره ریاست «بان» اتفاق افتاده است. او در تابستان سال گذشته درباره این توافق شادمانه گفت:«با هر معیاری این یکی از پرافتخارترین لحظات زندگیام است، توافق پاریس تمامی انرژی و اشتیاق من را صرف خود کرد و حالا بسیار خوشحالم که این تلاشها به ثمر نشست.»
او در ادامه درباره این توافق گفته: «هنگامی که کارم را بهعنوان دبیرکل سازمان ملل آغاز کردم، هیچ تدبیری درباره تغییرات آب وهوایی نیاندیشیده شده بود و تصمیمی اتخاذ نشده بود. حتی برخی از کارمندانم به من هشدار دادند که این پرونده بسیار پیچیده است و ورود من به آن ریسک بزرگی خواهد بود؛ چرا که احتمال شکست در آن بالا بود. اما من به آنها گفتم که هیچ چارهای نیست؛ چرا که ما تنها یک کره برای زندگی کردن داریم.»
بر اساس گزارشها حالا که بانکیمون از مسئولیتش در سازمان ملل فارغ شده، به احتمال زیاد در انتخابات ریاست جمهوری کشورش، کره جنوبی شرکت خواهد کرد. وی در نیویورک به خبرنگاران کرهای گفت اگر تجربه ۱۰ سالهاش بهعنوان دبیرکل سازمان ملل برای کشورش مفید باشد، مایل است در انتخابات ریاست جمهوری کرهجنوبی شرکت کند.
هنگامی که در آخرین مصاحبهاش از او خواسته شد از کارنامهاش در طی این سالها دفاع کند، گفت:«کارنامه من توسط تاریخ و آیندگان قضاوت خواهد شد. من تمامی تلاش و اشتیاقم را برای دفاع از مردم بیدفاع کردم و تلاش کردم صدای مردم بیصدا باشم.»
وی که در طول ۱۰ سال تصدی این مقام جوایزی نظیر نشان دوستی دولت ازبکستان، نشان افتخار دولت اتریش یا جایزه جیمز ون فلیت دولت کره جنوبی را نصیب خود کرده در آخرین سخنرانی ماه دسامبر ۲۰۱۶ خود اعتراف کرده بود که گرچه در این ۱۰ سال همه وقت و انرژیاش را صرف انجام وظایفی که به عهده داشته، کرده است اما در حالی به کار خود پایان میدهد که بسیاری از تلاشهای او بیثمر مانده و میراثی از شکست را برای جانشین خود باقی گذاشته است.
منابع: تلگراف و گاردین / مترجم: فرحناز دهقی