شفقنا افغانستان- بعد از سالها تیرگی روابط دو کشور و در حالی که خاورمیانه یکی از پر تنشترین دورههای خود در چند دهه گذشته را طی میکند، حیدر العبادی، نخستوزیر عراق نخستین رییس دولت این کشور از سال ٢٠٠٣ تاکنون است که به دعوت سلمان بن عبدالعزیز به عربستان سفر کرد.
یسرا بخاخ در روزنامه اعتماد نوشت؛ سفر منطقهای نخستوزیر عراق از روز دوشنبه با عزیمت به عربستان آغاز و بعد از آن روز سهشنبه راهی ایران شد و بعدتر نیز به کویت سفر خواهد کرد. باوجود اینکه بغداد و ریاض در طول چند سال گذشته رابطه مطلوبی با هم نداشتهاند اما با توجه به تحولات منطقه و تلاش عربستان برای مقابله با ایران این سفر از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا ریاض تلاش خواهد کرد عراق را به خود نزدیک کرده تا یکی از متحدان اصلی ایران در منطقه را از تهران دور کند.
رابطه عربستان با عراق در دوران حکومت صدام حسین مستحکم و قوی بود تا جایی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال ١٩٧٩ (١٣۵٧) صدام با حمایت تمام قد عربستان هشت سال جنگ را به ایران تحمیل کرد که در میان کشورهای عربی به جنگ خلیج (فارس) اول معروف است. اما فقط زمانی که چاقو دسته خود را برید و صدام حسین در سال ١٩٩٠ به کویت یورش برد و این کشور را اشغال کرد، روابط ریاض با بغداد قطع و سفارت این کشور در ریاض بسته شد و در جنگ دوم خلیج فارس عربستان به عنوان یکی از کشورهای متخاصم رو به روی عراق ایستاد.
بعد از اشغال عراق به وسیله امریکا در سال ٢٠٠٣ و پس از اعدام همپیمان دیروز ریاض در دوران نخستوزیری نوریالمالکی روابط دو کشور بدتر هم شد زیرا مالکی عربستان را به حمایت از تروریسم متهم میکرد. اما بعد از روی کار آمدن حیدر العبادی، نخستوزیر جدید عراق پیشنهاد داد تا همه اختلافها با عربستان کنار گذاشته شود و برای نشان دادن حسیننیت خود هنگامی که عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان درگذشت پیام تسلیتی به مسوولان سعودی داد. بعد از آن بود که پس از سالها ثامر السبهان به عنوان نخستین سفیر عربستان در عراق انتخاب و سفارت این کشور بعد از ٢۵ سال در بغداد بازگشایی شد و باز هم برای نخستین بار در طول ٢٧ سال گذشته عادلالجبیر، وزیر خارجه این کشور در سال جاری به عراق سفر کرد. گرچه با انتخاب سبهان به عنوان سفیر عربستان در بغداد و اظهارات تنشزای او در این کشور، وزارت خارجه عراق سبهان را به تلاش برای ایجاد فتنه میان شیعیان و اهل سنت این کشور متهم کرد و در نهایت بعد از ۴ ماه عراق از عربستان خواست که سفیر خود را در این کشور تغییر دهد.
سفر حیدر العبادی به عربستان آن هم در شرایط فعلی منطقه و با توجه به دشمنی آشکار عربستان با ایران که امروز به یکی از شرکای اصلی بغداد تبدیل شده، اهمیت ویژهای پیدا میکند. در حالی که عربستان با تاکید بر قومیت عربی مردم عراق تلاش میکند این کشور را به محور خود اضافه کند، اما نقش مثبت ایران در حمایت از عراق در برابر تروریسم جایگاه مستحکمی برای تهران در بغداد ایجاد کرده است.
حالا بعد از پیروزی مهم عراق در برابر داعش در حالی که روز به روز مناطق تحت اشغال این گروهک تروریستی در خاک این کشور کاهش پیدا میکند و با وجود برخی خلأهای امنیتی، بغداد موفق شده تا حدود زیادی داعش را به زانو درآورد حیدرالعبادی به عنوان مرد اول منطقه در مبارزه با تروریسم به دنبال تثبیت جایگاه خود است گرچه برخی تحلیلگران هم معتقدند به دلیل پیچیدگی اوضاع خاورمیانه نمیتوان انتظار داشت که همه خواستههای نخستوزیر عراق بهطور کامل در یک سفر محقق شود اما او میخواهد برای کشورش جایگاهی در منطقه دستوپا کرده و سیل سرمایهگذاریهای اقتصادی را به عراق سرازیر کند.
در حالی که برخی رسانههای عراقی از روش عربستان در استقبال از حیدرالعبادی و برگزاری ضیافت افطار از سوی ملک سلمان برای هیات عراقی ابراز خرسندی کرده بودند، حنانالفتلاوی، نماینده پارلمان عراق در انتقادی تند از سفر نخست وزیر عراق به عربستان در صفحه توییتر خود نوشت: بعد از اینکه سر ما را با خیالپردازی درباره بیطرفی عراق و وارد نشدن این کشور به هیچ محوری به درد آورد، حال سر تا پا غرق در محور عربستان شده است.
شاید به دلیل تیره و تار شدن روابط ایران و عربستان در برهه زمانی فعلی، برخی از جریانهای عراقی با سفر العبادی به عربستان معترض باشند به همین دلیل نخستوزیر برای کاهش تنشهای احتمالی سفر خود به ریاض را یک هفته به تعویق انداخت تا شرایط برای سفر به ایران و کویت را مهیا کرده و از حساسیتهای ایجاد شده بکاهد. با وجود اینکه سفر نخست وزیر عراق به عربستان از چند ماه پیش برنامهریزی شده بود، حسین جابری انصاری، معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه ایران گفته بود که سفر العبادی به ایران از پیش تعیین نشده است.
با توجه به موقعیت راهبردی عراق در منطقه و اهمیت تاریخی این کشور، نباید انتظار داشت که عربستان به داشتن رابطهای عادی با عراق اکتفا کند، هرچند محتاطانه اما ریاض تلاش خواهد کرد که برای خود در عراق جایگاهی دست و پا کند تا نقشی در معادلات سیاسی یکی از مهمترین کشورهای عربی منطقه داشته باشد. سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در همین راستا در ضیافت افطاری که به افتخار العبادی برپا کرده بود با استقبالی گرم از هیات عراقی گفت: قلب ما به روی عراق و درهای ما برای همکاری با این کشور باز است، آمادهایم در زمینه تجاری، اقتصادی، امنیتی، هماهنگی برای مقابله با تروریسم و داعش و حفظ امنیت مشترک با عراق هرگونه همکاری داشته باشیم.
پادشاه عربستان همچنین گفته که از سفر حیدر العبادی به عربستان بسیار خوشحال است و ضمن قدردانی از تلاشهای عراق در مساله مقابله با تروریسم افزوده که به خاطر ثبات و اتحادی که عراق به آن دست یافته خدا را شکر میکنیم.
در مقابل نخست وزیر عراق نیز تاکید کرده که بغداد به دنبال تاسیس رابطهای مستحکم و صحیح با عربستان است و افزوده: بعد از اینکه آغوش باز شما را مشاهده کردیم آماده همکاری با شما هستیم.
نخست وزیر عراق در دیدار دیگری هم که با محمد بن سلمان، وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان در محل استقرار خود در مکه داشته ضمن تاکید بر همکاری مشترک پافشاری کرده که عراق نمیخواهد بخشی از نزاعهای منطقهای باشد.
نخست وزیر عراق پیش از سفر به عربستان گفته بود که این سفر ربطی به بحران صورت گرفته در کشورهای عربی ندارد و از طرف دیگر تاکید کرده بود که بغداد نمیخواهد در دعواهای منطقهای نقشی داشته باشد یا خاک این کشور به محلی برای تقابل احتمالی در منطقه تبدیل شود. نخست وزیر عراق همین مفهوم را بارها در دیدارهایش با مسوولان سعودی نیز در عربستان تکرار کرده است، او همچنین پیش از سفر به عربستان در جمع روزنامهنگاران و اصحاب رسانه در عراق گفته بود که اگر تمام داراییهای دنیا را به عراق بدهند یا اینکه تصمیم بگیرند کشور را به صورت رایگان بازسازی کنند، عراق اجازه نخواهد داد از خاک این کشور برای حمله به ایران استفاده شود.
همه اینها نشان میدهد بغداد ترجیح میدهد رابطهای تجاری و اقتصادی با عربستان داشته باشد تا اینکه بخواهد در محور خاصی در منطقه در برابر محور خاصی قرار بگیرد.
در همین راستا محمد شیاع السودانی، قائممقام وزیر صنعت عراق با خالد بن عبدالعزیز الفالح، وزیر انرژی عربستان در مکه دیدار و گفتوگو کرده است و دو طرف در این دیدار همکاری مشترک در زمینه مواد پتروشیمی، معاون، طرحهای عمرانی، صنایع راهبردی و شهرکهای صنعتی را مورد بررسی قرار دادهاند.
فالح الفیاض: رابطه ما با ایران با رابطه ما با عربستان قابل قیاس نیست
فالح الفیاض، مشاور امنیت ملی عراق در گفتوگو با شبکه خبری المیادین ضمن تاکید بر اینکه عراق در آستانه اعلام پیروزی نهایی در موصل است گفت: طایفهگرایی در عراق در حال کمرنگ شدن است و همه میخواهند به آغوش کشور بازگردند. وی نقش اهل سنت و اهالی مناطق اشغال شده به وسیله داعش در نبرد ارتش در برابر تروریستها را بسیار مهم توصیف کرد و حشد الشعبی بسیج مردمی عراق را مهمترین دستاورد روند سیاسی کشور دانست.
وی همچنین در خصوص تحولات منطقه گفت که عراق با دستاوردهای نشست ریاض مخالفت کرده و آن را در مسیر بدتر کردن اوضاع منطقه میداند. مشاور امنیت ملی عراق در خصوص سفر نخستوزیر این کشور به عربستان و ایران گفت: رابطه ما با جمهوری اسلامی با رابطه ما با عربستان قابل قیاس نیست و به همین ترتیب نمیتوان روابط ما با ترکیه را با رابطه ما با تهران و دمشق مورد قیاس قرار داد.
الفیاض تاکید کرد که سیاستهای عربستان بر مبنای تحریک امور مذهبی استوار شده است و سفر العبادی به عربستان با هدف تغییر یک وضعیت غیرقابل قبول و بهبود اوضاع صورت گرفته است.
وی در اشاره به هدف قرار دادن مواضع تروریستها در دیرالزور به وسیله موشکهای ایرانی هم گفت که هدف از این حمله مبارزه با تروریسم بود، ما معتقدیم تهران با تروریسم مقابله میکند و تا زمانی که داعش را شکست میدهد برای ما مهم نیست دیگران چه نظری دارند زیرا برخی تلاش میکنند که ایران را به عنوان یک کشور حامی تروریسم معرفی کنند این مساله را هیچ عقل سلیمی باور نمیکند و میزان اشتراکات ما با ایران خیلی بیشتر از اشتراکات ما با امریکاست.
مشاور امنیت ملی عراق در خصوص موضع کشورش در بحران قطر نیز گفت عراق اعلام کرده که با محاصره قطر مخالف است اما این به معنای مخالفت با برخی اتهامها به برخی کشورها درخصوص حمایت از تروریسم نیست.
العبادی در تهران
نخست وزیر عراق بعدازظهر روز سه شنبه وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد و مورد استقبال محمدرضا نعمتزاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت. اسحاق جهانگیری، معاون اول رییسجمهور ایران در مجموعه نهاد ریاستجمهوری، از نخست وزیر عراق بهطور رسمی استقبال کرد.
بعد از آن معاون اول رییسجمهور ایران مذاکرات خصوصی خود با نخستوزیر عراق پیرامون راهکارهای توسعه مناسبات دوجانبه و مهمترین تحولات منطقهای و بینالمللی را آغاز کرد.
تروریسم مرز نمیشناسد
حیدر العبادی، نخستوزیر عراق بعد از دیدار با اسحاق جهانگیری، معاون اول رییسجمهور ایران ضمن محکوم کردن اقدامات تروریستی داعش در مجلس شورای اسلامی و حرم امام راحل گفت: این اقدامات نشاندهنده آن است که تروریسم مرز نمیشناسد و اقدامات تروریستی در همه جا گسترده است؛ بنابراین باید با همکاری مشترک در برابر چنین پدیدهای بایستیم.
حیدر العبادی افزود: گروههای تکفیری و تروریستها سالهاست که جان مردم عراق را به مخاطره انداختهاند و خوشبختانه کار آنها به مرحله پایانی رسیده و در موصل و مرزهای سوریه و عراق اقداماتی انجام خواهیم داد که راه آنها به طور کامل بسته شود. وی با بیان اینکه عراق در مبارزه با تروریسم با جمهوری اسلامی ایران در سنگری واحد قرار دارد، گفت: باید تلاش کنیم در بخش همکاریهای اقتصادی و در زمینه پیشرفت و آبادانی نیز در یک مسیر مشترک گام برداریم.
نخستوزیر عراق از آمادگی کشورش برای تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران در زمینههای تجاری، اقتصادی، عمرانی و فرهنگی و مذهبی خبر داد و افزود: باید برای احیای اروند رود نیز تلاش کنیم و عراق در این زمینه آمادگی کامل دارد و اگر مشکلات آن برطرف شود خدمات شایانی به مردم خرمشهر، آبادان و بصره خواهد رسید.
حیدر العبادی با یادآوری اینکه میزان مبادلات تجاری میان دو کشور به ١٣ میلیارد دلار رسیده است، گفت: حجم این مبادلات در ۵ سال اخیر اندکی کاهش یافته بود که خوشبختانه اکنون جبران شده و باید تلاش کنیم از رقم فعلی نیز بالاتر رود.
روحانی: آزادی موصل جشن پیروزی ملتهای منطقه بر تروریسم است
نخستوزیر عراق در ادامه رایزنیهایش در تهران با حسن روحانی، رییسجمهور ایران دیدار و گفتوگو کرد.
حسن روحانی روز سه شنبه در دیدار نخستوزیر عراق، مبارزه با تروریسم و ایجاد امنیت در منطقه را در گرو همکاری، هماهنگی و مشارکت همه کشورها دانست و اظهارداشت: جمهوری اسلامی ایران که پیروزی بر تروریستها و امنیت ملت عراق را موفقیت و امنیت خود میداند، پیوسته در کنار ملت عراق بوده و خواهد بود.
رییسجمهور ایران تشدید اقدامات تروریستی و فعالیتهای تروریستها در منطقه را بخشی از نقشه شوم صهیونیست ها ذکر کرد و گفت: مبارزه با تروریسم نباید باعث کمرنگ شدن و به فراموشی سپردن مساله قدس و خطر رژیم صهیونیستی در منطقه شود.
روحانی در ادامه با بیان اینکه هیچ مانعی در مسیر توسعه و تعمیق همکاریهای ایران و عراق وجود ندارد، گفت: تهران به دنبال روابطی مستحکم و همهجانبه با بغداد است و بیتردید تقویت و تحکیم روابط دو کشور خواست دو ملت ایران و عراق و در مسیر منافع مشترک است.
رییسجمهور با اشاره به اشتراکات عمیق تاریخی و مذهبی مردم ایران و عراق، خواهان تسهیل در رفت و آمد مردم دو کشور و حل برخی مشکلات در موضوع روادید شد و اظهار داشت: ایجاد تسهیلات و حل مشکل روادید، تاثیر مهمی در روند تقویت توریسم، رفت و آمدها و توسعه همکاریهای تجاری، علمی، فرهنگی و زیارتی دو کشور برجای میگذارد.
روحانی در ادامه به ظرفیتهای گسترده دوکشور برای توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری اشاره کرد و با تاکید بر اجرای سریعتر توافقات و رفع موانع توسعه این همکاریها
از جمله در حوزه بانکی، گفت: در میان دو دولت و دو ملت اراده و علاقه لازم برای تقویت این روابط وجود دارد و باید تلاشها بر رفع موانع در این عرصه متمرکز شود. رییسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود به مساله ضرورت تسریع در لایروبی اروندرود در چارچوب توافقات موجود دو کشور اشاره و اظهار داشت: این مساله ضمن تسهیل حمل و نقل دریایی میان دو کشور، باعث رونق و توسعه بیش از پیش بنادر بصره، خرمشهر و آبادان خواهد شد. دکتر روحانی در ادامه بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی کشورها در منطقه و عدم هرگونه تغییر جغرافیایی در مرزها تاکید کرد و گفت: تغییرات جغرافیایی و تجزیه، غیرقابل قبول و به نفع هیچ کشوری در منطقه نیست و جمهوری اسلامی ایران از عراق یکپارچه و متحد حمایت میکند و بیتردید هر حرکتی که وحدت و یکپارچگی عراق را تضعیف کند به نفع هیچ کس و مورد قبول نخواهد بود.
حیدر العبادی، نخستوزیر عراق نیز در این دیدار تاکید کرد که عراق مصمم است روابط خود را در همه زمینهها با جمهوری اسلامی ایران گسترش دهد.
نخستوزیر عراق با بیان اینکه وزیران و اعضای هیات عالیرتبه همراه وی در مدت حضورشان در تهران با همتایان خود درباره طیف وسیعی از موضوعات مورد علاقه در حوزههای مختلف و با هدف توسعه و تعمیق همکاریهای مشترک گفتوگو کردهاند، اظهارداشت: دولت عراق خواهان افزایش همکاریها با ایران و به ویژه ارتقای سطح همکاریهای تجاری است.
وی همچنین تقویت همکاری همه کشورهای منطقه و به ویژه تهران و بغداد در مبارزه با تروریسم را ضروری خواند و تاکید کرد: تروریستهای داعش هیچ حد و مرزی نمیشناسند و همه کشورها باید در مبارزه با این تهدید مشترک، مشارکت و همکاری کنند. العبادی همچنین بریکپارچگی عراق تاکید و هر حرکتی را در خلاف این مسیر، غیرقانونی و غیرقابل قبول دانست.