شفقناافغانستان_در شرح دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان می خوانیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیی فِیهِ مَشْکوراً وَ ذَنْبِی فِیهِ مَغْفُوراً وَ عَمَلِی فِیهِ مَقْبُولاً وَ عَیبِی فِیهِ مَسْتُوراً یا أَسْمَعَ السَّامِعِین
ای خدا در این روز سعیم را (در راه طاعتت) بپذیر و گناهانم را در این روز ببخش و عملم را مقبول و عیبم را مستور گردان ای بهترین شنوای دعای خلق.
در فراز اوّل از دعای روز بیست و ششم ماه مبارک رمضان از خداوند می خواهیم:
خدایا! کوششم را امروز پاداش بده.
انسان هر عملی را برای رسیدن به نتیجه و ثمر آن انجام می دهد. باغبان به امید گل و میوه ی درخت، درخت می نشاند و کشاورز برای برداشتن محصول، تخم می افشاند. آدمی در وقت رسیدن میوه ی عمل، اگر دست خالی و بی حاصل باشد، خود را در زیان می بیند و افسرده می شود. آن گاه است که افسوس می خورد چرا عمرش را تباه کرد، ولی نتیجه ای نگرفته است. اینک از خداوند متعال ثمره ی عمل می طلبیم و به دنبال نتیجه ایم.
سرنوشت آدمی در قیامت، به سعی و تلاش او در دنیا بستگی دارد و او منتظر دیدن اثر اعمال خود مانند روزه، اقامه ی نماز، پرداخت صدقات و دیگر خیرات است؛ امّا بسی دردناک است اگر ببیند در پرونده ی اعمال او چیزی ثبت نشده است. مانند این که تندبادی، توفانی، سیلی، آتشی یا آفتی همه را از بین برده باشد. این را تلاش بی ثمر و سعی «نامشکور» می گویند:
افسوس که عمری پی اغیار دویدیم
از یار بماندیم و به مقصد نرسیدیم
سرمایه ز کف رفت و تجارت ننمودیم
جز حسرت و اندوه متاعی نخریدیم
قرآن کریم در زمینه ی تلاش ثمربخش می فرماید:
آیا به شما خبر دهم که زیان کارترین مردم چه کسانی هستند؟ آنان که تلاششان در زندگی گم شده و نابود می شود و با این حال خیال می کنند که نیکو عمل می کنند.(۱)
زیان کار کسی است که به بی راهه می رود، ولی می پندارد راه راست است. رو به تباهی می رود، ولی خیال می کند که رو به فلاح و رشد است. زیان می کند، ولی می اندیشد که در حال سود بردن است.
یکی از شرایط قبولی عمل نزد خداوند، اخلاص در عمل است. باید برای خدا کار کرد و اجر و مزد را نیز از او خواست، اگر غیر از این باشد، ریاکاری است و خود، آفتی است که مخفیانه وارد خرمن عمل آدمی می شود و آن را به آتش می کشد. عابدی سی سال نماز خود را اعاده کرد. او تمام آن سی سال را در صف اوّل جماعت، نماز خوانده بود. وی گفت: روزی به علت پیشامدی نتوانستم خود را زود برسانم و در صف اوّل جماعت بایستم. وقتی که رسیدم، از صف اوّل عقب ماندم. در این هنگام متوجه شدم که گویا از نگاه کردن مردم به سوی خودم خجالت می کشم؛ زیرا همیشه در صف اوّل بوده ام و امروز عقب افتاده ام. بنابراین دانستم در این مدت نمازهایم آلوده به ریا بوده است.
آری، اگر عمل انسان از عُجب و ریا و دیگر آفات دور باشد، نتیجه بخش و مفید خواهد بود و آدمی را به قرب الهی نزدیک تر می کند. تنها عبادت خالصانه مشکور است و پروردگار متعال، در مقابل آن پاداش عطا می کند.
در فراز دوّم از دعای این روز، از خداوند می خواهیم:
خدایا! گناهم را ببخش.
آن چه نافرمانی خدا باشد، گناه است که سبب دوری از رحمت خداوند می شود. با هر گناهی که مرتکب می شویم، گامی از خدا دور خواهیم شد و این دوری گمراهی است.
دعای امروز ما را متوجه خطاها و گناهانمان می سازد و این که باید به دنبال بخشایش و استغفار بود. قرآن کریم می فرماید:
اِنَّ اللّهِ یُحِبُّ التَّوابین(۲)
خدا توبه کنندگان را دوست دارد.
مضمون آیه این است که توبه ی صحیح و نصوح، موجب غفران الهی است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم
می فرمایند:
کسی که از گناه توبه می کند، مانند این است که گناهی نکرده است.(۱)
و نیز در بعضی روایات آمده است:
کسی که به انجام مناسک حج موفق می شود، اگر دوباره به گناه باز نگردد، همه ی گناهانش بخشیده می شود و مانند کسی است که تازه از مادر متولد شده است.
باری، نخستین گام برای نجات، توبه از گناه است. توبه ای خالص که برای اطاعت از دستور خداوند و ترس از گناه باشد و نه به سبب وحشت از آثار اجتماعی و دنیوی آن، چنین توبه ای برای همیشه ما را از معصیت دور می سازد.
حقیقت توبه، همان ندامت از گذشته و گناه است که لازمه ی آن تصمیم بر ترک گناه در آینده است. ارکان توبه را می توان در پنچ چیز خلاصه کرد: ترک گناه، ندامت، تصمیم بر ترک آن در آینده، جبران گذشته و استغفار.
هنگامی که مُعاذِبن جَبَل از رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم درباره ی توبه ی نصوح پرسید، حضرت فرمود:
توبه کننده بازگشت به گناه نکند، همان گونه که هرگز شیر به پستان باز نمی گردد.
در فراز سوم از دعای امروز می خوانیم:
و عمل مرا قبول کن.
چنانچه پیشتر گفتیم صرف انجام عمل، ملاک قبولی آن نیست. دانش آموزی که در طول سال تحصیلی به مدرسه رفته و در امتحانات شرکت کرده است، انتظار قبولی دارد و بدترین نتیجه برای او مردودی است؛ زیرا کلمه ی «مردود» بر روی کارنامه ی وی به این معناست که نتیجه ی یک سال عمرش از دست رفته و باید کار را دوباره شروع کند.
اعمال ما در مقابل خداوند نیز این گونه است. در حقیقت این مهم نیست که ما چه قدر عمل خیر انجام داده ایم، بلکه معیار، پذیرفته شدن آن است. این معیار را به خوبی می توان از آیات و روایت به دست آورد که چه اعمالی مورد قبول است؟
آن چه از مفهوم آیات و روایات استفاده می شود، این است که کمیّت و مقدار عمل ملاک نیست، بلکه کیفیت عمل مورد عنایت است. گاهی ممکن است آداب ظاهری عمل، خوب انجام شود، ولی به سبب آفتی از بین برود. در زمینه ی اثر «ریا» در عبادات به داستانی آموزنده توجه کنید.
شخصی به ریا و تظاهر در عبادت عادت کرده بود و بسیار می کوشید تا آن را ترک کند. شبی با خود گفت: در فلان گوشه ی شهر مسجدی است خلوت و کسی در آن جا نیست.
شب تاریکی بود، به سوی مسجد رفت و شروع به عبادت کرد. پاسی که از شب گذشت، ناگهان در بین نماز متوجه شد دَر مسجد باز گردید و شخصی داخل شد. بسیار خوشحال شد که اکنون در دل شب و در مسجدی تاریک، و دور افتاده، این شخص آمد و مرا می بیند که چه حال خوشی دارم و چگونه به راز و نیاز مشغول هستم. تا صبح گاه با جدّیت هرچه تمام تر به عبادت ادامه داد. همین که صبح شد و هوا روشن گردید، دید سگ سیاهی از ترس باران به مسجد پناه آورده است! بسیار پشیمان و اندوهگین شد. گفت! افسوس! این همه کوشش، برای سگ سیاهی بود؟! اگر تا کنون مردم را شریک عبادت خود می کردم و نسبت به انسانی ریا و تظاهر می کردم، وای بر من که دیشب سگی سیاه را پرستش کردم و او را شریک عبادت خود ساختم! آری، شرط قبولی عمل، توکل، اخلاص و نیت پاک است.
خداوند متعال شرط پذیرش عمل را تقوی می داند:
خداوند فقط از پرهیزگاران قبول می کند.(۱)
خداوند در قرآن کریم از کار همسر عمران به نیکویی یاد می کند. زن عمران وقتی مریم علیه السلام را به دنیا آورد، برای محافظت از گزند شیطان، او را در پناه پروردگار قرار داد. خداوند هم از او قبول کرد و به بهترین وجهی این فرزند را در مسیر رشد و تعالی قرار داد و سرپرستی هم چون زکریّا برای آن مقرّر فرمود.
در فراز آخر از دعای امروز دعا می کنیم:
عیبم را بپوشان ای شنواترین شنوایان!
یکی از ویژگی های پروردگار، ستّار بودن است و در این جا از خدا می خواهیم که عیب ما را بپوشاند. ما هیچ کدام از عیب بری نیستیم، ولی نمی خواهیم کسی بر آن آگاهی یابد. می خواهیم آبرو و حیثیت ما محفوظ بماند و مردم به دیده ی احترام به ما بنگرد.
چون خداوند متعال به بندگان خود مهربان و کریم است، با این که شاهد و ناظر اعمال ما است و عیوب را می بیند، با این حال آن ها را می پوشاند و به عنوان سرّ مخفی نگه می دارد. به همین دلیل، انسان در طول حیات خود احساس امنیت روحی و روانی می کند و به زندگی عادی و معمولی خود ادامه می دهد.
اگر پرده پوشی خداوند نبود،معلوم نیست چه بلایی بر سر انسان و اجتماع می آمد؟ در آن صورت دیگر برای تشخّص و اعتبار افراد جایی باقی نمی ماند؛ زیرا همه ی عیوب مکشوف بود و انسان همیشه مورد استهزاء و تمسخر دیگران قرار می گرفت. حسّ اعتماد به نفس از بین می رفت و کسی حاضر نبود با دیدن عیوب دیگران به او اعتماد کند، کاری را به او بسپارد یا از او سخنی بشنود.
این پوشش تا روز قیامت ادامه دارد، ولی در آن روز که «یَومَ البُرُوز» و «یَومُ الظُهُور» است، اسرار درون آشکار می شود و پرده ها کنار خواهد رفت.
ایمان، نیت خیر و اخلاص، در قیامت برای مؤمنان مایه ی افتخار و سربلندی است و برای مجرمان، مایه ی سرافکندگی و منشاء خواری و خفت و چه دردناک است که انسان عمری زشتی های درونی خود را از خلق خدا مخفی بدارد و با آبرو در میان مردم زندگی کند، ولی در آن روز، در برابر همه ی مردم، شرمساز و سرافکنده باشد.
همان طور که مشیّت پروردگار بر عیب پوشی نسبت به بندگان تعلق گرفته است، ما نیز باید عیوب یکدیگر را بپوشانیم، اسرار یکدیگر را حفظ کنیم و برای حیثیت افراد و آبروی ایشان ارزش قایل شویم. امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:
اگر کسی متوجه عیوب خود شود، از عیوب دیگران صرف نظر می کند.(۱)
امام صادق علیه السلام نیز می فرمایند:
بهترین دوستان من، کسانی هستند که عیوب مرا به من هدیه کنند.(۲)
امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود:
هرکه در زشتی های مردم بنگرد و آن ها را نپسندد و برای خود بخواهد، پس او احمق است.(۳)
در این جا حکایتی را نقل می کنیم که خالی از لطف نیست. چهارنفر برای نماز به مسجد رفتند و به نماز پرداختند. در این هنگام مؤذن مسجد وارد شد. یکی از آنان در نماز به او گفت: «آیا وقت نماز شده بود که اذان گفتی؟» دومی گفت: «عجب! در نماز سخن گفتی و نمازت باطل است.» سومی به دومی گفت: «طعنه نزن. خودت نیز در نماز سخن گفتی و نمازت باطل شد.» چهارمی گفت: «خدا را شکر که من در نماز، حرفت نزدم.» به این ترتیب، نماز هرچهارنفر باطل شد.
به راستی اگر بخواهیم خداوند متعال، عیب ما را بپوشاند، خود نیز باید عیوب دیگران را بپوشانیم و آبروی ایشان را حفظ کنیم.
از مجموع دعای امروز می توان نتیجه گرفت که دعا زمینه ی عمل مؤثر و شایسته و جبران خطاهای گذشته را فراهم می کند و از طرف دیگر به انسان امید قبولی و پذیرش عمل و حفظ آبرو و امنیت می بخشد. از خداوند کریم که از همه ی شنونده ها شنواتر است، کمک و مدد می جوییم تا این دعاها را به اجابت برساند.
انتهای پیام
www.af.shafaqna.com
