عملکرد امام علی(ع) وقتی بین دو امر مباح بود

با این که دشمنان از نشر فضائل او جلوگیرى مى‏کردند، در خطبه‏ ها و بر منبرها، سال‏ها از او بد مى‏ گفتند و لعن مى‏ کردند، دوستانش نیز از ترس دشمن جرئت ذکر فضائل او را نداشتند و حتّى به اتهام تشیع کشته مى‏شدند، کتب اهل سنّت و شیعه، از فضائل و مناقب آن حضرت پُر است.

محمّدبن منصور طوسى مى‏ گوید: از احمد بن حنبل شنیدم که مى‏گفت: «آن همه فضائل که براى على ابن ابى طالب آمده، براى هیچ یک از اصحاب رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله نیامده است.».(۱)

اصبغ بن نباته مى ‏گوید: روزى، ضرار بن ضمره، بر معاویه بن ابى سفیان وارد شد. معاویه به او گفت: «على را براى من توصیف کن.». گفت: «مرا از این کار معاف بدار.». گفت: «نه؛ باید او را توصیف کنى.».

ضرار گفت: «خدا، على را رحمت کند! وقتى در جمع ما بود، به مانند یکى از ما بود؛ هنگامى که نزدش مى‏ رفتیم ما را به خود نزدیک مى‏ کرد؛ اگر سؤال مى‏ کردیم پاسخ مى‏داد؛ وقتى به زیارت او مى‏رفتیم، ما را مى‏ پذیرفت و حاجب و دربان نداشت؛ با این که ما را درقُرْبِ خود مى‏پذیرفت، در عین حال، از هیبت او قدرت تکلم نداشتیم؛ تبسم او، همانند لؤلؤ منظوم بود.».

معاویه گفت: «باز هم بگو.».

ضرار گفت: «خدا، رحمت کند على را! به خدا سوگند! شبْ بیدارى او زیاد و خوابش کم بود؛ شب و روز، قرآن را تلاوت مى‏کرد؛ قلبش راتسلیم خدا مى‏کرد و با اشک دیدگانش به سوى او باز مى‏گشت؛ پرده ‏ها برایش نمى‏ آویختند و دیدارش را از ما دریغ نمى‏کرد؛ در جلسات براى راحتى تکیه نمى‏داد، و تکیه ندادن را دشوار نمى ‏دانست.

اى معاویه! کاش على را در تاریکى شب مشاهده مى‏کردى که ریش خود را به دست مى‏گرفت و همانند شخص مار گزیده به خود مى‏پیچید. گریه مى ‏کرد و مى‏گفت: ,, اى دنیا! تو به سوى من توجّه کرده‏اى. هیهات! هیهات! من به تو نیاز ندارم و تو را سه طلاقه کردم “ . بعد از آن مى‏ گفت: ,, آه! آه! از دورى سفر و کمى توشه و دشوارى راه “ .».

اصبغ ابن نباته گفت: «در این حال، معاویه گریست و گفت: ,, بس کن اى ضرار! به خدا سوگند! على همین گونه بود. خدا رحمت کند ابوالحسن را “ .».(۲)

به گزارش شفقنا کتاب الگوهاى فضیلت در ادامه مینویسد:سعید بن کلثوم مى‏گوید: نزد امام جعفر صادق علیه‏ السلام بودم. سخن از امیرالمؤمنین على ابن ابى‏طالب علیه‏ السلام به میان آمد. او را بسیار ستایش کرد و فرمود: «به خدا سوگند! على ابن ابى‏طالب علیه‏السلام در طول عمر، لقمه حرامى میل نفرمود. اگر دو امر مباحى پیش مى‏آمد، آنچه را براى دینش بهتر بود، همان را انتخاب مى‏کرد. هیچ حادثه دشوارى براى پیامبر اکرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله پیش نمى ‏آمد، جز این که على را دعوت مى‏کرد، چون به او اعتماد داشت. هیچ انسانى قدرت نداشت عمل رسول‏ الله را انجام دهد جز على. عمل آن حضرت به گونه‏اى بود که گویا بین بهشت و دوزخ واقع شده، همواره به بهشت امیدوار بود و از عقاب دوزخ مى‏ترسید. در طول عمر، هزار بنده را از اموال شخصى که با تلاش خود و عرق ریزى تهیّه کرده بود، خرید و در راه خدا آزاد کرد. خوراک خودش و خانواده ‏اش زیتون و سرکه و خرما بود. لباسش فقط از کرباس بود.».(۳)

پاورقی:

۱ـ ترجمه‏الإمام على ابن ابى طالب، ج ۳ ، ص ۶۳

۲ـ بحارالأنوار، ج ۴۱ ، ص ۱۴

۳ـ بحارالأنوار، ج ۴۱ ، ص ۱۱۰ : سعید بن کلثوم، قال: کنت عندالصادق جعفر بن محمّد علیه‏ السلام فذکر أمیرالمؤمنین علیه ‏السلام فأطراه و مدحه بما هو أهله، ثم قال: «والله ما أکل على ابن ابى طالب علیه ‏السلام من الدنیا حراماً قط حتّى ینتهى سبیله، و ما عرض له أمرٌ قط هما للّه‏ رضاً إلاّ أخذ بأشدهما علیه فى دینه. و مانزلت برسول الله صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله نازلهٌ قطّ إلا دعاه ثقه به و ما أطاق عمل رسول الله صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏آله من هذه الأُمه غیرُه. و أنْ کان لیعمل عمل رجل کان وجهه بین الجنّه والنار یرجوا ثواب هذاه و یخاف عقاب هذه. و لقد اعتق من ماله الف مملوک فى طلب وجه الله والنجاه من النار مما کدّ بیدیه و رشح منه جبینه. و أن کان لیقوت اهله الزیت و الخل والعجوه. و ما کان لباسه إلا الکرابیس.».