پنج‌شنبه 9 حمل 1403

آخرین اخبار

طالبان ساخت قطعه چهارم راه آهن هرات-خواف را به یک شرکت روسی سپرد

شفقنا افغانستان - طالبان اعلام کرده‌اند که قرارداد ساخت...

طالبان در پسابند غور با حمله بر یک خانه دختری را ربودند

شفقناافغانستان- منابع محلی در غور می‌گویند‌ که طالبان یک...

طالبان 5 نفر را در قندهار در ملاءعام شلاق زدند

شفقناافغانستان- منابع محلی می‌گویند که طالبان پنج تن را...

طالبان ‏هفت نفر را در کابل و قندهار در محضر عام شلاق زدند

شفقنا افغانستان- دادگاه عالی طالبان از تطبیق حکم تعزیزی...

حباب ماهی، زشت ترین موجود دریایی+ویدئو

شفقناافغانستان _ ویدئو؛ عجایب خلقت/ حباب ماهی لقب زشت...

وزارت صحت غزه: آمار شهدا در نوار غزه به ۳۲۵۵۲ نفر افزایش یافت

شفقناافغانستان- وزارت صحت فلسطین امروز(پنج‌شنبه) تعداد قربانیان جنگ میان...

وقوع زلزله ۵.۱ ریشتری در مرز افغانستان و پاکستان

شفقنا افغانستان- مرکز زلزله‌نگاری امریکا از وقوع یک زمین‌لرزه...

خبرنگاران در تبعید: عبیدالله احمدی و رامین امیری هر چه زودتر باید از بند طالبان رها شوند

شفقناافغانستان- گروهی از خبرنگاران تبعیدی افغان در امریکای شمالی...

انستیتوت مطالعات استراتژیک استرالیا: طالبان در خصوص مبارزه با داعش و القاعده در افغانستان دروغ می گوید

شفقناافغانستان- انستیتوت مطالعات استراتژیک آسترالیا می‌گوید که ادعای طالبان...

ابراز نگرانی عفو بین‌الملل از نقض حقوق زنان و دختران درپی اخراج مهاجران افغان از پاکستان

شفقناافغانستان- سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید که طرح بازگرداندن اتباع...

آغاز به کار اولین بانک اسلامی در اوگاندا

شفقناافغانستان- اولین بانک اسلامی در اوگاندا آغاز به کار...

فروش آیفون در بزرگترین بازار دنیا حدود 33 درصد کاهش یافت

شفقناافغانستان- فروش آیفون در چین در فوریه نسبت به...

وضعیت آب و هوای کابل و دیگر ولایات/ ۹ حمل 1403

شفقناافغانستان- ریاست هواشناسی طالبان از احتمال بارش باران در...

باران الماس در سیاره نپتون+ویدئو

شفقناافغانستان _ ویدئو؛ عجایب خلقت/ باران الماس در نپتون

پرچم عزا در حرم مطهر امام علی علیه‌السلام برافراشته شد+ تصاویر

شفقناافغانستان- در آستانه سالروز شهادت امام علی علیه‌السلام مراسم...

رییس کمیته روابط خارجی پارلمان آمریکا خواستار آزادی فوری یک شهروند آمریکایی از زندان طالبان شد

شفقناافغانستان- مایکل مک‌کال، رییس کمیته‌ روابط خارجی مجلس نماینده‌گان...

کرن دیکر:محدودیت‌های طالبان بر زنان شاغل سالانه یک میلیارد دالر برای افغانستان هزینه دارد

شفقناافغانستان-  کرن دیکر، کاردار سفارت امریکا برای کابل گفته...

نرخ مواد سوختی و غذایی در بازارهای کابل/ ٩ حمل ١۴٠٣

شفقناافغانستان- قیمت مواد سوختی و مواد غذایی در بازار...

نرخ پول افغانی در برابر ارزهای خارجی/٩ حمل ١۴٠٣

شفقناافغانستان- ارزش پول افغانی در برابر ارزهای خارجی در...

پاسخ آیت شبیری زنجانی درباره حکم نماز و روزه در سفر شخصی با ماشین دولتی

شفقناافغانستان – حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی به...

دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان

شفقناافغانستان– دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان را در...

در اندیشه امام علی(ع) هیچ چیز مانند دل دادن به حکومت خطرناک نیست

شفقنا افغانستان-دکتر مصطفی دلشاد تهرانی در سلسله جلسات «حکومت در نهج البلاغه» در اندیشه امام علی(ع)، هدف یا وسیله بودن حکومت را مورد بررسی قرار داد و گفت: از نظر امام علی(ع) حکومت به هیچ وجه هدف، مقصد و مقدس نیست و ارزش ذاتی ندارد. حکومت فقط وسیله برپا داشتن حق و عدالت است و اگر حکومت جز برای این دیده شود و به سمتی رود که وسیله قدرت، مکنت و منزلت باشد، در نگاه امیرمومنان از پست ترین چیزها، پست تر است.

 

142

 

به گزارش خبرنگار شفقنا، دکتر دلشاد تهرانی، مترجم و شارح نهج البلاغه گفت: وقتی گفته می شود که حکومت هدف یا وسیله است، این سوال پیش می آید که هدف بودن حکومت به چه معناست؟ مراد از هدف واقع شدن حکومت این است که حکومت به خودی خود مطلوب شود. اگر حکومت به خودی خود مطلوبیت پیدا کرد و معیار همه چیز شد؛ اگر گفته شد که حکومت خط کش و وسیله سنجش هر چیزی است؛ چنانچه گفته شد که همه چیز باید تابع حکومت باشد؛ و اگر گفته شد هر چیزی را با حکومت می سنجند ولی خود حکومت را با چیزی نمی سنجند، همه اینها مفاهیم هدف واقع شدن حکومت است.

او درباره اینکه چه اشکالی دارد حکومت هدف واقع شود؟ اظهار کرد: رفتارهای سیاسی، مناسبات حکومتی حتی ساختارهایی که در یک حکومت شکل می گیرد تابع این است که ما حکومت را هدف یا وسیله بگیریم. اگر حکومت هدف واقع شد، آن زمان برای کسب، حفظ و توسعه حکومت هر کاری مجاز است. ریختن خون میلیون ها انسان نه تنها جایز بلکه مطلوب است. برای توسعه حکومت، کشتار، قتل، ترور، غارت کردن دارایی ها و ظلم، اشکالی ندارد.

او افزود: در طول تاریخ، اندیشه هدف واقع شدن حکومت در عمل به شدت رایج بوده است. نگاه به گذشته بشر در سرزمین های مختلف نشان می دهد که در بسیاری از مناطق جهان این فهم وجود داشته که حکومت به خودی خود مطلوبیت دارد، مقدس و ترازوی همه چیز است. در اندیشه سیاسی و سیره حکومتی امام علی(ع) با این نگاه به شدت مقابله شده است؛ و چنان به سختی برخورد شده است که انسان تعجب می کند چرا امیرمؤمنان درباره حکومت تعابیر و مضامینی بسیار پست به کار برده که درباره هیچ چیز به کار نبرده است. در واقع حضرت قصد دارند اندیشه هدف بودن و مطلوبیت ذاتی داشتن حکومت را نفی کنند.

مترجم و شارح نهج البلاغه، تصریح کرد: اگر بگوییم که حکومت هدف نیست و هدف واقع شدن آن بسیار خطرناک است، آن زمان باید بگوییم که حکومت وسیله است، منتها در  وسیله بودن حکومت هم فهم های گوناگونی وجود دارد. کسانی که حکومت را وسیله می دانند در یک تقسیم بندی کلی دو گروه اند. گروه اعظم و نزدیک به بیشتر، معتقدند، حکومت وسیله قدرت، مکنت و منزلت است؛ که این فهم در طول تاریخ به وفور دیده می شود. حتی برخی گفتند ما به دنبال قدرت و مُکنت نیستیم و این ها برای ما مهم نیست، اما وقتی رفتار آنان را تحلیل می کنیم، می بینیم در عمل عمدتا حکومت برای آنها وسیله قدرت، مُکنت و منزلت بوده است. گروه اندکی هم دیده می شوند که به واقع حکومت را برای عدالت و خدمت به انسانیت، هدایت، تربیت و پاسداشت حقوق می خواهند.

او به جایگاه حکومت در اندیشه و سیره امیرمؤمنان اشاره و اظهار کرد: از نظر علی(ع) اول اینکه حکومت به هیچ وجه هدف، مقصد و مقدس نیست و ارزش ذاتی ندارد. دوم اینکه حکومت فقط وسیله برپا داشتن حق و عدالت است و اگر حکومت جز برای این دیده شود و به سمتی رود که وسیله قدرت، مُکنت و منزلت باشد، در نگاه امیرمؤمنان از پست ترین چیزها، پست تر است.

او ادامه داد: شریف رضی در خطبه 33 نهج البلاغه آورده است که عبدالله بن عباس گوید در «ذی قار» [پیش از جنگ جمل] نزد امیرمؤمنان رفتم. آن حضرت مشغول پینه زدن کفش خود بود. چون مرا دید، گفت: «مَا قِيمَةُ هَذَهِ النَّعْلِ؛ بهای این کفش چقدر است؟» گفتم: «لَا قِيمَةَ لَهَا؛ بهایی ندارد» فرمود: «وَ اللَّهِ لَهِيَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ إِمْرَتِكُمْ إِلَّا أَنْ أُقِيمَ حَقّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلًا؛ به خدا سوگند این کفش بی ارزش نزد من محبوب تر است از حکومت بر شما، مگر آن که به وسیله آن حقی را بر پا سازم یا باطلی را براندازم» دلالت این سخن مبنی بر اینکه امیرمؤمنان معتقد است حکومت به خودی خود هیچ ارزشی ندارد کاملا روشن است.

دلشاد تهرانی به توضیحی از امام خمینی(ره) در مورد این عبارات نهج البلاغه اشاره کرد و افزود: امام(ره) در این باره شرح و تحلیلی قابل تأمل دارد که چنین است: «عهده دار شدن حکومت فی حد ذاته شأن و مقامی نیست، بلکه وسیله انجام وظیفه اجرای احکام و برقراری نظام عادلانه اسلام است. حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام درباره نفس حکومت و فرماندهی به عبدالله بن عباس فرمود: این کفش چقدر می ارزد، گفت: هیچ. فرمود: فرماندهی بر شما نزد من از این هم کم ارزش تر است مگر اینکه به وسیله فرماندهی و حکومت بر شما بتوانم حق (یعنی قانون و نظام اسلام) را برقرار سازم و باطل (یعنی قانون و نظامات ناروا و ظالمانه) را از میان بردارم. پس نفس حاکم شدن و فرمانروایی وسیله ای بیش نیست و برای مردان خدا اگر این وسیله به کار خیر و تحقق هدف های عالی نیاید هیچ ارزشی ندارد؛ لذا در خطبه نهج البلاغه می فرماید: اگر حجت بر من تمام نشده و ملزم به این کار نشده بودم، آن را (یعنی فرماندهی و حکومت را) رها می کردم. بدیهی است تصدی حکومت به دست آوردن وسیله است نه اینکه یک مقام معنوی باشد زیرا اگر مقام معنوی بود، کسی نمی توانست آن را غصب کند یا رها سازد. هرگاه حکومت و فرماندهی وسیله اجرای احکام الهی و برقراری نظام عادلانه اسلام شود، قدر و ارزش پیدا می کند و متصدی آن صاحب ارجمندی و معنویت بیش تر می شود. بعضی از مردم چون دنیا چشمشان را پر کرده خیال می کنند که ریاست و حکومت فی نفسه برای ائمه علیهم السلام شأن و مقامی است که اگر برای دیگری ثابت شد دنیا به هم می خورد.»

این محقق و پژوهشگر برجسته، با بیان اینکه در اندیشه و سیره پیشوای آزادیخواهان، امیرمؤمنان علی(ع)، حکومت جز وسیله خدمت و عدالت نیست و هرگز آلت کسب قدرت و مُکنت تلقی نشده است، گفت: حضرت علی(ع) در ضمن خطبه ای چنین فرموده است: «اللّهُمَّ اِنَّک تَعْلَمُ اَنَّهُ لَمْ یکنِ الَّذِی کانَ مِنَّا مُنافَسَةً فِی سُلْطانٍ، وَ لاَ الْتِماسَ شَیءٍ مِنْ فُضُولِ الْحُطامِ…؛ خدایا! تو خوب می دانی آن چه از ما رفت، نه به خاطر رغبت در قدرت بود و نه به خاطر رسیدن به چیزی از بهره های ناچیز دنیا».

او تصریح کرد: در نهج البلاغه عباراتی داریم که بیانگر این است که امام علی(ع)، حکومت را به خودی خود با عبارات بسیار گزنده، تحقیر کننده و چندش آور معرفی کرده است.

او گفت: بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) جریان مطلوب دانستن حکومت پیدا شد و رشد کرد. در این مورد سخنانی ثبت و ضبط شده که وقتی این عبارات را می خوانیم به وضوح می بینیم برای کسانی که بعد از پیامبر آمدند و قدرت را به دست گرفتند خودِ حکومت مطلوب شده بود و بخشی از رفتارهایی که انجام شد، به این دلیل شکل گرفت؛ به عبارتی دیگر چنین اندیشه ای شکل گرفت که برای به دست گرفتن حکومت به این مساله قائل شدند که هیچ اشکالی ندارد خون بریزند، مردم را سرکوب کنند، مخالفی باقی نگذارند و اگر کسی بیعت نکرد او را تهدید کنند، اگر نپذیرفت او را ضرب و شتم کنند.

او به مطلبی کلی درباره همگان نیز اشاره و اظهار کرد: قدرت وسوسه ای دارد که بهترین انسان ها هم از وسوسه آن در امان نیستند. به همین دلیل است که امیرمؤمنان در ابتدای عهدنامه مالک اشتر به مالک هشدار می دهد که مراقب باش این قدرتی که از آن برخورداری اگر در تو حالت خود بزرگ بینی، تکبر و خود برتر بینی ایجاد کرد، دید و فهم خود را درست کن. بهترین انسان وقتی در جایگاه قدرت قرار می گیرد، قدرت او را وسوسه می کند لذا نیاز به کنترل های درونی و بیرونی است تا انسان از این وادی خطرناک سالم بیرون بیاید. قدرت خطرناک و خطر آفرین است، به ویژه به محض اینکه قدرت و حکومت مطلوب شود و به خودی خود اعتبار پیدا کند، انسان بدون اینکه متوجه باشد به سمت قدرت زدگی، رفتار تند و تیز، استبداد، خودکامگی و جنایت و ظلم می رود.

مترجم و شارح نهج البلاغه تصریح کرد: امام علی(ع) تأکید می کند که حکومت به خودی خود و امور دنیایی به طور کلی بی ارزش تر از آن است که مقصد آدمی قرار گیرد و اینها جز وسیله ای برای تحقق اهداف انسانی و الهی نباید باشد.

او به نمونه هایی از سخنان حضرت علی(ع) در باب این مساله که حکومت بی ارزش است، بیان کرد و گفت: حضرت در خطبه شقشقیه پس از آن که اشاره کرد که اگر حضور حاضران و اتمام حجت با اعلام وجود ناصران نبود و اگر خداوند از عالمان  پیمانی سخت نگرفته بود که در برابر شکمبارگی ستمگر و گرسنگی ستمدیده هیچ آرام و قرار نگیرند، بی تامل رشته حکومت را از دست می گذاشته و خود را به کناری می کشیده، چنین فرموده است: «وَ لَأَلْفَيْتُمْ دُنْيَاكُمْ هَذِهِ أَزْهَدَ عِنْدِي مِنْ عَفْطَةِ عَنْزٍ!؛ و می دیدید که دنیای شما را به چیزی نمی شمارم و حکومت پشیزی ارزش ندارد». معنای عبارت امام (ع) با توجه به قرینه کلام  ناظر بر حکومت است و معنای دقیق آن این است که حکومت نزد من از آب بینی بز بی ارزش تر است!

حضرت علی(ع) در کلام 224 نهج البلاغه می فرماید: «دنیای شما نزد من خوارتر است از برگ جویده شده در دهان ملخ». در این سخن نیز مراد در درجه اول حکومت است و امام (ع) حکومت را به خودی خود این اندازه بی ارزش معرفی کرده است. در حکمت 236 نیز می فرماید: «به خدا سوگند که این دنیای شما در دیده من خوارتر از استخوان خوکی است که در دست جذامی باشد». در نامه 45 نهج البلاغه، امیرمومنان در ضمن نامه ای که به عثمان بن حنیف انصاری، کارگزار بصره نوشت و او را به سبب حضورش در مجلس عروسی یکی از جوانان بصره که مجلس اشرافی بوده، توبیخ کرده و چنین فرموده است: «و این دنیا در نظر من از دانه حَنظُل (دانه بلوط) تلخ هم حقیرتر و بی ارزش تر است». در خطبه 32 نهج البلاغه نیز پیشوای آزادگان علی(ع)، درباره نگاه به دنیا و نظر به حکومت به خودی خود و آزادی از دام دنیا و وارستگی از وسوسه قدرت چنین سفارش کرده است: «پس، دنیا را بی ارزش تر از پرِ کاه و خشکیده گیاهان ببینید و از پیشینیان خود پند گیرید، پیش از آنکه پسینیان از شما عبرت گیرند. دنیای نکوهیده را برهانید، چه کسانی را از خود رانده است که بیش از شما شیفته آن بوده اند».

او گفت: امیرمومنان همواره اصرار دارند، این تلقی و نگاه حاصل شود که حکومت به خودی خود بی ارزش است چون خطرناک است. هیچ چیز مانند دل دادن به حکومت خطرناک نیست. انسان به سبب دل دادن به حکومت فرزند خود را کور می کند، پسر و پدر یکدیگر را می کشند و هزاران هزار انسان را سلاخی می کنند، به زنان و کودکان تجاوز می کنند و آنها را می کشند. در واقع هیچ چیز در عالم به خطرناکی دل دادن به حکومت نیست.

عدالت، امنیت، رفاهت و تربیت؛ چهار هدف حکومت

دلشاد تهرانی باتوجه به همه مطالب و خانواده حدیث نهج البلاغه به اهداف حکومت اشاره و اظهار کرد: چهار هدف برای حکومت است که نباید در ساختار، روابط، مناسبات و سازمان های حکومتی مغفول واقع شود و آن چهار هدف؛ عدالت، امنیت، رفاهت و تربیت اند. از مجموعه آموزه های علی(ع) در نهج البلاغه به روشنی می توان دریافت که حکومت نزد امیرمؤمنان علی(ع) وسیله ای است در جهت اهدافی عالی که جز با تحقق آنها سیر به سوی تعالی همگانی میسر نمی شود؛ و آن اهداف عبارت است از عدالت، امنیت، رفاهت و تربیت؛ با این جهت گیری که هدف غایی و نهایی تربیت است و عدالت امنیت و رفاهت اهدافی اساسی برای تحقق آن. اصل در اهداف حکومت، انسان و تربیت و تعالی انسان  است و همه چیز برای اوست و نباید این امر در هدفگذاری فراموش گردد یا مورد غفلت قرار گیرد که در این صورت هدف غایی زیر پا گذاشته می شود. عدالت، امنیت، رفاهت و تربیت برای انسان است و در تمام ساز و کارها و روابط و مناسبات حکومتی لازم است این امر در هدف گذاری لحاظ شود.

یادآور می شود این سلسله درس گفتارهای دکتر دلشاد تهرانی در ماه مبارک رمضان برگزار نخواهد شد.

انتهای پیام

اخبار مرتبط