شفقنا افغانستان- در ۲۲ آگست، دگروال (بازنشسته) ریچارد مک وی، یک سرباز متعهد و یک آمریکایی محترم، در حمله‌ی یک بمب دست‌ساز جاسازی‌شده در نزدیکی سفارت آمریکا در کابل کشته شد. مرگ اولین مدیر تیم من در ارتش و یکی از فرماندهان در نیویورک، باعث شد تا من با دقتی بیشتر در رابطه با چشم‌انداز افغانستان بیندیشم. پس از دو سال خدمت در افغانستان به‌عنوان فرماندهی گروه و افسر ارشد برنامه‌ریزی قوماندانی مشترک آیساف، نگاه من به آینده‌ی این کشور هم‌چنان مثبت بود. اما این حادثه تمام باورهای مرا زیر سوال برد.
موسسه‌ی «EastWest» در سه سال اخیر از «برنامه‌ی متصل افغانستان (Afghanistan Reconnected Program)» حمایت کرده است. محور اصلی برنامه این است که به‌منظور بهره‌گیری از موفقیت‌ها و پیشرفت‌هایی که در طول ۱۴ سال در افغانستان به‌دست آمده‌اند، کشورهای آسیای میانه و جنوب آسیا باید با همکاری یکدیگر بر بهبود رفاه اقتصادی منطقه کار کنند.
برنامه‌های ما که شامل چهره‌های اقتصادی و دانشگاهی و رهبران دولتی نیز می‌شود، بر فرصت‌هایی که دراختیار جوانان و قشر تحصیل‌کرده‌ی افغانستان قرار دارد، راه‌های مواصلاتی و حمل و نقل، صنعت کشاورزی و بخش‌های بالقوه‌ی معدن و انرژی متمرکز شده است.
یک گروه متشکل از مقامات عالی‌رتبه و مسئولان و رهبران بخش خصوصی و نمایندگان پارلمان کشورهای افغانستان، پاکستان، هند، تاجیکستان و سایر کشورهای فعال در منطقه، طرح‌هایی را مطرح کرده‌اند که متضمن برنامه‌هایی برای کاهش پروسه‌های تردد مرزی، بهبود کیفیت و به‌هنگام‌بودن تجارت مرزی، سرمایه‌گذاری بر توسعه‌ی منابع طبیعی منطقه، ساده‌کردن شرایط صدور ویزا، و اقدامات قابل ملاحظه‌ی دیگر می‌باشد که از لوازم رشد اقتصادی هستند.
تیم ما با درنظرداشت چالش‌های ناشی از بی‌اعتمادی عمومی و فساد تاریخی و نیز فضای امنیتی بی‌ثبات در افغانستان، هم‌چنان باور دارد که رشد اقتصادی و ثبات در این منطقه امکان‌پذیر است.
موسسه‌ی «EastWest»، پسر از سفری موفقیت‌آمیز به اسلام‌آباد و دهلی نو که در آن‌جا تیم‌ها درمورد اقداماتی که باید صورت گیرد با مقامات خصوصی و دولتی از جمله رییس‌جمهور پاکستان و وزرای ارشد در اسلام گفت‌وگو کردند، اکنون درحال برنامه‌ریزی برای انتقال این ایده‌ها و پیام‌ها به رهبران رده‌بالا و مقامات ارشد در کابل است.
بااین‌حال، مرگ دگروال (بازنشسته) مک وی، موجب شده است تا این موسسه مفروضات اساسی ما و تجزیه و تحلیل‌ها را به شکلی جدی مورد مطالعه قرار دهد. افزایش خشونت‌ها در کابل، همراه با پیشرفت‌های طالبان در هلمند و کندز در تابستان امسال، از مصداق‌های وضعیت شکننده و بی‌ثبات در کابل هستند. نگرانی‌های دولت در رابطه با خروج افغان‌های تحصیل‌کرده و ثروتمند نیز بر پتانسیل رشد این کشور به صورت کل، تاثیر خواهد گذاشت. دولت وحدت ملی رییس‌جمهور اشرف غنی، تنها درحال پرکردن پست‌های وزارتی است و این امر سرعت روند اصلاحات داخلی در رابطه با مبارزه با فساد و اقدامات برای ظرفیت‌سازی را کاهش داده است. علاوه‌براین، پیشنهادات اولیه‌ی غنی که در اسلام‌آباد بازتاب بسیار مثبتی داشت، تاثیرات مورد انتظار را بر همکاری‌های دوجانبه با پاکستان نداشته است.
گزارش‌ها و شاخص‌های منفی، نگران کننده هستند؛ بااین‌حال، من تصمیم گرفتم دعوتی برای سخنرانی در ششمین نشست همکاری‌های منطقه‌ای اقتصادی در رابطه با افغانستان (ریکا) را که توسط وزارت خارجه‌ی افغانستان میزبانی می‌شد، بپذیرم.
ورود من به فرودگاه بین‌المللی کابل پس از یک غیبت چهار ساله، به کاهش بخشی از نگرانی‌های من کمک کرد. خود فرودگاه، اکنون از پروازهای منطقه‌ای و بین‌المللی متعددی را پشتیبانی می‌کند و پس از بازگشایی یک ترمینال جدید بین‌المللی در سال ۲۰۰۸، درحال‌حاضر امکان سفر به بیش از ۱۵ مقصد و ظرفیت پذیرش بیش از ۱۰۰ هواپیما وجود دارد.
جاده‌ها که در گذشته یا خاکی بودند یا نیاز جدی به تعمیرات داشتند، اکنون پر از موترهای مدل جدید شده‌اند. کراچی‌هایی که زمانی توسط چهارپاها حرکت می‌کردند، عمدتا توسط کامیون‌های کوچک جایگزین شده‌اند. کودکان در مدارس به تحصیل مشغولند و وزارت‌خانه‌ها فعال هستند.
از همه مهم‌تر، اگرچه وضعیت امنیتی باعث شده است تا سازمان‌های بین‌المللی، دولت افغانستان و نهادهای خصوصی، به پشت دیوارهایی بلند عقب‌نشینی کنند، اما تجارت و بازرگانی در این کشور هم‌چنان درجریان است. افغانستان، روابط اقتصادی پایداری را در منطقه حفظ کرده که منجر به افزایش ارزش تجاری این کشور به ۷.۷۰ درصد در ۲۰۱۴ شده است. پاکستان، مهم‌ترین شریک تجاری افغانستان که در سال ۲۰۱۴، از روابط تجاری گسترده‌اش به‌دلیل مرزهای طولانی، بیش از ۱۵۰۰ میلیون دالر سود برده است –که نشان‌دهنده‌ی ۳۹.۴ درصد سود نسبت به سال ۲۰۱۳ است این رقم ۱۰۸۷ میلیون دالر بود.
پس از یک هفته حضور در کابل، ارزیابی من این است که به‌رغم تمام گزارش‌های نگران‌کننده و چالش‌های امنیتی موجود، هنوز فرصتی برای تحکیم دست‌آوردها در افغانستان و در نتیجه امیدواری نسبت به رشد ظرفیت‌های اقتصادی منطقه وجود دارد.
اگرچه زمانی که مسئله‌ی تامین امنیت کشور به‌میان می‌آید، هنوز معضلات جدی وجود دارد. نیروهای امنیت ملی افغانستان، هم‌چنان به اقدامات مشترک ادامه می‌دهند که با افزایش حضور طالبان در جنوب و شمال، و حملاتی قدرتمند در داخل و اطراف پایتخت و شهر کندز، نشان داده شد.
اما حتا باوجود تمام این مشکلات، اوضاع آن‌قدر ناامیدکننده نیست و می‌توان با رعایت ملاحظاتی، هنوز هم به آینده خوشبین بود. بررسی‌هایی از نیروهای امنیت ملی افغانستان نشان می‌دهد که اگرچه تمایل دارند در پایگاه‌های ثابت مستقر شوند و این باعث تاثیرگذاری کم‌تری در برخی مناطق شده است، اما آن‌ها موفقیت‌هایی را در هم‌آهنگی‌ها و اقدامات مستقلانه از خود نشان داده و قابلیت‌های خود در اجرای عملیات‌های ویژه را به‌طور چشم‌گیری افزایش داده‌اند. پولیس در پیشگیری از حملات طالبان به شهرهای مختلف موفقیت چندانی نداشته است اما ثابت کرده است که در پاسخ به وضعیت‌های اضطراری، به‌خوبی از عهده‌ی وظایفش برمی‌آید. به‌عنوان مثال، حمله‌ی ماه جون در کابل که در آن یک بمب‌گذار انتحاری و شش مرد مسلح ساختمان پارلمان افغانستان در کابل را هدف قرار داده بودند، صلاحیت و شایستگی پولیس را به تصویر کشید. پس از انفجار بمب‌گذار انتحاری، یک موتر بمب‌گذاری‌شده در خارج از ساختمان منفجر شد و شش مرد مسلح تلاش کردند تا وارد ساختمان پارلمان شوند. در آن زمان، جلسه‌ای نمایندگان پارلمان با معصوم استانکزی نامزد وزارت دفاع جریان داشت. نیروهای امنیتی افغان به‌سرعت واکنش نشان داده و از ورود مهاجمان به ساختمان جلوگیری کردند. اشرف غنی شخصا به یکی از سربازانی که نقش مهمی در این ضدحمله داشت، عیسی خان، تبریک گفت. وزارت داخله نیز تاکید کرد که موفقیت در این عملیات، به‌دلیل کفایت و اقدام به‌موقع نیروهای پولیس بود.
علاوه بر تمام این موارد، دشمن نیز با رقابت‌های میان طالبان، داعش، و عناصر قبیله‌ای، شکننده‌تر است. اکنون که فصل مبارزه نیز برای چند ماه آینده بسته می‌شود، این امر می‌تواند منجر به اثربخشی بیشتر شود.
ائتلاف به رهبری «ناتو»، برای دست‌یابی به ثبات نهایی در افغانستان، جان هزاران نفر را قربانی کرده و میلیاردها دالر را هزینه کرده است. اما دست‌آوردهای آن نه انتظارات دولت افغانستان را برآورده کرده است و نه مردم این کشور را. بااین‌وجود پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای که به‌دست آمده‌اند را نمی‌توان نادیده گرفت.
بهبود بخش آموزشی، توسعه‌ی نظام اداری، و افزایش ظرفیت‌های اقتصادی و امنیتی، نسبت به سال ۲۰۰۱ قابل‌توجه است. آموزش‌های ابتدایی هم‌چنان به رشد آهسته‌ی خود ادامه می‌دهند. با کمک ایالات متحده و دیگر حامیان بین‌المللی، وزارت معارف موفق شد تا بیش از ۱۳۰۰ مدرسه بسازد و حدود ۱۸۶۰۰۰ معلم را آموزش بدهد. این پیشرفت‌ها در افزایش تعداد ثبت‌نام دانش‌آموزان در دانشگاه‌های دولتی آشکار است که از ۷۸۰۰ در ۲۰۰۱ به ۱۲۳۰۰۰ در ۲۰۱۳ رسیده است.
چالش‌هایی در رابطه با وضعیت امنیتی و ثبات در کشور پس از خروج نیروهای ائتلاف، قابل پیش‌بینی هستند اما این وضعیت، فاجعه‌بار نخواهد بود. دولت افغانستان و رهبری آن، هم‌چنان در مبارزه با فساد گام برمی‌دارد و از همسایگان خود می‌خواهد تا برای یافتن راه‌هایی برای توسعه‌ی همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با این کشور همراه شوند.
جامعه‌ی بین‌المللی باید به حمایت از دولت وحدت ملی ادامه داده و همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای‌اش را گسترش دهد. هم‌چنین باید نیروهای امنیتی افغانستان را یاری رسانده و آموزش دهد و و به مردم افغانستان برای خوشبین‌ماندن و ادامه‌ی تلاش‌های‌شان برای ساختن کشوری باثبات که چشم‌انداز آن برای امنیت اقتصادی و ثبات منطقه روشن است، کمک کند.
نادیده‌گرفتن افغانستان در این برهه و خروج نیروها، مشابه همان کاری است که آمریکا در دهه‌ی ۱۹۹۰ در این کشور و در سال ۲۰۱۱ در عراق انجام داد و به معنای هدردادن تمام دست‌آوردهای امنیتی و اقتصادی افغانستان و فداکاری‌هایی است که در طول این سال‌ها صورت گرفت؛ در نهایت، این کار پیروزی نهایی درگیری‌های جناحی و صداهای افراطی را تضمین می‌کند.
منبع: دیپلمات
ترجمه:معصومه عرفانی- اطلاعات روز
انتهای پیام