جمعه 10 حمل 1403

آخرین اخبار

برگزاری نماز سومین جمعه رمضان در مسجدالاقصی+ تصاویر

شفقناافغانستان- اداره اوقاف اسلامی بیت المقدس اشغالی از حضور...

ملاله یوسف‌زی: طالبان با سوءاستفاده از اسلام عمل شان توجیه می‌کند

شفقنا افغانستان - ملاله یوسف‌زی، برنده جایزه صلح نوبل،...

گشت‌زنی هواپیمای بی‌سرنشین نخست در نیمروز و اکنون در آسمان قندهار

شفقنا افغانستان - منابع محلی در قندهار از گشت‌زنی...

امریکا خواستار آزادی بدون قید شرط شهروندانش از زندان طالبان شد

شفقنا افغانستان - به ‌ادامه نگرانی‌ مایکل مک‌کال، رییس...

شیعه گراف/ پوستر سالگرد شهادت حضرت امام علی بن ابیطالب (ع)

شفقناافغانستان– شیعه گراف/ حضرت امام علی بن ابیطالب (ع): پوستر...

سه دختر فعال حقوق زن و برادرشان در کابل بازداشت شدند

شفقنا افغانستان - منابع می‌گویند که جنگ‌جویان طالبان سه...

شیعه گراف/ پوستر سالگرد شهادت حضرت امام علی(ع)

شفقناافغانستان– شیعه گراف/ حضرت امام علی بن ابیطالب (ع): پوستر...

دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان

شفقناافغانستان – دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان را...

اعمال اولیه شب قدر

شفقناافغانستان- حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «خداوند به امت من شب...

ممنوعیت ریش گذاشتن در ارتش انگلیس پس از یک قرن لغو شد

شفقناافغانستان- روزنامه تلگراف نوشت: ارتش انگلیس پس از گذشت...

امریکا: برای آزادی شهروندان خود از زندان طالبان از هر اهرمی استفاده می‌کنیم

شفقنا افغانستان - به ‌ادامه نگرانی‌ مایکل مک‌کال، رییس...

گشت‌زنی هواپیمای بی‌سرنشین ناشناس در آسمان قندهار

شفقنا افغانستان - منابع محلی در قندهار از گشت‌زنی...

طالبان ساخت قطعه چهارم راه آهن هرات-خواف را به یک شرکت روسی سپرد

شفقنا افغانستان - طالبان اعلام کرده‌اند که قرارداد ساخت...

طالبان در پسابند غور با حمله بر یک خانه دختری را ربودند

شفقناافغانستان- منابع محلی در غور می‌گویند‌ که طالبان یک...

طالبان 5 نفر را در قندهار در ملاءعام شلاق زدند

شفقناافغانستان- منابع محلی می‌گویند که طالبان پنج تن را...

طالبان ‏هفت نفر را در کابل و قندهار در محضر عام شلاق زدند

شفقنا افغانستان- دادگاه عالی طالبان از تطبیق حکم تعزیزی...

حباب ماهی، زشت ترین موجود دریایی+ویدئو

شفقناافغانستان _ ویدئو؛ عجایب خلقت/ حباب ماهی لقب زشت...

اصل آزادی و نپذیرفتن سلطه زیربنای کرامت انسانی است؛مطابق با قانون و فقه شیعه هیچ حکومتی حق اعمال سلطه و تحکم بر جامعه ندارد

شفقنا افغانستان- «یک انسان حق ندارد که سلطه انسان دیگر را بر خودش بپذیرد و این معنای “آزادی کامل” است؛ این کلمه مشترک در حقیقت سکه ای است که دو رو دارد، یک روی آن پرستش خدای یگانه و روی دیگر آن نپذیرفتن سلطه انسانی بر انسان دیگر یا بر خودش است. جامعه ای که به خود آگاهی رسیده با وحدت و انسجام اجازه سلطه استبداد را بر خود نمی دهد»

737

به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، با حجت الاسلام و المسلمین حسین انصاری راد، نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی و رییس کمیسیون اصل 90 در مجلس ششم به گفت‌وگو پرداختیم.

او می گوید: بر اساس قرآن مجید، تعلیمات اسلام و قانون اساسی کشور، انسان آزاد است و قراردادهای اجتماعی و احکام مسلمی که انسان مسلمان آنها را می پذیرد از روی عقیده است لذا انسان به آنها ملتزم می شود. هیچگونه امتیازی برای قومی بر قوم دیگر، برای انسانی بر انسان دیگر وجود ندارد؛ اما مشکل از اینجا پیدا می شود که استبداد پیش می آید، یعنی حکومتی از پیش خود و بر خلاف عدالت و قانون اعمال زور و قدرت می کند، این مساله همیشه در تاریخ وجود داشته و قرآن و انبیاء الهی هم آمدند که همین امر را نفی کنند؛ تجاوز به کرامت و حقوق انسان از ناحیه فرد مستبد و ظالم از محرمات الهی است و این جامعه است که باید در حدی از آگاهی، خود آگاهی، توانایی، قدرت معنوی و روحی و همبستگی اجتماعی رسیده باشد تا اجازه سلطه یک مستبد یا مستبدانی را بر خود ندهد.

متن گفت‌وگوی شفقنا با حجت الاسلام و المسلمین انصاری راد را می خوانید:

*این فرضیه که انسان موجودی برتر و دارای شرافت و کرامت است، انکارناپذیراست و بسیاری از اندیشمندان و انسان شناسان وجود و حقیقت انسان را به دلیل همین کرامت انسانی ارزشمند و شایسته احترام می دانند؛ در این کرامت انسانی از چه اصول اساسی یاد می شود؟

انصاری راد: حقی که قرآن مجید و به خصوص در تعلیمات همه پیامبران وجود دارد، حق آزادی است؛ حقی که انسان بتواند آزاد باشد و هیچ سلطه ای را نپذیرد و در واقع هیچ انسانی بر انسان دیگر سلطه نداشته باشد. خداوند در آیه 64 سوره آل عمران اهل کتاب و همه پیامبرانی که صاحب کتاب هستند را به یک اصل مشترک دعوت می کند و می فرماید: «يا أَهلَ الكِتابِ تَعالَوا إِلىٰ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَينَنا وَبَينَكُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِكَ بِهِ شَيئًا وَلا يَتَّخِذَ بَعضُنا بَعضًا؛ جز خدا نپرستیم و شریکی برای او قائل نشویم و بعضی از انسان ها بعضی دیگر را مطاع و ارباب برای خودشان اتخاذ نکنند» براساس مفهوم صریح این آیه یک انسان حق ندارد که سلطه انسان دیگر را بر خودش بپذیرد و این معنای “آزادی کامل” است؛ این کلمه مشترک در حقیقت سکه ای است که دو رو دارد، یک روی آن پرستش خدای یگانه و روی دیگر آن نپذیرفتن سلطه انسانی بر انسان دیگر یا بر خودش است. مرحوم علامه طباطبایی در معنای این آیه می گوید: «اگر خضوع جامعه یا فردی از افراد در برابر فرد دیگر بدین صورت است که این فرد مطلقا فرمان برند و امر و نهی او مورد اطاعت قرار گیرد، این نابودی فطرت بشری و منهدم ساختن دنیای انسانیت است» مرحوم آخوند خراسانی نیز می گوید: «از اظهر ضروریاتِ دین اسلام، و منکرِ اصول وجوبش در عدادِ منکرِ سایر ‏ضروریات محسوب است و فعالِ ما یشاء بودن و مطلق الاختیار بودنِ غیرِمعصوم را هر کس از احکامِ دین شمارد، لااقل ‏مبدع خواهد بود» بنابراین اصل آزادی و نپذیرفتن سلطه و اعمال سلطه به طریق اولی عین پرستش خدای یگانه و اساس کرامت انسانی است.

در قانون اساسی ما هم به شکلی همین معنا مورد تعقیب قرار گرفته است، اصل چهارده قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می گوید به حکم آیه لا یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطینَ؛ دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه، قسط و عدل عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند؛ این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نکنند؛ این اصل در حقیقت کاملا پذیرش آزادی عقیده در نظام جمهوری اسلامی ایران را تدوین می کند. اصل 23 قانون اساسی می گوید، تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ کس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد تعرض و مآخذه قرار داد. بنابراین اصل آزادی مطلق مهم ترین امتیاز و کرامتی است که خداوند به انسان عنایت کرده و بیان حقیقت و مصداق کرامت همین آزادی یعنی نپذیرفتن سلطه یا از یک طرف عدم سلطه است؛ البته این امر منافاتی با پذیرش مدیریت و اداره یک جامعه ندارد یعنی بدین معنا نیست که جامعه مدیر نمی خواهد یا یک جامعه برای اداره خود مدیر انتخاب نمی کند بلکه یک جامعه برای اداره شئون خود مدیر انتخاب می کند؛ البته وقتی انتخاب می کند طبعا مدیر در برابر این جامعه مسوول و پاسخگوست و در عین حال جامعه بر مدیر نظارت می کند و در صورت عمل نکردن مدیر به وظایفش جامعه حق وتو و نقض بیعت با او را خواهد داشت. اصل 22 قانون اساسی می گوید که حیثیت جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند. اصل 27 قانون اساسی می گوید که تشکیل اجتماعات و راهپیمایی بدون حمل سلاح و به گونه ای که مخل مبانی اسلام نباشد، آزاد است. اصل 37 قانون اساسی اصل برائت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد. اصل 36 حکم به مجازات و اجرای آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد. اصل 39 هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر و بازداشت و زندانی یا تبعید شده باشد، اشاره می کند؛ حتی کسی که به عنوان متهم یک جرم دستگیر شده به هر صورت که باشد، هتک حرمت او ممنوع و موجب مجازات است. اصول دیگری هم وجود دارند که همه اینها نشان می دهد در قرآن مجید و تعلیمات اسلام و هم درقانون اساسی ما، انسان آزاد است و قرارداد های اجتماعی و احکام مسلمی که انسان مسلمان آنها را می پذیرد از روی عقیده است لذا انسان به آنها ملتزم می شود و به آنها عمل می کند.

* یک بُعد بحث در مورد حکومت و مردم است و یک بُعد هم در لایه های اجتماعی جامعه مشاهده می شود که کرامت انسانی باید در مورد همه افراد رعایت شود و در واقع مناسبات کرامت انسانی برای همگان پیش بیاید. اولویت حفظ و پاسداشت کرامت انسانی با چه کسانی است و حکومت چقدر می تواند کرامت انسانی افراد را حفظ کند؟

انصاری راد: در قانون اساسی، فقه و تعلیمات قرآن مجید حکومت دقیقا باید فرایند خواست و اراده انسان ها باشد بنابراین حکومت خادم، خدمتگزار و مسوول در برابر همه انسان هاست، حکومت نمی تواند از سوی خود بر مردم تحکم و اعمال قدرت و سلطه کند، حکومت خادم، نماینده و اراده مردم است و باید در چارچوب مقرراتی که جامعه آن را پذیرفته است، حرکت کند؛ به عنوان مثال جامعه ما که یک جامعه اسلامی است و ما در آن مقررات اسلامی را پذیرفتیم، موظف است قوانین اسلامی را اعمال کند، اما در ذات خودش و از پیش خودش هیچگونه سلطه و حق تحکمی بر جامعه ندارد. حکومت مامور مردم است، مامور است که مقررات اجتماعی که جامعه آنها را پذیرفته در جامعه اعمال و پیاده کند درست مثل مامورین راهنمایی و رانندگی که سر چهارراه حضور دارند تا رفت و آمد اتومبیل ها و ترافیک را کنترل کنند، حضور این افراد برای کنترل ترافیک توسط جامعه پذیرفته شده و حکومت آن را تحمیل نکرده است؛ در سطح کلان جامعه هم مساله از همین قرار است، جامعه رییس جمهور، مجلس و هیات دولتی انتخاب می کند تا مقررات اجتماعی را پیدا کنند، اما حکومت حق ندارد زور بگوید یا اعمال قدرتی خارج از قانون و مقررات کند. کرامت انسان در یک جامعه آزاد و در جامعه ای که مقرراتِ مورد پذیرش خود جامعه اعمال می شود و حکومت هم نماینده و خادم مردم است و هیچگونه سلطه ای بر مردم وارد نمی کند، تبلور می یابد.

* عکس این مساله هم هست، یعنی در چه شرایطی در یک جامعه اینگونه پیش می آید که کرامت انسان در نظر گرفته نمی شود و به آن خدشه وارد می شود. کرامت انسانی در قبال اقلیت های مذهبی و سیاسی چطور است؟

انصاری راد: از نظر حقوق شهروندی همه اقلیت ها یکسان هستند حتی در قانون اساسی و قرآن کریم هم هیچگونه امتیازی برای قومی بر قوم دیگر، برای انسانی بر انسان دیگر وجود ندارد؛ حکومت مسوول، مامور و موظف است که حقوق شهروندی و انسانی را برای تمام افراد جامعه یکسان مراعات کند، اما مشکل از اینجا پیدا می شود که استبداد پیش می آید، یعنی حکومتی از پیش خود و بر خلاف عدالت، قانون و اراده ملت اعمال زور و قدرت می کند، این مساله همیشه در تاریخ وجود داشته و قرآن و انبیاء هم آمدند که همین امر را نفی کنند؛ تجاوز به کرامت انسان و تجاوز به حقوق انسان از ناحیه فرد مستبد و ظالم از محرمات الهی است و این جامعه است که باید در حدی از آگاهی، خود آگاهی، توانایی، قدرت معنوی و روحی و همبستگی اجتماعی قرار داشته باشد تا اجازه سلطه یک مستبد یا مستبدانی را بر خود ندهد.

* برگردیم به بحث حقوق بشر، ما در اسناد تاریخی نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر را داریم که به عنوان منشور حقوق بشر در سازمان ملل از آن یاد می شود. مبنای حقوق بشری که مد نظر قرآن و اسلام است چیست ودر واقع ائمه ما چه خصوصیاتی را بر این اساس ترسیم کردند؟

انصاری راد: آزادی همه انسان ها، عدم سلطه هیچ انسانی بر انسان دیگر، آزادی انسان از نظر عقیده، زندگی، شغل، فعالیت و عدم جواز اعمال سلطه غیر به هر عنوانی بر هر انسانی، از اساس و بنیاد منشور حقوق بشر است که سازمان ملل آن را مصوب کرده و دستورالعملی است که بسیاری از جوامع متمدن بشری آن را پذیرفته اند، البته عمل کردن به آن مساله دیگری است که ما در بسیاری از کشورهای متمدن هم می بینیم که به آن عمل نمی شود. متاسفانه کشورهای اسلامی ما گرفتار انواع استبداد شدند؛ اکنون مشهود است که خاورمیانه گرفتار استبداد یا هرج و مرج شده است.

* عده ای حقوق بشر را با پسوندهایی تقسیم بندی یا تعریف می کنند، حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر غربی…

انصاری راد: تفاوتی میان حقوق بشر اسلامی و غیر اسلامی و منشور حقوق بشر سازمان ملل وجود ندارد البته یکسری احکام در اسلام وجود دارد که ممکن است در جزئیات با حقوق بشر منشور اسلامی در تضاد باشد. اعتقاد من این است که جوامع اسلامی باید به عنوان احکام ثانوی منشور حقوق بشر سازمان ملل را مورد اجرا قرار دهند و به آن عمل کنند.

* همانطور که اشاره کردید بسیاری از کشورها این اصول را رعایت نمی کنند. چه سازوکاری باید اندیشیده شود که این اصول حقوق بشر بدون تغییر و تحول پیش از بیش پیاده و اجرایی شود؟

انصاری راد: هیچ راهی به جز اینکه جامعه آگاه و بر خود مسلط باشد، حقوق خود را بشناسد و بتواند از حقوق خودش دفاع کند، وجود ندارد. جامعه ای که به خود آگاهی رسیده است، در یک وحدت و انسجام با هماهنگی و اتحاد اجازه سلطه استبداد را بر خود نمی دهد. قرآن مجید نیز به این مساله توجه بسیاری دارد و می گوید؛ کلمه و اصل مشترک بین همه انبیاء و صاحبان کتاب این است که فقط خدا را بپرستند و اجازه ندهند کسی بر آنها سلطه پیدا کند، این اصل مشترک بنیاد حقوق بشر، آزادی و بنیاد یک جامعه متمدن و صاحب قانون و مقررات است و چنین جامعه ای زیربنای همه معنویات و اخلاقیات است.

* در این بین سازمان ها و مجامع بین المللی در استیفای حقوق بشر چه وظایفی را باید دنبال کنند؟

انصاری راد: سازمان مللی که اکنون وجود دارد و حدود 150 کشور جهان آن را به رسمیت شناختند و عضویت آن را قبول کردند هنوز ساز وکار عملی و قدرتی ندارد که بتواند به وسیله آن جوامع را وادار به رعایت حقوق بشر کند و در حال حاضر تنها به ارشاد اکتفا می کنند. این سازمان به صورت محدود از حقوق بشر دفاع می کند و برخی از افراد جنایت کار را محاکمه می کند که امر محدودی است. ملت ها خود مستقیما در این مسیر اقدام می کنند مثلا ملت ایران انتخابات برگزار می کند، در قانون اساسی تمام سمت هایی که در حکومت وجود دارد را انتخاب می کند و پس از آن طبعا بر منتخبان خود نظارت دارند و منتخبان نیز در برابر ملت مسوول و پاسخگو هستند؛ اگر قرار شود حکومتی یا مسوولی مورد رضایت نباشد در قانون اساسی ساز وکاری وجود دارد که بتوان این فرد را حذف کرد، این موارد عملا چیزی نیست که در واقعیت اجتماعی به آن به صورت جامع و کامل عمل شود، اما انتخابات مقدمه ای است برای رسیدن به آزادی و عدم سلطه و نفی استبدادی که در تعلیمات قرآن مجید و قانون اساسی ما آمده است.

* در دنیای امروز با توجه به حضور گروه های خشونت گرا و کشورهایی که بعضا جنگ طلب و به دنبال جنگ هستند تا به دنبال صلح، چه اندازه می توان به حفظ کرامت انسانی و حقوق حقه همه انسان ها امیدوار بود؟ چه پیش بینی از روند صلح در آینده دارید؟

انصاری راد: من به آینده بشر نا امید نیستم. قرآن مجید داستان فرزندان آدم را که نقل می کند و از زبان یکی از فرزندان آدم به دیگری که در صدد قتل او برآمده است، می گوید؛ اگر تو بخواهی دست درازی کنی و من را بکشی من چنین کاری نمی کنم، ولی در عین حال در قرآن مجید و در اندیشه بشری دفاع یکی از اهم واجبات است، قدرت متجاوز ممکن است در یک خانواده، قبیله، کشور یا دولتی بر دولت دیگر باشد، در تمام این موارد دفاع در برابر متجاوز از واجبات است؛ یک انسان آگاه، بیدار و مسلط بر خود، انسانی متکامل است، انسانی که از مرحله جهل و نادانی به محیط و جهان و شرایط زندگی اجتماعی خود، به مرحله آگاهی رسیده و خود، جامعه، دنیا، فرهنگ ها و شرایط را می شناسد، طبیعتا زمینه دفاع و برخورد با متجاوز را در شرایط خودش انجام می دهد.

* با توجه به اینکه بیشتر کشورهای اسلامی درگیر خشونت های فرقه ای و گروهی قرار دارند، گمان می کنید چه ساز و کاری در این کشورها باید اعمال شود که تا  طبق سفارش قرآن و براساس اصل کرامت انسانی، بین پیروان هر مذهب و قومیت، همزیستی اتفاق بیفتد و همگان به خاطر ذات انسانی بودن خودشان به یکدیگر احترام بگذارند؟

انصاری راد: آقای ظریف، وزیر امور خارجه نامه ای به کشورهای همسایه ایران نوشته و همه کشورها را به مذاکره و گفت‌وگو دعوت کرده است و از همه کشورها خواسته که با اتحاد، وحدت، همدلی و انسجام در برابر متجاوزان، افراط گرایان، تروریست ها و کسانی که چه به نام اسلام و چه به نام غیر اسلام انسان ها را می کشند و به اسارت در می آوردند و امنیت جامعه و جوامع را مخصوصا در منطقه خاورمیانه مورد تهدید قرار دادند، بایستند و معضلات را حل و فصل کنند. ظریف در مساله یمن پیشنهاد کرده که آتش بس صورت گیرد و در نهایت هم شرایط حل سیاسی یمن فراهم شود؛ پیشنهاد کرده در سوریه مساله با راهکار سیاسی حل شود و با وحدت نیروهای تروریست، متجاوز و طغیانگر که نام اسلام را بر خود گذاشتند، تضعیف و از بین ببرند. در واقع می توان گفت وحدت و همدلی در این مسیر راهکار اصلی و اساسی است.

انتهای پیام

اخبار مرتبط