دوری از خشم پروردگار/ تفسیر دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان

شفقناافغانستان _در شرح دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان می خوانیم:

بسم الله الرحمن الرحیم
«اللهمّ إنّی أسْألُکَ فیه ما یُرْضیکَ وأعوذُ بِکَ ممّا یؤذیک وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ ولا أعْصیکَ یا جَوادَ السّائلین»
«خدایا در این روز از تو درخواست می‌کنم آنچه را که رضای تو در اوست، و به تو پناه می‌برم از آنچه تو را پسند است و از تو توفیق می‌خواهم که در این روز به فرمان تو باشم و هیچ نافرمانی نکنم، ای عطا بخش سوال‌کنندگان. »

در فراز اوّل از دعای روز بیست و چهارم می خوانیم:

خدایا! در این روز از تو چیزی می خواهم که خوشنودت کند و به تو پناه می برم از آن چه مایه ی خشم توست.

از آن جا که مفاهیم والای دعا، ما را به سوی ملاک ها و معیارهای اصیل اسلام هدایت می کند، امروز به فراز دیگری از دعا می رسیم که در آن از خداوند، رضایت او را می طلبیم از خشم و غضب او دوری می جوییم؛ مرتبه ای که خاصِ وارستگان خداجو و حق طلب است. همان جا که بنده فقط خوشنودی حق را می بیند و می کوشد تا از موجبات خشم و غضب الهی بپرهیزد. در همین باره قرآن کریم در توصیف پاداش و موقعیت بهترین مخلوقات می فرماید:

کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات خدا هستند. پاداش آنان نزد پروردگارشان باغ های بهشت است که نهرها از زیر درختانش جاری است و همیشه در آن جاویدند هم خدا از آنان خوشنود است و هم آنان از خدا خوشنودند و این مقام رفیع برای کسی است که از خدا بترسد.

در حقیقت، مفهوم آیه این است که اجر و مزد بهترین مخلوقات خدا، رضایت دوجانبه ی بنده و خداوند متعال است.

روایات بسیاری، اهل بیت علیهم السلام و پیروان ایشان را مصداق بهترین مخلوقات خداوند معرفی می نمایند؛ زیرا اهل بیت علیهم السلام جز برای رضای حقّ، قدمی بر نمی داشتند و سراسر زندگیشان را وقف رضایت پروردگار می کردند.

در یکی از جنگ ها علی علیه السلام با قهرمان نامی دشمن، «عَمْرِوبنِ عَبْدُوُدْ» روبه رو شد. وقتی با او مبارزه کرد و پشت او را بر خاک مالید، بر سینه ی او نشست تا کارش را تمام کند. ناگهان «عمروبن عبدود» با کینه ای که در دل داشت، آب دهان به صورت حضرت انداخت و بی ادبی و جسارت کرد. با این که خشم، سراسر وجود حضرت را گرفته بود و می خواست این دشمن کینه توز را خلاص کند، ولی از روی سینه ی او برخاست و چندبار دور میدان چرخید و برای دومین بار او را بر زمین زد و از پای دراورد. وقتی اصحاب جویا شدند که چرا همان بار اوّل،کار او را تمام نکردی، در جواب فرمود: «وقتی او آب دهان به صورتم انداخت، خشمگین شدم و احساس کردم که اگر اکنون او را به قتل برسانم، غیر از رضایت خدا، غضب من نیز دخیل خواهد بود. بنابراین پس از فرو نشستن خشم، برای رضای خدا او را کشتم.»

باری، هرکس برای خدا قدم بردارد و در راه رضای او، معصومین علیهم السلام را پیشوای خود قرار دهد، او نیز نجات یافته است و مصداقی برای بهترین مخلوقات است.

در قسمت دیگری از همین فراز، دوری از خشم پروردگار، درخواست می شود.

با توجه به مطالب فوق و نگرشی در آیات قرآن کریم، چنین استفاده می شود که کافران، فاسقان، منافقان، طغیان پیشگان، لجاجت کنندگان و بالاخره همه ی کسانی که مخالف رضای خدا گام بر می دارند، در زمره ی اذیت کنندگان هستند و باید از شرّ این افراد و چنین اعمالی به خدای متعال پناه برد و از او کمک خواست تا او ما را از ارتداد و ارتجاع و فسق و کفر دور سازد و از ولایت و دوستی با کفار باز دارد. از نفاق و شریک و پذیرش کفر، رهایمان سازد و از لجاجت و مخالفت با اسلام و فرامین و احکام آن حفظمان کند. در قرآن کریم، عذابی خوار کننده خفّت آور برای آنان که خدا و رسول را اذیت می کنند، در نظر گرفته شده است و آنان مورد لعن و نفرین قرار گرفته اند.

در قسمت دوم از دعای امروز، از خداوند متعال درخواست می کنیم که:(۱)

خدایا! از تو توفیق اطاعت و ترک معصیت می طلبم،ای عطا کننده ی سؤال کنندگان.

این بخش از دعا نیز کاملاً با فراز قبلی و رضایت و خشم پروردگار ارتباط دارد. محور نجات و رستگاری، طاعت از خداوند است و همین موجب رضایت و عنایت اوست. خلقت عالم برای انسان و خلقت انسان برای اطاعت و پرهیز از عصیان است.

در این راستا انسان وظایفی بر عهده دارد که این وظایف و تکالیف توسط قوانین شرع مقدس اسلام برای ما تبیین شده است. شرافت و عزّت اشرف مخلوقات در گرو همین تکالیف و طاعت هاست وگرنه انسان نافرمان در ذلت و پستی قرار می گیرد. در قرآن کریم، اطاعت از خدا و رسول و اولوالامر در کنار یکدیگر آمده است، یعنی پیروی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام در مسیر اطاعت از خداست و اطاعت از خدا نیز در سایه ی رضایت ایشان است. باید برای فرمانبرداری و دوری از عصیان، از خداوند توفیق خواست؛ زیرا بدون توفیق او هیچ کاری برای ما میسّر نیست به ویژه در این مورد حساس و پرخطر که شیطان همیشه در کمین است. انسان را وسوسه می کند و آدمی را از راه اطاعت و پیروی حق دور می سازد.

قرآن کریم درباره ی افرادی که از خداوند و جانشینان او پیروی می کنند، می فرماید:

افراد مطیع پروردگار و رسولش، در بهشت همنشین پیامبران و راستگویان و شهدا و صالحان هستند. اینان کسانی هستند که خداوند به آنان نعمت داده و دوستان خوبی هستند.(۲)

در آیه ی دیگری می فرماید:

هرکه با نافرمانی از خدا و پیامبر او، از حدود خدا تجاوز کند، او را در آتشی درآورد که جاودانه در آن بماند وعذابی خوار کننده برای او خواهد بود.(۳)

همان گونه که اطاعت خداوند، آرامش قلبی و روحی به انسان می بخشد، عصیان و گناه نیز پیامدهای سوء دارد، به گونه ای که گاهی شخص گناهکار به هیجانات روحی شدیدی دچار می شود که به هیچ وجه درمان پذیر نیست.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند:

ای بندگان خدا! هرکس خدا را اطاعت کند، آسوده خاطر است و مورد بشارت قرار می گیرد وهرکس نافرمانی کند، زیان می کند و پشیمان می شود و روی آسایش را نمی بیند.(۱)

در پایان دعای امروز، خداوند را به نام:

ای عطا کننده ی سؤال کنندگان!

می خوانیم. این نام، ما را متوجه این نکته می سازد که اطاعت و فرمانبرداری و دوری از معصیت را از خود او بخواهیم و در فراز و نشیب ها و فشارهای زندگی، از هدف و مقصد خود دست برنداریم.

آری، خداوند متعال «جوادالسائلین» است؛ صاحب کرمی است که کرامت او شامل دعا کنندگان خواهد شد. خوشا به حال آن سائلی که از خداوند بخواهد و از دیگران منقطع باشد؛ زیرا دامنه ی فضل و بخشش حضرت حق هیچ گونه محدودیتی ندارد. آن قدر می بخشد که انسان تصور ان را هم نمی کند. او همان کریمی است که ذرّه ای بخل و حسادت در او راه ندارد و اتصال به ذات اقدسش، اتصال به بی نهایت است. پس آن چه از دعای امروز می آموزیم، این است که ابتدا باید رضایت خداوند را به دست آوریم؛ زیرا این خود زمینه های اطاعت و دوری از معصیت را فراهم می سازد. هم چنین در این راه توفیق را باید از خداوند متعال خواست و از او کمک گرفت؛ زیرا او کریم و بخشنده است.

انتهای پیام

www.af.shafaqna.com