شفقنا افغانستان – زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ایالات متحده امریکا برای صلح افغانستان، دیروز (چهارشنبه، ۲۶ عقرب) در جمع دانشجویان دانشگاه امریکایی افغانستان که به‌تازه‌گی به دانشگاه امریکایی عراق رفته‌اند، سخنرانی کرد. او درباره سفرش به ایالات متحده هنگام نوجوانی و آموزش و کارش در آن‌جا صحبت کرد.
جمعی از دانشجویان افغان، در اعتراض به حضور او، سالون سخنرانی را ترک کردند، اما جمعی دیگر پرسش‌های‌شان را از او پرسیدند. یک دانشجو از او پرسید که «شب‌ها چگونه می‌توانی بخوابی؟» دانشجوی دیگر پرسید: «چه چیزهایی می‌توانست به‌شکل دیگر رقم بخورد و در این میان نقش او چه بوده است؟» دانشجوی دیگر با اشاره به توافق‌نامه دوحه از او پرسید که «فکر نمی‌کند او در این توافق‌نامه دچار خطا شده است؟» و این‌که «رویکرد قلدرمآبانه او در بیست سال گذشته بخشی از مشکل، و نه راه حل بوده است؟» دانشجویی نیز گفت که او را با «گندی که زده است، به یاد خواهد آورد».
پاسخ خلیلزاد این بوده که او تصمیم‌گیرنده نهایی نبوده و دو رییس جمهور امریکا و بسیاری از مقام‌های دیگر امریکایی جهت تصامیم را تعیین می‌کرده‌‌اند. هم‌چنین، آقای خلیلزاد گفته که می‌خواسته اتفاقات به‌گونه دیگر می‌افتاد، اما ناگزیری‌هایی در روند صلح افغانستان وجود داشته است. او هم‌چنین گفته که هر دو طرف مذاکره‌کننده چندان به صلح پای‌بندی نداشتند، اما اشرف غنی احمد‌زی بر موقفش بیشتر پافشاری می‌کرد.
زلمی خلیلزاد در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا در امور صلح افغانستان تعیین شد. او برای یک‌ونیم سال در چندین دور هیات مذاکره‌کننده امریکا با طالبان را ریاست و در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ موافقت‌نامه موسوم به موافقت‌نامه دوحه را با ملا عبدالغنی برادر، معاون کنونی رییس‌الوزرای حکومت سرپرست طالبان امضا کرد.
این توافق‌نامه به باور منتقدان زلمی خلیلزاد و مقام‌های امنیتی امریکا، سقوط نظم جمهوریت را رقم زد. نقش خلیلزاد در روند صلح افغانستان مورد مناقشه جدی است. او پس از سقوط نظام و فرار محمداشرف غنی در مصاحبه با رسانه‌ها دست به افشاگری‌هایی زد که سبب واکنش‌ها و قضاوت‌های بسیاری در داخل افغانستان شد.
بسیاری او را متهم به حمایت از موضع طالبان می‌کنند. امرالله صالح، معاون اول اشرف غنی که خود را سرپرست ریاست جمهوری پس از فرار او می‌داند، به‌شدت از نقش خلیلزاد در روند صلح انتقاد کرده است. او حتا خواستار نشر مکالمات خلیلزاد که در پیوند به روند صلح با مقام‌های حکومت پیشین صورت گرفته بود، شده است. صالح می‌گوید که تصمیم گرفته شده بود مکالمات و ملاقات‌های مرتبط با صلح با خارجی‌ها به‌صورت سری ثبت شود.
خلیلزاد در برابر همه این انتقادها خود را تبرئه می‌کند و مدعی است که برای افغانستان باثبات تلاش می‌کرده است. او فرار محمداشرف غنی و امتناع او از مذاکره و همین‌طور کناره‌گیری از قدرت را مانع به نتیجه رسیدن روند دوحه و گذار مسالمت‌آمیز قدرت می‌داند.
زلمی خلیلزاد که در دوران مایک پمپیو، وزیر خارجه دولت ترمپ، نماینده ویژه در امور صلح بود، ماموریتش در زمان آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن، تمدید شد.سرانجام خلیلزاد در اواخر ماه میزان از سمت خود کناره‌گیری کرد و تام ویست که سمت معاونت او را داشت، به جایش گماشته شد.
