پنج‌شنبه 9 حمل 1403

آخرین اخبار

طالبان ساخت قطعه چهارم راه آهن هرات-خواف را به یک شرکت روسی سپرد

شفقنا افغانستان - طالبان اعلام کرده‌اند که قرارداد ساخت...

طالبان در پسابند غور با حمله بر یک خانه دختری را ربودند

شفقناافغانستان- منابع محلی در غور می‌گویند‌ که طالبان یک...

طالبان 5 نفر را در قندهار در ملاءعام شلاق زدند

شفقناافغانستان- منابع محلی می‌گویند که طالبان پنج تن را...

طالبان ‏هفت نفر را در کابل و قندهار در محضر عام شلاق زدند

شفقنا افغانستان- دادگاه عالی طالبان از تطبیق حکم تعزیزی...

حباب ماهی، زشت ترین موجود دریایی+ویدئو

شفقناافغانستان _ ویدئو؛ عجایب خلقت/ حباب ماهی لقب زشت...

وزارت صحت غزه: آمار شهدا در نوار غزه به ۳۲۵۵۲ نفر افزایش یافت

شفقناافغانستان- وزارت صحت فلسطین امروز(پنج‌شنبه) تعداد قربانیان جنگ میان...

وقوع زلزله ۵.۱ ریشتری در مرز افغانستان و پاکستان

شفقنا افغانستان- مرکز زلزله‌نگاری امریکا از وقوع یک زمین‌لرزه...

خبرنگاران در تبعید: عبیدالله احمدی و رامین امیری هر چه زودتر باید از بند طالبان رها شوند

شفقناافغانستان- گروهی از خبرنگاران تبعیدی افغان در امریکای شمالی...

انستیتوت مطالعات استراتژیک استرالیا: طالبان در خصوص مبارزه با داعش و القاعده در افغانستان دروغ می گوید

شفقناافغانستان- انستیتوت مطالعات استراتژیک آسترالیا می‌گوید که ادعای طالبان...

ابراز نگرانی عفو بین‌الملل از نقض حقوق زنان و دختران درپی اخراج مهاجران افغان از پاکستان

شفقناافغانستان- سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید که طرح بازگرداندن اتباع...

آغاز به کار اولین بانک اسلامی در اوگاندا

شفقناافغانستان- اولین بانک اسلامی در اوگاندا آغاز به کار...

فروش آیفون در بزرگترین بازار دنیا حدود 33 درصد کاهش یافت

شفقناافغانستان- فروش آیفون در چین در فوریه نسبت به...

وضعیت آب و هوای کابل و دیگر ولایات/ ۹ حمل 1403

شفقناافغانستان- ریاست هواشناسی طالبان از احتمال بارش باران در...

باران الماس در سیاره نپتون+ویدئو

شفقناافغانستان _ ویدئو؛ عجایب خلقت/ باران الماس در نپتون

پرچم عزا در حرم مطهر امام علی علیه‌السلام برافراشته شد+ تصاویر

شفقناافغانستان- در آستانه سالروز شهادت امام علی علیه‌السلام مراسم...

رییس کمیته روابط خارجی پارلمان آمریکا خواستار آزادی فوری یک شهروند آمریکایی از زندان طالبان شد

شفقناافغانستان- مایکل مک‌کال، رییس کمیته‌ روابط خارجی مجلس نماینده‌گان...

کرن دیکر:محدودیت‌های طالبان بر زنان شاغل سالانه یک میلیارد دالر برای افغانستان هزینه دارد

شفقناافغانستان-  کرن دیکر، کاردار سفارت امریکا برای کابل گفته...

نرخ مواد سوختی و غذایی در بازارهای کابل/ ٩ حمل ١۴٠٣

شفقناافغانستان- قیمت مواد سوختی و مواد غذایی در بازار...

نرخ پول افغانی در برابر ارزهای خارجی/٩ حمل ١۴٠٣

شفقناافغانستان- ارزش پول افغانی در برابر ارزهای خارجی در...

پاسخ آیت شبیری زنجانی درباره حکم نماز و روزه در سفر شخصی با ماشین دولتی

شفقناافغانستان – حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی به...

دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان

شفقناافغانستان– دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان را در...

مکارم اخلاق از منظر امام صادق(ع)

شفقنا افغانستان- اخلاق كه از ریشه «خُلق» گرفته شده، تعریفهاى مختلفى براى آن شده است(1)؛ اما تعریف اخلاق هرچه باشد، ضرورت طرح آن در جامعه به صورت مستمر و دائمى بر هیچ كس پوشیده نیست.

 

934

 

در لزوم طرح آن همین بس كه امام على علیه‏السلام فرموده: «لَوْ كُنّا لا نَرْجُو جَنَّةً وَلا نَخْشى نارا وَلا ثَوابا وَلا عِقابا لَكانَ ینْبَغى لَنا اَنْ نُطالِبَ بِمَكارِمِ الاَْخْلاقِ فَاِنَّها مِمّا تَدُلُّ عَلَى سَبیلِ النَّجاحِ(2)؛ اگر ما امیدى به بهشت و ترسى از دوزخ و انتظار ثواب و عقاب نمى‏داشتیم، شایسته بود به سراغ فضایل اخلاقى برویم؛ چرا كه آنها راهنماى رستگارى هستند.»

از حدیث فوق به خوبى استفاده مى‏شود كه نیاز به اخلاق یک نیاز بشرى و انسانى است و به فرد و یا جامعه دینى اختصاص ندارد و در یک كلام حُسن خلق آنقدر عظمت و ارزش دارد كه هر كس به عمق و ژرفاى آن نمى‏رسد، و به هر كس عنایت نمى‏شود؛ چنان كه پیشوای ششم، حضرت صادق علیه‏السلام می فرماید: «وَلا یكُونُ حُسْنُ الخُلْقِ اِلاّ فى كُلِّ وَلِىٍّ وَ صَفىٍّ… وَلا یعْلَمُ ما فِى حَقیقَةِ حُسْنِ الْخُلْقِ اِلاَّ اللّه‏ تعالى(3)؛ و حسن خلق یافت نمى‏شود مگر در وجود دوستان و برگزیدگان [خداوند]… و آنچه در حقیقت خلق نیكو است جز خداوند متعال كسى نمى‏داند.»

در این نوشتار به اختصار جایگاه رفیع اخلاق را از منظر آن امام همام مورد بررسی قرار می دهیم.

 
اهمیت اخلاق

اگر زندگى اجتماعى، خانوادگى و حتى انفرادى توأم با اخلاق باشد، برخوردار از شادى و نشاط و شادابى خواهد بود. جامعه و خانواده‏اى كه اخلاق را مراعات نكنند، نشاط و شادابى از آن رخت خواهد بست، چنانکه امام صادق علیه‏السلام می فرماید: «لا عَیشَ اَهْنَأُ مِنْ حُسْنِ الْخُلْقِ؛ هیچ زندگى‏اى گواراتر از نیک خوئى نیست.»(4)

آن حضرت خوى نیک را از اوصاف انبیاء می داند و می فرماید: «اِنَّ الصَّبْرَ وَ البِرَّ وَحُسْنَ الْخُلْقِ مِنْ اَخْلاقِ الاَْنْبیاءِ؛ به راستى صبر و نیكوكارى، و خوش خوئى از اخلاق انبیا است.»(5)

 
نمونه‏هایی از مكارم اخلاق

در حدیثی از حضرت صادق علیه‏السلام سؤال شد كه مكارم اخلاق چیست؟ حضرت در جواب فرمود: «اَلْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَكَ، وَصِلَةُ مَنْ قَطَعَكَ، وَاِعْطاءُ مَنْ حَرَمَكَ وَقَوْلُ الحَقِّ وَلَوْ عَلى نَفْسِكَ(6)؛ گذشت از كسى كه به تو ستم روا داشته است، و ارتباط داشتن با كسى كه با تو قطع رابطه كرده است، و عطا نمودن به كسى كه تو را محروم ساخته، و سخن حق گفتن هرچند بر ضررت باشد.»
براستى خداوند تبارک و تعالى، پیغمبرش را به فضایل اخلاقى مخصوص كرد. پس خود را آزمایش كنید؛ اگر [مكارم اخلاق] در شما یافت شد، پس ستایش الهى را به جا آورید، و از او بخواهید كه بیشتر به شما عنایت فرماید

همانطور که می بینید حضرت صادق علیه‏السلام تنها به بیان اهمّیت و ارزش اخلاق بسنده نكرده؛ بلكه براى ثمر بخش بودن آن در جامعه، به بیان موارد و مصداقهاى عینى آن نیز پرداخته است تا اینكه مسئله مذكور ملموس ‏تر و محسوس ‏تر شود.

امام صادق علیه‏السلام فرمود: «اِنَّ اللّه‏َ تَبارَكَ خَصَّ رَسُولَ اللّه‏ِ صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله بِمَكارِمِ الاَْخْلاقِ فَامْتَحِنُوا اَنْفُسَكُمْ فَاِنْ كانَتْ فیكُمْ فَاحْمَدُوا اللّه‏َ، وَارْغَبُوا اِلَیهِ فى الزّیادَةِ مِنْها؛ براستى خداوند تبارک و تعالى، پیغمبرش را به فضایل اخلاقى مخصوص كرد. پس خود را آزمایش كنید؛ اگر [مكارم اخلاق] در شما یافت شد، پس ستایش الهى را به جا آورید، و از او بخواهید كه بیشتر به شما عنایت فرماید.»

راوى گوید: حضرت آن‏گاه شروع كرد به بیان مصداقهایى از مكارم اخلاق و آن را در ده مورد تبیین نمود كه:

«اَلْیقینُ وَالْقَناعَةُ وَالصّبْرُ وَالشُّكْرُ وَالْحِلْمُ وَحُسْنُ الْخُلْقِ والسَّخاءُ وَالْغَیرَةُ والشُّجاعَةُ وَالْمُرُوءَةُ(7)؛ یقین، قناعت، بردبارى، سپاس گزارى، خویشتن دارى، خوش برخوردى، سخاوتمندى، غیرت، شجاعت و جوانمردى.»

موارد فوق از مهم‏ترین فضایل اخلاقى است كه مى‏تواند خانواده، جامعه و حتى تمام جهانیان را به سعادت و خوشبختى برساند.

ثمرات خوش خلقى

در زمینه ثمرات و فواید اخلاق خوب حضرت امام صادق علیه‏السلام سخنان گرانبهایى بر جای گذاشته اند كه در ادامه بحث به برخى از آنها اشاره مى‏شود:

1. فراوانى رزق

آن حضرت فرمود:«حُسْنُ الْخُلْقِ یزیدُ فى الرِّزْقِ(8)؛ خوى نیكو باعث فراوانى روزى مى‏شود.»

2.  آبادانى و طول عمر

امام صادق علیه‏السلام فرمود:«اِنَّ الْبِرَّ وَحُسْنَ الْخُلْقِ یعْمُرانِ الدّیارَ وَیزیدانِ فِى الاعْمارِ(9)؛ براستى نیكى و خوش خلقى باعث آبادى زمین، و افزایش [و طولانى شدن] عمرها مى‏شود.»

در روایتى دیگر امام صادق علیه‏السلام شیعیان را به خوش رفتارى با خانواده سفارش نموده و آن را موجب طولانى شدن عمر مى‏داند و مى‏فرماید: «مَنْ حَسُنَ بِرُّه فى اَهْلِ بَیتِهِ زیدَ فى عُمْرِهِ(10)؛ هر كس با خانواده خود خوشرفتارى كند، عمرش طولانى مى‏شود.»

3. پاک شدن گناهان

همچنین آن حضرت فرمود: «اَلْخُلْقُ الحَسَنُ یمیثُ الْخَطیئةَ كَما تُمیثُ الشَّمْسُ الجَلیدُ(11)؛ خوى نیكو گناهان را ذوب مى‏كند؛ چنانكه خورشید یخ را آب مى‏كند.»

4. زینت دنیا و آخرت

حضرت جعفر بن محمد علیهماالسلام مى‏فرماید: «اَلْخُلْقُ الْحَسَنُ جَمالٌ فِى الدُّنْیا وَ نَزْهَةٌ فِى الاخِرَةِ وَ بِهِ كَمالُ الدّینِ وَقُرْبَةٌ اِلَى اللّه‏ِ وَلا یكُونَ حُسْنُ الخُلْقِ اِلاّ فى كُلِّ وَلِىِّ وَصَفِىٍّ(12)؛ خلق نیكو در دنیا موجب زیبایى، و در آخرت گشایش است و مایه كمال در دین و نزدیكى به پروردگار است. و حسن خلق نیست مگر در وجود دوستان و برگزیدگان.»

5. همچون مجاهد

امام صادق علیه‏السلام در فرازى دیگر فرمود: «اِنَّ اللّه‏َ تَبارَكَ وَتَعالى لَیعْطِى الْعَبْدَ مِنَ الثَّوابِ عَلى حُسْنِ الْخُلْقِ كَما یعْطِىَ الْمُجاهِدَ فِى سَبیلِ اللّه‏ِ یغْدُوا عَلَیهِ وَیرُوحُ(13)؛ خداوند بر نیک خویى بنده، پاداشى را عطا مى‏كند كه به مجاهد در راه خودش كه در هر صبح و شب مى‏جنگد (و همیشه در جهاد است ) مى‏بخشد.»
خلق نیكو در دنیا موجب زیبایى، و در آخرت گشایش است و مایه كمال در دین و نزدیكى به پروردگار است. و حسن خلق نیست مگر در وجود دوستان و برگزیدگان

 

پیامدهاى زیانبار بدخلقى

در منابع دینى پیامدها و ضررهاى زیانبار بدخلقى نیز بیان شده است تا مردم بیشتر به اخلاق نیک اهمّیت دهند و از اخلاق زشت رویگردان باشند.  در این زمینه نیز رئیس مكتب جعفرى، سخنان بیدارگر، هشدار دهنده و ارزشمندى دارد كه در ذیل مى‏خوانیم:

1. خروج از تشیع

امام صادق علیه‏السلام رعایت اصول اخلاقى و توجه به آداب انسانى و خوش برخوردى را از ویژگیهاى مكتب تشیع دانسته و آن را بر شیعیان راستین لازم شمرده، و بر اجتناب از بدخلقى پاى فشرده است؛ آنجا كه مى‏فرماید: «لَیسَ مِنّا مَنْ لَمْ یوَقّر كَبیرَنا وَلَمْ یرْحم صَغیرنا(14)؛ از ما نیست كسى كه بزرگ‏ترهایمان را احترام نكند و به كوچك‏ترهایمان ترحم ننماید.»

2. تباه كننده عمل

حضرت صادق علیه‏السلام فرمود: «اِنَّ سوء الْخُلْقِ لَیفْسِدُ الْعَمَلَ كَما یفْسِدُ الخِلُّ الْعَسَلَ(15)؛ همچنان كه سركه عسل را تباه مى‏كند، بدخلقى نیز عمل را تباه مى‏كند.» و در روایت دیگر به جاى كلمه «العمل» تعبیر«لَیفْسِدُ الاْیمانَ»

(16) به كار رفته است؛ یعنى بدخلقى ایمان را تباه مى‏سازد كه در این صورت خطر آن دو چندان خواهد شد؛ زیرا ایمان ریشه و اساس انسانیت را تشكیل مى‏دهد و آسیب دیدن آن ضررهاى جبران ناپذیرى را در پى دارد.

به همین جهت، وقتى به پیامبر خبر دادند كه زنى شبها عبادت مى‏كند و روزها روزه دارد؛ ولى اخلاقش زشت است و همسایگان را با زبان آزار مى‏دهد، حضرت فرمود: «لا خَیرَ فیها، هِىَ مِنْ اَهْلِ النّارِ(17)؛ خیرى در او نیست، او اهل آتش است.»

 

پی نوشت:

1) مرحوم علاّمه طباطبائى در تعریف علم اخلاق مى‏گوید: «علم اخلاق، فنّى است كه از ملكات انسانى مربوط به نیروهاى نباتى و حیوانى و انسانى بحث مى‏كند و فضایل ملكات را از رذایل آنها جدا و ممتاز مى‏سازد تا انسان بتواند به واسطه تجلى و اتصاف به فضایل اخلاقى، سعادت علمى خود را تكمیل نماید و در نتیجه، افعال و رفتارى داشته باشد كه موجب ستایش عموم و مدح جامعه انسانى گردد. البته آنچه به عنوان هدف علم اخلاق ذكر شد، به عقیده علماى اخلاق یونان بوده است؛ ولى از نظر ما هدف اخلاق اسلامى «اِبْتغاءِ وجه اللّه‏» [و رسیدن به رضایت خداوندى] است نه رسیدن به مدح و ثناى اجتماعى و نه [حتّى صرف رسیدن [به فضیلت و كمال انسانى.»، تفسیر المیزان، ج1، صص 376 ـ 378.

 2) مستدرك الوسائل، ج2، ص283.

3) بحارالانوار، ج68، ص393.

4) وسائل الشیعه، ج8، ص571.

5)  المواعظ العددیة، ص227.

6) معانى الاخبار، ص191.

7) امالى صدوق، ص184.

8) بحارالانوار، ج71، صص395 ـ 396، ح77.

9) منتخب میزان الحكمه، ص171، ح1957.

10) كشف الغمه، ج2، ص208.

11) همان.

12) بحارالانوار، ج68، ص393؛ مصباح الشریعه، باب 61، ص338.

13) اصول كافى، ج2، ص101.

14) بحارالانوار، ج75، ص138.

15) اصول كافى، همان.

16) همان، باب سوء الخلق.

17) بحارالانوار، ج71، ص394.

 

منبع: کتابخانه الکترونیک علوم حدیث
      تبیان

انتهای پیام

اخبار مرتبط