شفقنا افغانستان- ولایت هرات علاوه بر اینکه مرکز تجمع، معاملات و نشر تمدن و فرهنگ در جهان به حساب میرود، بوستان خراسان و پیدایشگاه انگورهای خوب و میوههای پسندیده نیز است.
داستان پیدایش انگور در هرات در متن قدیمی نوروزنامه منسوب به حکیم عمر خیام آمده است. هرات که در غرب افغانستان موقعیت دارد، یکی از ولایتهای مشهور کشور است که در پرورش تاکستانها و انواع انگور شهرت جهانی دارد.
گزارشهایی وجود دارد که در هرات اضافهتر از ۱۲۰ نوع انگور پرورش یافته میتواند، اما در پی جنگهای شدیدی که در طول چهار دهه در افغانستان بیداد کرد؛ بسیاری از تاکستانهای این ولایت ازبین رفتند. براساس تحقیقاتی که در این اواخر از سوی ریاست زراعت هرات صورت گرفته است، در باغهای هرات اضافهتر از ۴۹ نوع انگور پرورش داده میشود.
مسوولان زارعتی ولایت هرات میگویند که بیشتر از ۱۲۰ نوع انگور به شکل نمونهای در کلکسیون ملی باغداری هرات بهعنوان یک میراث زراعتی
وجود دارد که همهساله تحقیقات لازم بالایشان صورت میگیرد.
مجموعه اراضیای که تحت پرورش تاکستانهای انگور هرات قرار دارد، در حدود ۸۰۰۰ هکتار زمین است که افزایش پنج درصدی را نسبت به سالهای گذشته نشان میدهد.
با این حساب؛ ولسوالیهای گذره، انجیل، پشتون زرغون، شیندند، زندهجان و… بهترتیب ولسوالیهایی هستند که تمرکز بیشتر پرورش انگور در آنها صورت گرفته است.
انگور فخری، لعل، کشمشی، عسکری، پوشنگی، حسینی، روچه، لوغی، صاحبی، آبی، مسکه، شنگولخانی و آب جوش که از نوع انگور فخری ساخته میشود، از جمله مشهورترین انواع انگور هرات به حساب میروند که دارای طعم و مزه خاص میباشند.
انگور از جمله میوههایی است که ماندگاری و حفظ آن به کارهای دقیقتر و سریعتری نیاز دارد و هرفردی که در چرخه تولید انگور مشغول است، باید متوجه همه باریکیهای آن باشد. چون انگور میوهای است که زمان مقاومت آن خیلی کم است.
بهگفته مسوولان زراعتی ولایت هرات، حاصلات سال روان انگور نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته است. محمدادریس زلال، مدیر باغداری ریاست زراعت هرات میگوید: «به اساس ارزیابیهایی که از سوی این ریاست صورت گرفته است، انتظار داریم که امسال بالاتر از ۸۰ هزار تن انگور از باغهای ولایت هرات برداشت شود و {اما}متاسفانه سیر نزولی را به خود گرفته و تولید آن نسبت به سالهای گذشته کمتر شده است.»
با آن که هرات، نظر به داشتن انواع انگور که هر یک آن دارای طعم و مزه خاصی میباشد، شهرت جهانی دارد، اما با آن هم نتوانسته است که تمامی انگور خویش را به بیرون از کشور صادر کند.
مدیر باغداری هرات، عدم معیاری بودن چگونگی صادرات انگور، امکانات و مرکزهای پروسس مجهز، عدم آموزش باغدارانی که در پرورش تاکستانهای انگور کار میکنند و نبود سردخانههای مجهز را در قریهها، ولسوالیها و حتا شهر هرات، چالشهایی میداند که در مقابل صادر کردن انگور هرات به کشور قرار دارد.
با آنکه کشورهای عربی علاقه به خرید انگور هرات نشان دادهاند، اما بنا به چالشهایی که سد راه انگور هرات قرار دارد، بیشتر این محصول به شکل کشمش به کشورهای پاکستان، ایران و هندوستان صادر میشود.
تحقیقاتی که از سوی اتاق تجارت و صنایع کشور صورت گرفته است، در سال جدید حدود پنج درصد صادرات میوهجات و سبزیجات افزایش یافته است، اما در این میان انگور دیده نمیشود. با این حساب، این اداره سخن از سرمایهگذاری بالای انگور هرات میزند تا این محصول به شکل معیاری و سالم به کشورهای دیگر صادر شود.
خلیلاحمد یارمند مدیر عامل اتاق تجارت و صنایع هرات میگوید: «کشورهای عربی مایل به خرید انگور هرات هستند و نمونههایش هم به خارج از کشور فرستاده شده است، امید که این توافق صورت بگیرد.»
آقای یارمند از عدم توجه دولت حرف زد و اظهار داشت که بنا بر بعضی چالشهایی که دولت با آن دستوپنجه نرم میکند، تا حالا نتوانسته است توجه خود را به صادرات انگور هرات معطوف سازد و تلاش بیشتری در این زمینه کند.
شماری از کارشناسان زراعتی ولایت هرات از متفرقه بودن باغهای پرورش انگور، شکل سنتی باغداری هرات، درصد پایین مرکزهای پروسس و عدم مشورتگیری باغداران با مسوولان زراعتی را دلایلی بر عدم صدور انگور آن به خارج از کشور میدانند.
به باور عبدالواسع امیری، استاد دانشگاه هرات، بیشتر باغهای انگور بهصورت متفرقه وجود دارد زیرا در یک ساحه محدود، چهار – پنج نوع انگور پرورش داده میشود و این خود دلیلی بر عدم صادرات انگور به خارج از کشور است.
«جیوپشتیک» یا همان سیستم سنتی باغداری؛ سیستمی است که تاکنون در افغانستان بهویژه در پرورش تاکستانهای انگور هرات دیده میشود و شماری از باغداران از انکه مسوولان زراعتی به مشکلاتشان رسیدگی و در آموزش آنان تلاش نمیکنند به شدت نگران و شاکیاند.
عبدالجبار یکی از باغدارانی است که در پرورش تاکستانهای انگور در ولسوالی گذره هرات مشغول کار است میگوید: «ما در وقت تولید انگور با مشکلات زیادی روبهرو میشویم که از آن جمله کمبود آب، نبود کودهای کیمیاوی مناسب و… ما را با مشکلات زیادی مواجه میسازد که دولت هم هیچگونه کمک و همکاری در این قسمت با ما نکرده است.»
با این حساب، چالشهای فراوانی در مقابل صادرات انگور قرار دارد و شماری از کارشناسان هرات راهکارهای گوناگونی در این زمینه پیشکش میکنند که مشورتهای عملی از سوی مسوولان زراعتی برای باغداران، مشخصشدن حوزههای تولیدی و توجه بیشتر دولت بالای زراعت کشور که یک چرخه مهم و ارزنده به حساب میرود، از مهمترین راهکارهای آنان میباشد تا هرات بتواند انگور خویش را بهصورت درست و معیاری به بیرون از کشور صادر کند.
منبع: هشت صبح