شفقنا افغانستان-مسوولان اداره مبارزه با مواد مخدر در هرات می‌گویند که این ولایت بین ۶۰ تا ۷۰ هزار معتاد دارد. به گفته سید محمد سادات سرپرست این نهاد، یک سروی در سال ۲۰۰۵ میلادی نشان داد که در آن زمان دست‌کم ۴۵۰۰۰ معتاد در این ولایت به سر می‌بردند، هر چند هیچ بررسی دیگری در هرات برای پیدا کردن آمار واقعی معتادان طی چهار سال گذشته انجام نشده، اما آمار اداره مبارزه با مواد مخدر و مؤسسه‌های همکار در زمینه ترک اعتیاد، نشان می‌دهد که نزدیک به ۷۰ هزار معتاد کماکان در شهر و ولسوالی‌های هرات به سر می‌برند.
آمار متاثر کننده معتادان زن در هرات
در سال ۲۰۰۲ میلادی کم‌تر از ۳ درصد معتادان را زنان تشکیل می‌دادند اما مسوولان اداره مبارزه با مواد مخدر تاکید دارند که همین اکنون ۱۳ درصد معتادان در هرات، خانم‌ها هستند. آنان می‌گویند که این آمار در بر اساس آمار عمومی معتادان در تمام کشور است، اما، اداره صحت عامه هرات هشدار داده که ممکن است آمار زنان معتاد در هرات بیش از این باشد.
سیدمحمد سادات سرپرست اداره مبارزه با مواد مخدر ولایت هرات در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح تاکید دارد که پس از سال ۲۰۰۵ میلادی تا اکنون هیچ بررسی در مورد شمار معتادان در هرات نشده و آماری که در سال‌های اخیر توسط مسوولان محلی و اداره مبارزه با مواد مخدر ارایه می شود، آمار تخمینی است.
آن‌گونه که نهادهای کمک به ترک اعتیاد در هرات آمار داده‌اند، ۸ هزار زن معتاد به مواد مخدر در هرات زنده‌گی می‌کنند. شماری از زنان معتاد می‌گویند اعتیاد به مواد مخدر در خانواده‌شان میراثی بوده و این بیماری را از پدر و یا همسرشان گرفته‌اند.
خبرنگار ۸صبح در گفت‌وگو با یک زن معتاد در هرات از او پرسیده که آیا تا اکنون تصمیم به ترک اعتیاد گرفته است؟ سید بی‌بی که ۳۵ سال سن دارد و در مرکز شهر هرات و در کنار خیابان در کنار سایر معتادان به سر می‌برَد، می‌گوید که تا اکنون چهار بار برای ترک اعتیاد اقدام کرده است.
او دلیل اعتیاد خود را، همسرش عنوان می‌کند. سید بی‌بی می‌گوید که همسرش هر روز چندبار به استفاده از مواد مخدر مصروف می‌شد و در نهایت پس از دو سال تماشا، خود نیز به مواد مخدر معتاد شده است. او حتا می‌گوید: «در روزهای نخست شوهرم از اعتیادم بی‌اطلاع بوده و من شیشه‌های مصرفی او را دزدی می‌کردم.»
محمد آصف کبیر معاون اداره صحت عامه هرات آمار زنان معتاد در هرات را بیشتر می‌داند، به تاکید او در جریان سال گذشته خورشیدی، ۸۸۶ نفر به مراکز دولتی معالجه معتادان ولایت هرات مراجعه کردند که ۲۴۰ تن آنان زنان بودند. به گفته مسوولان صحت عامه هرات احتمال دارد بیش از ۲۵ درصد معتادان در هرات، زنان باشند.
با این وصف غلام جیلانی دقیق رییس پیشین اداره مبارزه با مواد مخدر هرات تاکید دارد که اعتیاد میان زنان رو به افزایش است. او از ولسوالی‌های کهسان و غوریان به عنوان مناطق قابل توجه از نگاه میزان اعتیاد زنان یاد می‌کند
هم‌چنان محمد مهدی حدید عضو شورای ولایتی هرات می‌گوید که علت عمده معتاد شدن زنان، نفوذ و تاثیرگذاری شوهران‌شان می‌باشد. او می‌افزاید: «شوهرانی که خودشان معتاد اند، زنان‌شان را به مواد مخدر معتاد می‌سازند تا بار ملامتی‌شان را کم کنند و نیز زنان‌شان تقاضای طلاق نکنند.»
در همین حال، گزارش‌هایی از تن‌فروشی زنان به مواد مخدر در هرات نیز نشر شده است. سیدمحمد سادات سرپرست اداره مبارزه با مواد مخدر هرات تن‌فروشی زنان معتاد در هرات را رد نمی‌کند اما تاکید دارد که برخلاف مردان معتاد، برای زنان مراکز درمانی ویژه و مدرنی در نظر گرفته شده است.
سیدمحمد سادات سرپرست اداره مبارزه با مواد مخدر می‌گوید که بسیاری از زنان معتاد به مراکز درمانی ترک اعتیاد مراجعه می‌کنند اما این اداره تلاش کرده تا تعدادی از معتادان خیابانی زن را نیز به این نهادهای درمانی انتقال دهد، اما هر بار با پرخاش‌گری آنان روبه‌رو شده است.
معتادان خیابانی از سرقت و لت‌وکوب توسط مردم تا تصرف آبده‌های تاریخی
تقریباً روزی نیست که معتادی از دست مردم به شدت لت‌وکوب نشود. بیشتر معتادانی که توسط مردم لت‌وکوب می‌شوند، معتادان خیابانی هستند که برای پیدا کردن هزینه مصرف مواد مخدر، هر از گاهی دست به دزدی می‌زنند. در ماه‌های اخیر خبرهای متعددی از حضور شبانه معتادان به داخل خانه‌ها و دزدیدن موبایل‌های‌شان نشر شده است.
سرپرست اداره مبارزه با مواد مخدر هرات به ۸صبح گفته است که بیشتر معتادان در هرات کسانی هستند که خانه و زنده‌گی دارند و آمار معتادان خیابانی به سختی به ۱۵۰۰ تن می‌رسد.
اما با آن‌هم آمار و ارقام در هرات نشان می‌دهد که ۸۰ درصد معتادان خیابانی هرات از ولایات دیگر به این ولایت سرازیر شده‌اند. از ابتدای امسال برنامه‌ای برای جمع‌آوری معتادان خیابانی در هرات با همکاری نهادهای مختلف دولتی و غیر دولتی شروع شد. از شروع دور نخست پروسه جمع‌آوری معتادان خیابانی در هرات تا اکنون بیش از ۵۳۰ فرد معتاد به مواد مخدر به کمپ‌های ترک اعتیاد جهت تداوی منتقل شده‌اند که در بین آنان خانم‌ها و کودکان نیز وجود داشته‌اند.
اما آن‌گونه که مسوولان نهادهای ترک اعتیاد در هرات گزارش داده‌اند، ترک دادن معتادان خیابانی دشوارتر از معتادانی است که زنده‌گی و سرپناه دارند.
شماری از باشنده‌گان هرات می‌گویند که دزدی‌های کوچک عمدتاً توسط معتادان خیابانی انجام می‌پذیرد. محمد حکیم از دکان‌داران منطقه درب قندهار در جنوب‌غرب شهر هرات می‌گوید که معتادان خیابانی گاهی کیسه برنج و گاهی حتا جارو را از درب دکانش دزدیده‌اند.
اما آن‌چه که موجب نگرانی به ویژه نگرانی فرهنگیان در هرات شده، حضور پر رنگ معتادان در کنار آبده‌های تاریخی هرات است. منطقه تاریخی سلطان آقا، مصلای هرات و اطراف قلعه اختیارالدین پناه‌گاه امنی برای معتادان به مواد مخدر شده است.
نقیب آروین از فرهنگیان هرات تاکید دارد که مناره‌های تاریخی هرات، باروی شهر و منطقه تاریخی سلطان آقا، دست‌کم این سه مکان تاریخی و مذهبی هرات محل حضور هزاران معتادی است که روز و شب خود را می‌گذرانند.
به گفته آقای آروین، آنان زمین را به قدر حضور چند معتاد گود می‌کنند و در این گودی‌های به هم پیوسته گروه‌گروه در حال مصرف مواد مخدر اند. آروین می‌گوید یک‌بار با تعدادی از مقامات محلی هرات محل برای بررسی وضعیت به منطقه تاریخی مصلای هرات رفته و گروه‌هایی که در حال مصرف مواد مخدر بودند به حدی درجه اعتیادشان بالا بود که متوجه حضور جمع حدوداً ۵۰ نفری، نشدند.
کمبود مراکز درمانی در هرات
سال‌ها است که مسوولان مبارزه با مواد مخدر در هرات در گفت‌وگو با رسانه‌ها از احتمال ایجاد یک کمپلکس ترک اعتیاد در این ولایت خبر می‌دهند.
سیدمحمد سادات سرپرست اداره مبارزه با مواد مخدر می‌گوید که در سطح هرات، ۲ مرکز ترک اعتیاد دولتی و ۳ مرکز ترک اعتیاد برای خانم‌ها و نوجوانان وجود دارد. به گفته او همه مراکز درمانی هرات دارای ۳۰۵ بستر هستند.
به گفته سرپرست این اداره، در قسمت خانم‌ها و نوجوان امکانات ترک اعتیاد خوب است اما در قسمت مردان جوان که بیش‌ترین آمار معتادان مواد مخدر را تشکیل می‌دهند، مشکلات زیادی وجود دارد.
او می‌گوید که کمپلکس‌هایی در سال ۱۳۹۰ برای زون‌های کشور وعده داد شد، به گفته آقای سادات، این کمپلکس‌ها در جنوب و جنوب‌شرق کشور ساخته شده ولی بی‌هیچ دلیل آن‌چنانی، تا اکنون در هرات ساخته نشده است.
به آن‌هم به گفته آقای سادات هر سال ۲۱۰۰ معتاد در هرات تداوی می شوند، هر چند به گفته او، بالای ۳۰ درصد آنان دوباره به اعتیاد روی می‌آورند.
عبدالحکیم تمنا رییس اداره صحت عامه هرات می‌گوید که به تناسب معتادان مواد مخدر در هرات، امکانات ترک در این شهر، ناچیز است.
ساقی‌خانه‌ها دلیل اصلی بازگشت معتادان به مواد مخدر
بارها شکایت‌هایی از سوی باشنده‌گان هرات مبنی بر خرید و فروش مواد مخدر و افزایش حضور افراد آغشته به این مواد در اماکن مختلف شهر بلند بوده است. معتادانی که در منطقه‌ی امام فخر رازی بودوباش دارند می‌گویند به راحتی به مواد مخدر دست‌رسی دارند.
با این حال برخی از اعضای شورای ولایتی هرات می‌گویند که پولیس و منسوبان برخی حوزه‌های امنیتی در هرات با خرده‌فروشان مواد مخدر هم‌دست هستند. توریالی طاهری عضو شورای ولایتی هرات می‌گوید که آمران حوزه‌های امنیتی از ساقی‌ها و فروشنده‌گان مواد مخدر سهم می‌گیرند.
گفتنی است که شمار روزافزون معتادان در هرات، چهره این شهر را به کلی عوض کرده است. در بلوارها، جاده‌ها و مخروبه‌ها، معتادان به راحتی مواد مخدر مصرف می‌کنند و ظاهراً دولت اقدام عملی برای برخورد با فروشنده‌گان مواد مخدر و ساخت یک مرکز بزرگ برای نگهداری و ترک معتادان نمی‌کند.
بر اساس تحقیقاتی که چندی پیش توسط تلویزیون آریانا هرات صورت گرفت معتادان به مواد مخدر در هرات روزانه ۹ میلیون افغانی و سالانه بیش از ۳ میلیارد افغانی را خرج مواد مخدر می‌کنند.
بر اساس نتایج این تحقیق، هر معتاد روزانه به تناسب اعتیادش از ۲۰۰ تا ۵۰۰ افغانی را خرج مواد مخدر می‌کنند.
