شفقناافغانستان-یکی از مراجعهکنندگان صلیب سرخ که زنی است روی ویلچر، در مورد فعالیت این مرکز میگوید: «صلیب سرخ یک جایی خوب است. امکانات خوب در اختیار آدم قرار میدهد. اعضای مصنوعی رایگان میسازد. داکتران و کارمندانش رفتار خوبی دارند. کورس برگزار میکند که باسواد شویم… از این بیشتر چه کار کند؟»
رضا، دارد صاحب پا میشود. عادتکردن با پای مصنوعی جدید برایش سخت است؛ اما نه به سختی بیپایی. حالا چه کسی میتواند بگوید که احساس رضا هنگام راهرفتن، قیمتش چند است و کدام نهادی چنین حسهای زندگیبخشی را میتواند برای معلولان افغانستان هدیه کند؟
صلیب سرخ در افغانستان تنها مرکزی است که بهدلیل ارایهی خدمات اولیه، برای بخش قابل ملاحظهای از مردم افغانستان تبدیل به خانهی امید شده است. کم از کم ۱۸۵ هزار معلول زیر پوشش برنامههای این نهاد بینالمللی قرار دارد.
امیرمحمد، ۴۵ ساله روی صندلی چرخدار در گوشهای از مرکز صلیب سرخ نشسته است. او که دو پایش را در انفجاری در شهر کابل از دست داده، منتظر است که پاهای جدیدش را تحویل بگیرد. پاهای مصنوعی را که بخش ارتوپیدی صلیب سرخ برای امیرمحمد ساخته، سنگین است، اما او مجبور است رفتهرفته با آن کنار بیاید.
«من یک کارگر ساده و فقیرم. وقتی داشتم به مهمانی خانهی یکی از خویشاوندانم میرفتم، انفجار شد… تا چشم باز کردم خودم را در شفاخانه یافتم. خودم را سبک احساس میکردم. بعدها متوجه شدم که هر دو پایم قطع شده است».
چهار دهه جنگ و خشونت در افغانستان نه تنها از امیرمحمد، بلکه از مردم افغانستان قربانیهای فراوان گرفته است. از سال ۱۹۸۷ که صلیب سرخ فعالیتش را در افغانستان آغاز کرده تا ماه جون امسال، ۴۶ هزار و ۸۴۳ نفر در جنگ و انفجار اعضای بدنشان را از دست دادهاند و بیش از ۱۳۸ هزار نفر دیگر از پیامدهای جنگ معلول و فلج شدهاند. البته این تنها بخشی از آمار معلولان افغانستان است که در این نهاد ثبت شده است.
گسترش دامنهی جنگ و رشد افراطگرایی همچنان قربانی میگیرد و سالانه افراد زیادی قطع عضو میشوند. صلیب سرخ تنها سال گذشته ۲۲ هزار عضو مصنوعی تولید کرده و برای معلولان توزیع کرده است.
مرکز اورتوپیدی صلیب سرخ بهعنوان نمایندگی دایمی این سازمان در دامنه کوه تلویزیون در کابل قرار دارد. رییس این مرکز البرتوی ایتالیایی است و اکثر کارمندان و داکتران آن افغان هستند.
داکتر جلال از داکتران باسابقهی این مرکز است. او ۲۷ سال پیش وقتی بهعنوان معلول به این مرکز مراجعه کرد، بعد از درمان و آموزش بهحیث داکتر در مرکز اورتوپیدی صلیب سرخ مقرر شد. داکتر جلال میگوید: «صلیب سرخ با تمام امکاناتش از تمام معلولان حمایت میکند. جدای از اینکه چطور معلول شده است و توسط کی معلول شده است.»
یکی از مراجعهکنندگان صلیب سرخ که زنی است روی ویلچر، در مورد فعالیت این مرکز میگوید: «صلیب سرخ یک جایی خوب است. امکانات خوب در اختیار آدم قرار میدهد. اعضای مصنوعی رایگان میسازد. داکتران و کارمندانش رفتار خوبی دارند. کورس برگزار میکند که باسواد شویم… از این بیشتر چه کار کند؟»
با همهی مشکلاتی که در افغانستان سد راه سازمانهای حقوق بشری وجود دارد، اما این سازمان علاوهی تولید و توزیع اعضای مصنوعی، برای معلولان، در قانونشان امتیازات ویژهای را در نظر گرفته است: برگزاری کارگاهها و کورسهای آموزشی تا معلولان با فراگرفتن آن بتوانند شغل پیدا کند؛ دادن قرضههای کوچک برای معلولانی که دارای طرح و ایدههای تجاری و اقتصادی باشند؛ خدمات درمانی خانه به خانه برای معلولانی که حرکت نمیتوانند. و در نظر گرفتن خوابگاه و کمکهای غذایی برای معلولانی که کار نمیتوانند.
عوضعلی ساکن کابل است و پایش را بهدلیل بیماری از دست داده است. حالا زیر پوشش صلیب سرخ قرار دارد و بهتازگی صاحب پای مصنوعی شده است: «از فعالیت و همکاری ۳۰ ساله صلیب سرخ در افغانستان راضی هستم.»
سازمان بینالمللی صلیب سرخ تنها سازمانی است که در بخش معلولان جنگی و غیرجنگی بهگونهی وسیع در افغانستان فعالیت میکند و بخشِ زیادی از آنها را زیر پوشش برنامههای حمایتی خود قرار داده است. فعالیت بیطرفانه و بشردوستانهی این سازمان در حال حاضر با چالشهای نیز مواجه است. سرگلولههای منفجرنشده و افزایش دامنه جنگ و ناامنی، رشد داعش و آلودهشدن مناطق مختلف افغانستان با مینها از چالش های عمدهی این سازمان است. با آن هم صلیب سرخ بهخاطر مسایل بشردوستانه مصمم است تا فعالیتهایش را بهشکل بیطرفانه ادامه بدهد.
از سال ۱۹۸۷ تا حالا بهصورت مجموعی بیش از ۱۸۵ هزار معلول تحت پوشش برنامههای این نهاد بینالمللی قرار گرفته است. به گفتهی رویا موسوی، مسئول نشراتی صلیب سرخ در افغانستان سالانه بهطور اوسط ۱۰ هزار نفر به صلیب سرخ مراجعه میکند. سال گذشتهی میلادی ۱۲ هزار مریض به این نهاد مراجعه کرده است.
صلیب سرخ حالا یک هزار و هشت کارمند دارد. طبق قانون تعدیلشدهی سال ۱۹۹۹، این سازمان فقط اشخاص دارای معلولیت را بعد از آموزش بهعنوان کارمند استخدام میکند.
در افغانستان معلولان با مشکلات متعددی مواجهاند و دولت برای معلولان برنامههای حمایتی ناچیزی دارد. با این حال افرادی زیادی مثل امیرمحمد، عوضعلی و رضا با حمایت سازمان بینالمللی صلیب سرخ یا «I. C. R. C» صاحب پا، دست، قلب و زندگی میشوند.
رضا پس از تمرین و صحبتکردن با داکتران، آمادهی راهرفتن با پای جدیدش میشود. همانطور که میخواهد قدم میگذارد بهسمت بیرون تا برود دنبال کار و زندگیاش، میگوید: «وقتی پایم قطع شد، امید به زندگی را از دست داده بودم. تا اینکه به اینجا آمدم و داکتران خدا خیرشان بدهد، برایم پای مصنوعی ساختند. حالا مثل روز اول شده، میتوانم راه بروم و بدوم.»
داکتر جلال با لبخند طبیعی و ملیح با اشاره به رضا میگوید: «تا که توان داشته باشیم دست معلولین را میگیریم و کمک میکنیم تا راه بروند و با برنامههایی که داریم تلاش میکنیم تا معلولین دوباره در جامعه ادغام شوند و بهعنوان یک انسان مورد احترام قرار بگیرند.»
هادی خوشنویس-اطلاعات روز