شفقناافغانستان – وارث نوشت: زیارت، زبان محبت است و تلاشی برای محبوب طلبی. زائر می کوشد با سرمایه محبت، محبوب خوبان گردد و در زیارت از سکوی «محبه لصفوه اولیائک» به قله «محبوبه فی ارضک و سمائک» بنشیند.
استشمام و بوییدن خاک کربلا و سجده بر آن تربت بی همگن، آرزوی هر دلداده و شوریده حالی است تا شور و شعور را ره توشه کرده و به شوق دیدار محبوب، زمین و زمان را گذر کند تا سُرمه وصل را به دیده کشیده و چشم به گوشه نگاهِ نگار، روشن کند. اما اینکه چرا عشّاقِ سالار شهیدان، میل به طی کردن قدم به قدم، با پای پیاده به سوی دیار یار دارند را با حجت الاسلام محمدباقر پور امینیدر میان گذاشته ایم؛ صحبت های اینعضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامیرا درخصوص مساله یاد شده، در ذیل می خوانید:
چرا زائران امام حسین(ع) با شور و اشتیاق و تحمل سختی تلاش می کنند زیارت خود را با پای پیاده انجام دهند؟
زیارت، زبان محبت است و تلاشی برای محبوب طلبی .زائر می کوشد با سرمایه محبت، محبوب خوبان گردد و در زیارت از سکوی «محبه لصفوه اولیائک» به قله «محبوبه فی ارضک و سمائک» بنشیند .زیارت آیینه ای از عشق است و مىتواند نشانی از احساس و شوق درونى انسان و علامتى از تعلّق خاطر او باشد.
زائری که توفیق دارد با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) مشرف شود، از جریان روزمره زندگی مادی دور می شود تا از فیض روحانی زیارت بهترین توشه را برچیند. او می خواهد بیعت دوباره کند و به بهترین صورت وجود یاری و وفاداری خویش را نشان دهد.
آیا این تحمل سختی و زحمت در راهپیمایی به سمت زیارت بارگاه اباعبدالله(ع) از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است؟
البته! پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «أفضل الاعمال أحمزها». این حدیث در متون حدیثی شیعه و اهل سنت وجود دارد و به گفته علامه مجلسی در بحارالانوار، جلد ۷۹، صفحه ۲۲۹ این حدیث میان عامه و خاصه معروف است. مفهوم این فرمایش نبوی آن است که وقتی کاری عبادت باشد، هر چه سخت‌تر و با رنج بیشتر و در اوضاع امنیتی خطرناکتر انجام شود، ارزش و فضیلت بیشتری خواهد داشت.
در متون حدیثی و روایی ما زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده چه چایگاهی دارد؟ آیا اساسا به این مطلب اشاره ای شده است؟
بله روایات متعددی در این زمینه وجود دارد؛ علامه مجلسی در جلد ۹۷ بحارالانوار آن را به صورت دقیق بیان کرده است. به طور مثال از حسین بن ثُوَیْر نقل شده که امام صادق(ع)فرمود: “به درستی که هر کسی از خانه‌اش به قصد زیارت قبر حسین بن علی خارج شود، اگر پیاده باشد، با هر قدمی، حسنه‌ای برایش نوشته شده و گناهی از او پاک می‌شود.“
همچنین بشیر دَهّان می‌گوید: “در پایان یک گفت وگوی طولانی که با امام صادق(ع) داشتم، ایشان به من فرمود: وَیْحَکَ یَا بَشِیرُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَتَاهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ وَ اغْتَسَلَ فِی الْفُرَاتِ کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَجَّهٌ وَ عُمْرَهٌ مَبْرُورَاتٌ مُتَقَبَّلَاتٌ وَ غَزْوَهٌ مَعَ نَبِیٍّ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ؛ ای بشیر! به درستی که مؤمن زمانی که به زیارت حسین بن علی(ع) بیاید، در حالی که حقّش را بشناسد و (پیش از زیارت) در فرات غُسل نماید، به ازای هر قدمی، حج و عمره‌‌ای مقبول و یک جهاد در رکاب پیامبر(ص) یا امام عادل برایش نوشته می‌شود.“
این عمل یعنی حکمت پیاده روی برای زیارت چیست و چرا در برخی از اعمال به پیاده روی تکیه می شود؟
پیاده روی یک نوع ادای احترام، خاکساری، خضوع و خشوع است. در فقه ما توصیه شده است برای نماز عید پیاده به مصلی بروید و یا از استحباب پیاده رفتن به مسجد یاد می شود، زیرا با اعلام بندگی مناسبت بیشتری دارد.
محقق اردبیلی در کتاب فقهی مجمع الفائده و البرهان، جلد ۲، صفحه ۴۰۸ به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) اشاره می کند که ایشان فرمود:”مَنْ اِغْبرّت قدماه فی سبیل الله حَرَّمَها عَلَی النّار”
این فقیه بزرگوار با استناد به این حدیث، پیاده به زیارت رفتن را مستحب می داند و می نویسد :”بدین حدیث شریف نبوی می‌توان برای چند نمونه پیاده‌رفتن و پیاده‌روی استدلال کرد؛ از جمله پیاده‌روی در حرم، پیاده بودن در نماز میت؛ بلکه در عموم عبادات و پیاده‌روی در زیارت امام حسین(ع) و غیر آن”.
ازسویی پیاده روی تعظیم و تکریم شعائر الهی است و این نکته در سیره معصومان (ع) برای انجام حج نمایان بود. مثلا امام حسن و امام حسین(ع) پیاده به مکه می‌‌رفتند با آنکه مرکب وجود داشت و آنان می توانستند مانند سایر مردم سوار بر مرکب شوند اما مسیر مدینه تا مکه را پیاده طی می کردند و حتی پایشان نیز ورم می کرد. این پیاده روی تعظیم شعائر الهی و یک نوع احترام است.
وقتی به این اجتماع میلیونی برای زیارت امام حسین(ع) می نگریم، این حرکت یک مانور عظیم اعلان بیعت، وفاداری و حتی قدرت نمایی تلقی می شود و این حماسه بهترین مصداق برای تعظیم شعائر است .
به مصداق و نمونه ای از پیاده روی در سیره بزرگان و عالمان اشاره کنید.
مراسم پیادهروى در عصر مرجعیت شیخ مرتضى انصارى و با همت ایشان با شکوه انجام می شد. بعدها محدث نورى بر احیاء آن کوشید. در میان مراجع تقلید، حضور مرحوم آیتالله سید محمود شاهرودى، زبانزد بود. معروف است که وى چهل سفر با پاى پیاده به زیارت امام حسین(ع) مشرف شده است و حتی در بازگشت هم پیاده به نجف برمی گشت. آیتالله العظمی مرعشی نجفی پیش از استقرار در قم، بیست نوبت پیاده به همراه تعدادی از طلاب از نجف به کربلا مشرف می شد. شهید محراب آیت الله مدنی نیز از زائران پیاده امام حسین(ع) بود. همچنین آیتالله حاج آقا مصطفى خمینى نیز همواره در مراسم پیادهروى حضورى پیوسته داشت. بنابر مطلبی که در فصلنامه فرهنگ زیارت ذکر شده است ایشان مقیّد بود که در تمام ایام زیارتهاى مخصوص امام حسین(ع) (اول و نیمه رجب، نیمه شعبان، عرفه و به خصوص اربعین) پیاده از نجف به کربلا برود و در میان راه، گاهى کف پایش تاول مىزد و زخمى مىشد اما باز هم با شور و شوق تمام، به راه خود ادامه مىداد و اصرار دوستان را براى سوار شدن به وسیله نقلیه، حتى در قسمتى از راه نمىپذیرفت و چون به نزدیک کربلا مىرسید و نگاهش به گنبد و گلدستههاى حرم امام حسین(ع) و پرچم سرخ رنگ آن مىافتاد، بىاختیار اشک از چشمانش سرازیر مىشد و مصیبت اهلبیت را زمزمه، و به سر و سینه زده و عزادارى و نوحه سرایى میکرد.
