شفقنا افغانستان- رییس‌جمهور اشرف غنی بعد از آغاز رهایی ۴۰۰ زندانی خطرناک طالبان، مقاله‌ای در واشنگتن‌پست نوشته است. اشرف غنی در این مقاله به سه موضوع پرداخته است: ۱- هزینه‌ی سنگین صلح، ۲- طالبان واقعیت جامعه‌ی افغانستان، ۳- حاکمیت، بعد از صلح در افغانستان.
اشرف غنی آزادی ۵۰۰۰ زندانی طالب را بدون درنظرگیری تطبیق عدالت بر آنها و کشته شدن ۱۲۳۷۹ تن از نیروهای امنیتی و ملکی را توسط طالبان از پنج ماه به این سو، پرداخت هزینه‌ی سنگین برای صلح عنوان می‌کند.
تاکید می‌کند با وصف پرداخت این‌همه هزینه‌ی سنگین برای صلح، در صورتی‌که صلح بین طالبان و دولت افغانستان صورت نگیرد و پروسه‌ی صلح ناکام بماند؛ ناکامی پروسه‌ی صلح هزینه‌ی بسیار مرگ‌بارتری برای مردم افغانستان و شریک‌های بین‌المللی افغانستان خواهد داشت. اشرف غنی تاکید می‌کند که برای صلح هزینه پرداخته‌ایم، باید برای برقراری صلح صبور و متعهد باشیم و اگر لازم باشد بازهم هزینه‌ی بیشتری برای صلح بپردازیم تا صلح تامین شود.
فکر می‌کنم این سخنان اشرف غنی در باره‌ی صلح خواست همه‌ی مردم افغانستان است. این‌همه مدارای مردم افغانستان در برابر طالبان برای برقراری صلح است‌که این‌همه افراد جانی و قاتل طالبان رها می‌شوند، مردم افغانستان واکنش نشان نمی‌دهد. درحالی‌که طالبان صدها تن از نیروهای امنیتی و ملکی مردم افغانستان را کشته‌اند، صدها خانواده را بی‌سرپرست کرده‌اند، صدها فرزند را بی‌پدر و مادر کرده‌اند، صدها خانواده را داغ‌دار کرده‌اند و مرتکب انواعی از خشونت و جنایات ضد بشری شده‌اند.
اشرف غنی در مقاله این گونه به واقعیت طالبان در افغانستان می‌پردازد: «ما طالبان را به عنوان بخشی از واقعیت جامعه‌ی افغانستان می‌دانیم و برای دست‌یافتن به توافق سیاسی‌ای‌که بتواند این واقعیت را در خود جای دهد، کاملا متعهد می‌باشیم.»
درست است‌که فعلا وجود طالبان در افغانستان غیر قابل انکار است. تقریبا بیست سال پیش آمریکا و جامعه‌ی جهانی برای حذف طالبان وارد افغانستان شدند. طالبان را از قدرت حذف کردند. آمریکا، روسیه و ایران مانند طالبان، داعش را در عراق و سوریه حذف کردند. اما داعش در عراق و سوریه بعد از حذف جان نگرفتند که آمریکا بخواهد با داعش در عراق و سوریه صلح کند و از حکومت‌های عراق و سوریه بخواهد که با داعش صلح کنند.
اما طالبان در افغانستان بعد از حذف، جان گرفتند و مجددا خود را بر جامعه‌ی افغانستان تحمیل کردند. جان‌گرفتن طالبان بعد از حذف از قدرت، عوامل سیاسی داخلی داشت. زیرا در حکومت‌های افغانستان در دوره‌ی کرزی و اشرف غنی همیشه تاکید به وجود و بزرگ‌نمایی طالبان شده است.
طالبان حقیقتا واقعیت جامعه‌ی افغانستان نیست. طالب نیروهای اجیر و استخدام‌شده‌ی بنیادگرایی توسط قدرت‌های منطقه از جمله پاکستان در افغانستان است. طالب از چه نگاه بخشی از واقعیت جامعه‌ی افغانستان است؟ از نگاه قومی یا از نگاه مذهبی؟ طالب نه نام قومی از اقوام افغانستان است و نه نام مذهبی از مذاهب مردم افغانستان است‌که بخشی از واقعیت جامعه‌ی افغانستان باشد. هرچه‌که در جامعه وجود داشت، نمی‌توان آن را واقعیت آن جامعه دانست. دزد، آدم‌کش، قاچاق‌بر و… در هر جامعه‌ای وجود دارد؛ آیا درست است‌که گفته شود دزد، قاچاق‌بر و… واقعیت آن جامعه است؟ وجود طالب بر مردم و واقعیت جامعه‌ی افغانستان تحمیل شده است. بنابراین بهتر است از تحمیل وجود طالبان در افغانستان سخن گفته شود نه از این‌که طالبان بخشی از واقعیت جامعه‌ی افغانستان است.
فکر می‌کنم چنین تاکید اشرف غنی در باره‌ی طالبان در یک رسانه‌ی مهم بین‌المللی در حقیقت لابی‌ای برای طالبان از طرف رییس‌جمهور افغانستان است. رییس‌جمهور افغانستان با این تاکید می‌خواهد جایگاه طالبان را در عرصه‌ی بین‌المللی هرچه بیشتر تثبیت کند.
اشرف غنی در این مقاله در باره‌ی حاکمیت افغانستان بعد از صلح چنین نظر دارد و این پیشنهاد را برای آمریکا و همکاران بین‌المللی حکومت افغانستان می‌دهد: «چشم‌اندازی‌که ما می‌خواهیم در ارتباط به نتیجه‌ی گفت وگوهای صلح با ایالات متحده‌ی آمریکا و همکاران بین‌المللی مان شریک سازیم قرار زیر است:
یک افغانستان دارای حاکمیت مستقل، واحد و دموکراتیک که با خود و با منطقه و جهان در صلح زندگی کند و توانایی حفظ و توسعه‌ی دستاوردهای دو دهه‌ی اخیر را داشته باشد.»
این صریح‌ترین خواست اشرف غنی در باره‌ی دولت آینده‌ی افغانستان بعد از صلح با طالبان است. در این خواست اشرف غنی، خواست خاص و مشخصی مطرح نشده است. از حقوق زنان، از حقوق بشر، از حقوق قربانیان خشونت و جنایات طالبان، از حقوق اقلیت‌های مذهبی، به طور مشخص از نوعیت حکومت و حتا از حفظ جمهوریت که شعار تیم اشرف غنی در انتخابات ریاست‌جمهوری بود سخن نرفته است. اگرچه مفهوم جمهوریت فعلا در افغانستان با مفهوم امارت طالبان از نظر سیاسی چندان تفاوتی ندارد، زیرا منظور حکومت فعلی افغانستان از جمهوریت، قدرت متمرکز است‌که این قدرت در اختیار یک فرد باشد. منظور طالبان نیز از امارت قدرت متمرکز است‌که قدرت در اختیار یک فرد است.
بحث من درباره‌ی سخنان جناب اشرف غنی در باره‌ی طالبان این است: «اگر طالبان بخشی از واقعیت جامعه‌ی افغانستان استند، مردم افغانستان باید واقعیت طالبان را بپذیرند؛ پس تنوع مذهبی، فرهنگی، قومی و… واقعیت افغانستان نمی‌تواند باشد، زیرا تفکر طالبان از نظر مذهبی، قومی و حکومتداری مشخص است. طالبان حکومت مذهبی اسلامی می‌خواهند که حکومت باید یک مذهب رسمی داشته باشد. طالبان قدرت را تک‌قومی می‌خواهند، وجود اقوام دیگر را در قدرت نادیده می‌گیرند. طالبان حکومت دموکراتیک نمی‌خواهند، امارات به سلیقه و تعبیر خود می‌خواهند که امارت یک رهبر بنام امیرالمومنین دارد.
اگر دقت کنیم طالبان بنابه واقعیت قومی، اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ی افغانستان واقعیت جامعه‌ی افغانستان نیستند، بلکه تحمیلی بر واقعیت جامعه‌ی افغانستان استند. بنابراین درصورتی‌که بخواهیم با طالبان صلح کنیم طالبان باید واقعیت جامعه‌ی افغانستان را بپذیرند، اگر واقعیت جامعه‌ی افغانستان را نپذیرند و واقعیت خود را بر جامعه‌ی افغانستان تحمیل کنند، طبعا صلح دوام نمی‌آورد، جنگ شروع می‌شود. زیرا مردم و اقوام افغانستان پذیرای واقعیت طالبان طبق تعریف طالبان نیستند. مردم افغانستان پذیرای طالبان طبق واقعیت جامعه‌ی چند قومی و چند فرهنگی افغانستان استند.
جناب رییس‌جمهور اشرف غنی شما در یک رسانه‌ی بین‌المللی خلاف واقعیت جامعه‌ی افغانستان تاکید به واقعیت طالبان کرده‌اید. به جای این تاکید به واقعیت طالبان به‌عنوان بخشی از واقعیت جامعه‌ی افغانستان، بهتر این بود حقیقتِ واقعیت اجتماعی و فرهنگی عمومی جامعه‌ی افغانستان را توضیح می‌دادید و می‌گفتید که طالبان روایت بیگانه‌شده‌ای از واقعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ی افغانستان است‌که باید این روایت بیگانه‌شده را کنار بگذارند و پذیرای واقعیت عمومی جامعه‌ی افغانستان شوند.»
