- خبرگزاری شیعیان افغانستان | Afghanistan – Shia News Agency - https://af.shafaqna.com -

چرا ایران سفیر سیار افغانستان را نپذیرفت؟ 

شفقنا افغانستان-  چندی قبل و در هفته‌های آغازین کار حنیف اتمر به عنوان سرپرست وزارت خارجه کشور، سیزده تن به عنوان سفیران جدید افغانستان برای کشورهای مختلف جهان انتخاب و به کشورهای مقصد معرفی شدند. آنچه این انتصاب ها را برجسته کرد، تغییر و تبدیل سفرا نبود، بلکه ایجاد پست جدید و انتخاب شفق خواتی به عنوان سفیر سیار افغانستان در ایران در کنار سفیر فعلی افغانستان، توجه‌ها را به خود جلب کرده و حرف و حدیث‌های زیادی را به میان‌آورد. اگر چند دولت افغانستان، این سمت را برای مهاجرین مقیم ایران بسیار مهم و ارزشمند نامیده و بر اهمیت آن برای حل مشکلات مهاجرین مقیم آن کشور تاکید داشت، اما واکنش بیشتر مردم در مورد این انتصاب منفی بوده و اکثر قریب به اتفاق شهروندان کشور، این پست را نمایشی و فاقد کارایی و ارزش دیپلماتیک می دانستند.

هنوز تب و تاب انتصاب دکتر شفق خواتی به عنوان «سفیر سیار» و سوالات بیشمار شهروندان کشور در مورد جایگاه قانونی و اهمیت دیپلماتیک این سمت جدید در صفحات مجازی نخوابیده بود که به گزارش خبرگزاری فارس ایران، «سید رسول موسوی»، مدیر کل آسیای غربی وزارت امور خارجه ایران در روز سه شنبه ۲۲ سنبله، به طور رسمی پذیرش سفیر سیار افغانستان در ایران را رد کرده و از به رسمیت نشناختن چنین پستی توسط مهوری اسلامی ایران سخن گفته است. با وجود تاکید اقای لیوال، سفیر افغانستان در ایران، و میرویس ناب، معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشور مبنی بر جایگاه قانونی آقای خواتی و آغاز کار ایشان به عنوان سفیر سیار و مسئوول جدید امور توزیع تذکره و پیگیری مطالبات مهاجرین، آقای موسوی در سخنانی که به مناسبت مراسم آغاز توزیع تذکره برقی به شهروندان افغانستانی مقیم ایران در سفارت افغانستان در تهران برگزار شده بود، گفته است: «به عنوان یک مقام مسئوول عرض می کنم، یک مقام موازی را نخواهیم داشت و ما فقط سفارت و شخص سفیر را به عنوان مسئوول نهایی و نماینده تام‌الاختیار دولت جمهوری اسلامی افغانستان به رسمیت می شناسیم».

با وضعیت پیش آمده، تا اطلاع ثانوی و یا احیانا تغییر موضع احتمالی دولت ایران، ظاهرا اقای خواتی نمی تواند به عنوان سفیر سیار در ایران کارش را آغاز کند. به نظر می رسد که وزارت خارجه افغانستان بدون کسب رضایت کشور میزبان، اقای خواتی را به این پست منصوب کرده و با عجله اقدام به گرفتن این تصمیم کرده است. سوالی که ممکن است در ذهن هر کسی خلق شود این است که چرا وزارت خارجه افغانستان چنین شتابزده اقدام به این کار کرده و ایا لزوما نیازی به ایجاد سفارت سیار در ایران وجود دارد یا خیر.

اصل وجود سفیر سیار در عرف دیپلماتیک موضوع پذیرفته شده و نورمالی است. کشورهای زیادی در موارد خاص، اقدام به ایجاد چنین مقامی کرده و در کنار سفیر اصلی خویش در کشور یا کشورهای دیگر، شخص دیگری را برای پیشبرد امور ویژه و مهم، به عنوان سفیر سیار مقرر می کنند. از این رو، انتصاب آقای خواتی به عنوان سفیر سیار در امور مهاجرین اقدام غیر معمول و نادری نیست. اما اینکه چرا در این باره با کشور میزبان هماهنگی نشده و رضایت آنها را در ایجاد چنین پستی در نظر گرفته نشده است، ظاهرا خلاف عرف دیپلماتیک است. معمولا کشورهای میزبان حق دارند که بنا بر ملاحظاتی از پذیرفتن افراد مشخص به عنوان نماینده سیاسی در کشور خویش خودداری کرده و خواهان انتصاب افرادی دیگری به عنوان سفیر در کشورشان گردند. از این رو معمولا قبل از معرفی رسمی سفرا، کشور میزبان آگاه است که چه کسی به عنوان نماینده سیاسی به کشورشان خواهند آمد.

اما، گویا در مورد آقای خواتی با دولت ایران هماهنگی صورت نگرفته و از این رو، این کشور صراحتا با ایجاد چنین جایگاهی مخالفت کرده است. اینکه چرا ایران با این اقدام وزارت خارجه افغانستان سر ناسازگاری دارد، ممکن است دلایل گوناگون دیگری هم داشته باشد. از جمله اینکه دولت افغانستان می تواند با اندکی توجه، ظرفیت کاری سفارت فعلی را چند برابر کرده و نیاز به وجود موازی کاری و تعیین سفیر سیار در ایران را منتفی کند. وقتی افغانستان برای دیوار سفارتخانه اش در آمریکا نزدیک به دو میلیون دالر مصرف می کند، می تواند با هزینه نصف همین مبلغ، ظرفیت کاری سفارتخانه افغانستان در ایران را چند برابر ارتقاد داده و بدون نیاز به سفیر سیار، بخش عمده مشکلات مهاجرین را حل کند. از این رو گمان می رود که ایجاد چنین پست تشریفاتی و ناکام، برای حل مشکلات مهاجرین نیست، بلکه دولت برای حل مشکلات داخلی خود اقدام به چنین کاری کرده است.

با وضعیت پیش آمده، به نظر می رسد که ایجاد سفارت سیار، تنها مصرف داخلی داشته و برای فریب اذهان عمومی چنین جایگاهی از سوی دولت برای اقای خواتی تعریف شده است. سالهای سال است توزیع سفارت‌خانه‌ها بر اساس دستور قانون اساسی مبنی بر رعایت توازن قومی انجام نگرفته و اقوام خاصی معمولا در وزارت خارجه جایگاه تعریف شده شان را ندارند. از جمله از میان سفیرهایی که در روزهای اخیر تعیین شده اند، هیچ کدام متعلق به قوم هزاره نبوده و وزارت خارجه با توجه به همین موضوع و با عجله پست سفارت سیار را بدون هماهنگی با کشور میزبان ایجاد کرده تا از انتقادها مبنی بر قومگرایی در این وزارت خانه بکاهد. ایجاد سفارت سیار یادآور داستان به وجود آمدن ولایت زابل است. گفته می شود که در زمان ظاهر شاه‌، با وجودی نه از نگاه جمعیت و نه از نگاه خاک، نیازی به ایجاد ولایت جدیدی به نام زابل نبود، اما پادشاه وقت به خاطر جلب رضایت افراد مشخص، چنین ولایتی را ایجاد و اعتراضات آنها را خاموش کرد. گویا وزارت خارجه افغانستان می خواست التزام خود را در رعایت توازن قومی به رخ دیگران بکشد،‌ ولی این موضوع توجه‌ اذهان مردم را بیشتر به نابرابری ساختار این وزارت خانه جلب کرده است.

تبعیض و فساد در وزارت‌خانه‌های افغانستان موضوع واضحی است، اما مشخص تر و آشکار تر از همه، تبعیض عریان قومی در وزارت امور خارجه برای اقوام خاص ساکن کشور است که متاسفانه تا هنوز دولت تلاشی برای ایجاد توازن و اجرای عدالت در این وزارت‌خانه نکرده است. ایجاد چنین پست‌هایی به خوبی مشخص می کند داستان از چه قرار است و تقرر افراد بدون در نظر گرفتن اصول فنی آن برای چه منظوری انجام می شود.

منبع : خامه پرس