شفقنا آینده- امین فرجپور: وزیر امور خارجه افغانستان در مورد آنچه پس از خروج آمریکا از افغانستان پیش خواهد آمد؛ به فارین پالیسی گفته که این کشور باید منتظر اتفاقاتی بسیار بدتر از جنگ داخلی باشد.
در این گفتگو که لین اودانل، روزنامهنگار، نویسنده و تحلیلگر سیاسی استرالیایی- کارشناس امور افغانستان در خبرگزاری فرانسه و آسوشیتدپرس بین سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۷- انجام داده؛ محمد حنیف اتمر، وزیر امور خارجه افغانستان گفته که «پیشرفت سریع طالبان در هفتههای اخیر که باعث ترس مردم افغانستان از احتمال سقوط دولت این کشور و تاسیس امارت اسلامی افراطگرای شورشیان طالبان شده؛ تا حد زیادی تقصیر جو بایدن است که با صدور دستور خروج فوری نظامیان آمریکا از افغانستان باعث برتری روانی شورشیان طالبان شده است».
در این گفتگو همچنین پیشبینی شده که بعد از تکمیل خروج نظامیان آمریکا تا ۳۱ اگوست که به معنای پایان حضور نظامی ۲۰ ساله آمریکا پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر خواهد بود، شاهد روزهای دشواری برای مردم و سرزمین افغانستان خواهیم بود. این یعنی تردیدهای زیادی در مورد توانایی نیروهای افغانستان برای مقاومت در مقابل شورشیان طالبان وجود دارد- و این در حالی است که این نیروها از زمان پایان مأموریت جنگی بینالمللی در دسامبر ۲۰۱۴ عملا در این کشور به تنهایی جنگیدهاند.
حالا در میان این تردیدها و هراسها، دولت اشرف غنی نیز نتوانسته به مردم اطمینان دهد که ادعاهای جو بایدن و دیگر مقامات ایالات متحده مبنی بر ادامه و استمرار حمایت آمریکا از دولت افغانستان صادقانه هستند- و در آیندهای نه چندان دور حقوق و آزادیهای بهدشواری بهدستآمده مردم این کشور تهدید نخواهد شد.
در گفتگویی که در پی میآید، نشریه فارین پالیسی از محمد حنیف اتمر، وزیر امور خارجه افغانستان در مورد وخامت اوضاع امنیتی افغانستان پرسیده و البته درباره عدم رعایت تعهداتی که طالبان در توافقنامه فوریه ۲۰۲۰ با دولت ترامپ بر عهده گرفته است. در این گفتگو درباره تبعات و لایههای مختلف انعقاد توافق سیاسی با یک گروه شورشی نیز صحبت شده است.
س: به نظر شما وضعیت امنیتی افغانستان در حال حاضر چگونه است؛ و بعد از خروج آمریکا چه اتفاقی از این نظر رخ خواهد داد؟
– افغانستان به دلیل کوتاهی طالبان در انجام تعهداتی که در توافقنامه صلح دوحه به عهده گرفته، از نظر امنیتی وضعیت دشواری دارد. در حالی که دولت در رابطه با تعهداتش با حسن نیت عمل کرده؛ طالبان اما از زمان اعلام خروج نیروهای خارجی از افغانستان، یک کارزار گسترده قتل و وحشت را در سراسر کشور آغاز کرده که باعث مرگ بیش از ۳۵۰۰ نفر شده- که البته ۳۰ درصد از این افراد غیرنظامی بودهاند. کمپین افزایش خشونت طالبان همچنین باعث آوارگی و بیخانمانی بیش از ۲۰۰۰۰۰ نفر نیز شده- و ادامه این روند قطعا باعث وخامت بیشتر اوضاع خواهد شد. این اتفاقات در حالی رخ میدهند که مردم به شدت نیازمند کمکهای بهداشتی دولت در روزگار همهگیری کرونا هستند، اما دولت نه تنها در این زمینه به داد مردم نرسیده، که در ماههای آینده نیز چشمانداز نویدبخشی در این زمینه وجود ندارد. علاوه بر این افغانستان در حال حاضر با یک خشکسالی سخت نیز درگیر است- که معیشت بسیاری از مردم را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین با صراحت و تاکید باید گفت که طالبان برای شروع این کارزار وحشیانه و این تهاجم بیرحمانه نمیتوانست زمان سختتری برای مردم افغانستان انتخاب کند.
س: به نظرتان آیا دولت افغانستان آمادگی کافی برای مقابله با طالبان را دارد؟
– بله. در طرح صلحی که رئیس جمهور ارائه داده، امکان انتخابات و تقسیم قدرت بعد از یک دوره گذار و تشکیل یک دولت فراگیر مد نظر قرار داشته. در حال حاضر مهمترین مسئله افغانستان این است که آینده کشور با اراده آزاد مردم تعیین شود. یعنی هر پیشنهادی که روی میز گذاشته میشود، باید با آن اصل اولیه و حق اساسی مردم افغانستان مطابقت داشته باشد. به جز این، دولت در مقابل سایر عناصر پیشنهادی انعطافپذیر عمل خواهد کرد. حق اساسی انتخاب آزاد مردم اما به هیچ عنوان قابل چشمپوشی نیست.
س: یعنی میگویید که برگزاری انتخابات آزاد خط قرمز دولت افغانستان است؟
– این گونه نیست که انتخابات فقط به صرف انتخابات ارزش و اهمیت داشته باشد. بلکه این یک روند کلیدی برای تعیین آینده افغانستان است. وضعیت آخر و در حقیقت آخرین مرحله روند صلح افغانستان- که تنها در این صورت است که مورد قبول مردم افغانستان و همچنین جامعه جهانی قرار خواهد گرفت. در واقع مردم افغانستان و جامعه جهانی در مورد این موضوع توافق دارند که تنها یک افغانستان مستقل، یکپارچه، قدرتمند و صلحآمیز میتواند تبدیل به مکانی برای همکاریهای منطقهای و بینالمللی شده و جلوی تبدیل شدن این سرزمین به پناهگاهی امن برای هر نوع تروریسم و قاچاق مواد مخدر یا هر نوع جرایم سازمانیافته دیگر را بگیرد. اتفاقی که زمانی رخ خواهد داد که در مورد حقوق بشر، مشارکت زنان و حقوق تک تک شهروندان، حکومت افغانستان کاملاً به تعهدات ملی و بینالمللی خود احترام بگذارد. این همان دولتی است که مردم افغانستان به آن رای دادهاند و نه تنها با ارزشهای جهانی امروز سازگار است، که مورد قبول منطقه و جامعه جهانی نیز قرار دارد. برای دستیابی به این وضعیت، انتخابات مهمترین و ضروریترین عامل است.
س: در حال حاضر طالبان از کاشت، تولید و فروش مواد مخدر میلیاردها دلار سود میکند. با این حال دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق ایالات متحده با انجام مذاکرات مستقیم با طالبان به آنها مشروعیت سیاسی داده است. آیا فکر میکنید طالبان برای دست کشیدن از فعالیتهای غیر قانونی و مجرمانه خود تحت فشار است؟
– خواست مردم افغانستان این است که این کشور از تروریسم، مواد مخدر، اقتصاد جنگ و جرایم سازمانیافتهای مانند قاچاق انسان و اسلحه، زورگیری و غارت منابع عمومی دور باشد. در این میان باید از طالبان پرسید که آیا آنها هم در این خواست با مردم و دولت افغانستان مشترک هستند؟ فراموش نباید کرد که اقتصاد مواد مخدر منبع اصلی درآمدزایی شورشیان افغانستان بوده؛ تا جایی که گاهی آدم گیج و سردرگم میشود که آیا طرفین این جنگ بیشتر به خود افغانستان فکر میکنند یا به مواردی مانند اقتصاد مواد مخدر و البته اقتصاد جنگ. البته قطعا کسانی هم هستند که افغانستان را نه برای مردم افغانستان بلکه برای درآمد حاصل از مواد مخدر و تروریسم بینالمللی میخواهند. اصلا جنگ اصلی ما با همین افراد است- که تهدیدی اساسی برای صلح، ثبات و شکوفایی منطقه و جامعه جهانی هستند. افراد و گروههایی که یک محیط بالقوه برای جرایم سازمان یافته و فعالیتهای خرابکارانه به وجود میآورند.
س: شما به عنوان بخشی از دولت افغانستان چه انتظاری از طالبان دارید؟
– اول این که کشتار مردم افغانستان را متوقف کنند. موافقت با آتشبس و توقف خشونت، که در راستای تعهدات طالبان در توافقنامه دوحه نیز هست. دومین انتظاری که از طالبان داریم، تبدیل شدن به یک سری شهروندان مسئول است. اگر دیدگاه سیاسی برای این کشور دارید، باید آن دیدگاهها با ارزشهای دینی و ارزشهای جهانی مطابقت داشته باشند. ارزشهایی که در مسیر مشارکت متمدنانه، صلحآمیز و از نظر سیاسی قابل قبول عمل میکنند. در حقیقت پیشنهاد ما این است که بیایید صلح کنیم و با هم در دولت شراکت داشته باشیم.
س: چه پیامی برای پاکستان دارید- که حامی اصلی طالبان هستند؟
– آنها هم باید در روند صلح کمک کنند، چرا که این امر به نفع آنها نیز هست. اگر آنها در مورد شعارهاشان در مورد صلح، ثبات و رفاه منطقهای جدی هستند، باید بدانند که صلح افغانستان یک مرحله مهم و یک ضرورت بنیادین در این روند است و پاکستان باید در این امر سهیم باشد. از نظر مبارزه با تروریسم، نباید هیچ تمایزی بین گروههای مختلف تروریستی وجود داشته باشد. در واقع در بین تروریستها گروه خوب و بد وجود ندارد و اصل قضیه این است که همه این گروهها بد هستند. یعنی انتخابگرایی نباید سیاست شما باشد، چرا که اگر بخواهید روی یک گروه تمرکز کنید، به این امید که دیگران به شما آسیب نرسانند، نه تنها این رویکرد واقعبینانه نیست و بیشتر به نوعی همزیستی جلوه میکند، بلکه باعث میشود گروههای دیگر نیز به دنبال شما بیایند.
س: به نظرتان چین چه اهداف و منافعی را در افغانستان دنبال خواهد کرد؟
– چین دارای یک سری منافع قانونی و مشروع از جمله امنیت و اقتصاد است. در مورد امنیت، نگرانی اصلی چین به جنبش اسلامی ترکستان شرقی بازمیگردد، اما آنها باید درک کنند که این جنبش تندرو محصول یک اکوسیستم ترور است و نمیتوان با آن برخورد گزینشی کرد. چین همچنین با توجه به اهمیت استراتژیک افغانستان از نظر اتصال طرح کمربند و جاده ابریشم مطمئناً دنبال ایجاد یک منطقه باثبات است و این را هم به خوبی میداند که ثبات منطقه به شدت به ثبات افغانستان بستگی دارد. از این منظر چین قطعاً در ایجاد نوعی اجماع منطقهای در زمینه حمایت از روند صلح- و اعمال فشارهای لازم بر طالبان نقش خواهد داشت.
س: آیا فکر میکنید دولت بایدن برای جلوگیری از سقوط دولت افغانستان از این دولت حمایت خواهد کرد؟
– در این زمینه اساساً دو سناریوی کلی وجود دارد. سناریوی اول ایجاد یک افغانستان صلحآمیز است که نه تنها به نفع مردم افغانستان بلکه به نفع منطقه و جامعه جهانی نیز خواهد بود. سناریوی دوم اما حکایت از وقوع یک جنگ بیپایان دیگر در افغانستان میکند. اینجاست که باید به منطقه و جامعه جهانی هشدار داد که اگر در افغانستان جنگ شود، این دیگر فقط یک جنگ داخلی نخواهد بود. بلکه تبعات آن سرریز خواهد کرد و به شبکههای تروریستی و گروههای جنایتکار سازمانیافته فراملی اجازه خواهد داد تا در همزیستی با یکدیگر منافع منطقه و جامعه جهانی را تهدید کنند. در این زمینه دولت افغانستان با ایالات متحده ارزیابی مشابهی دارد. ما توافق داریم که توافقنامه صلح دوحه چندان مورد احترام طالبان نیست و در واقع هدف طالبان از مذاکرات و توافق دوحه بیشتر از این که خروج نیروهای خارجی از افغانستان باشد، بازگرداندن امارت خود به افغانستان بوده است. ما در این زمینه هم توافق داریم که بازگشت امارت طالبان نه تنها برای افغانستان بلکه برای صلح و ثبات جامعه جهانی نیز یک تهدید عمده خواهد بود.
خلاصه شده و ویرایش شده سرویس ترجمه شفقنا از: