- خبرگزاری شیعیان افغانستان | Afghanistan – Shia News Agency - https://af.shafaqna.com -

بررسی نقش چین در مدیریت بحران افغانستان

شفقنا افغانستان-افغانستان همیشه به چین، تعلق خاطر نشان داده است. اما چین، هیچگاه خاطر افغانستان را عزیز نگه نداشته است.

756-350x229 [1]

بدین سبب است که مسیر ارتباطی میان چین و افغانستان تا کنون نا هموار باقی مانده است. با آنکه واخان گذرگاه زیبا و ارزش گذار برای افغانستان و چین تلقی می گردد، اما دشوار و صعب العبور باقی مانده است. این مسیر نا هموار، نماد تردید در تردد و رفت و آمد میان این دو کشور به حساب می آید. با آنکه در آن طرف تر میان دو همسایه چین و پاکستان، مسیری به بزرگی بزرگراه قراقروم به وجود آمده است، که بزرگترین مسیر ترانزیتی چین را به جنوب آسیا شکل می دهد. اما در این طرف، میان افغانستان و چین، مسیر ارتباطی در حدی نیست که دو همسایه به طور معمول با یکدیگر داشته باشد. این واقعیت نشان دهنده روابط چین و افغانستان در طول سالیان متوالی بوده است. این دو راه هموار و ناهموار نشان دهنده رویکرد سیاسی چین با افغانستان و پاکستان است. این بدین معناست که چین همیشه در سیاست خود با افغانستان با معیار پاکستان تعیین نسبت نموده است. با این رهیافت می توان به درستی دریافت که چین همیشه با رویکرد پاکستان به افغانستان نگریسته است. این ظرافت می رساند که نگاه چین به افغانستان هیچگاه به صورت مستقل نبوده است. بلکه نگاه چین به افغانستان به صورت حوزه ی و منطقه ی بوده است. بدین سبب، چین افغانستان را در محیط منطقه بررسی و ارزیابی می کند. دقیقا مشکل اساسی از همین دیدگاه شکل می گیرد. چه آنکه در این حوزه ی منطقه ی بازیگران متفاوت با استراتژی های متعارض وجود دارند. تعارض منافع در این حوزه ی منطقه ی برای افغانستان مشکلات فراوانی را تا هنوز خلق کرده است. البته عامل اصلی عدم توانایی افغانستان در بازی سیاسی منطقه ی است. وگرنه پاکستان از همین منافع متعارض بازیگران این منطقه منافع ملی خود را شکل می دهد و فربه می سازد. پاکستان از ابتدای شکل گیری تا کنون از بحران های منطقه ی به نفع خود سود جسته است. در این سود جوی تا آن حد مهارت یافته است که بارها در منطقه بحران آفریده است و سرانجام خود به عنوان محور راه حل پذیرفته شده است.
چین و هند در این حوزه ی منطقه ی به عنوان بازیگران اصلی تا کنون منافع متعارض داشته اند. افغانستان و پاکستان به عنوان بازیگران پیرامونی هرکدام خود را به یکی از این بازیگران متوسل کرده اند.تنش میان چین و هندوستان با تنش افغانستان و به پاکستان شباهت های پیشینه دار داشته اند. مشکل مرزی و مشکل آب، چین و هند را درگیرجنگ نظامی نیز نمودند و این تنش تا هم اکنون ادامه دارند. تنش میان افغانستان و پاکستان نیز با تنش میان چین و هند چندان بی مانند نیست. بدین سبب بود که افغانستان همیشه رابطه سیاسی خودش را باهند هموار می کرده است. پاکستان نیز از ابتدای تأسیس خود تا کنون، با رقیب سیاسی هند عهد رفاقت داشته است. چین در این رفاقت بر آمده از رقابت منطقه ی همیشه جانب پاکستان را نگهداشته است. توسعه سلاح اتمی پاکستان با تلاش پیگیر چین صورت گرفته است. شرکت هوای و ترمیم صنایع هوای پاکستان با کمک چین ارتقا یافته است. بندر گوادر در جنوب پاکستان با مدیریت سرمایه گذاری چین، به بزرگترین بندر ترانزیتی در جنوب آسیا تبدیل شده است. چین به پاکستان به عنوان اهرم فشار بر علیه هندوستان استفاده می کند. چین برای در امان ماندن از ترور و حشت بنیادگران اسلامی مجبور است که جانب پاکستان را داشته باشد. چه آنکه پاکستان به بنیادگرایان تابع امرش دستور مدارا در برابر چین را همیشه گوش زد می کند. بدین سبب بود که چین در برابر مبارزه با تروریسم و بنیادگرای اسلامی تاکنون جانب احتیاط را نگهداشته است. چین این مأموریت را بر عهده آمریکا و افغانستان گذاشته است. از همین روست که آمریکا حضور دراز مدت نظامی ناتو و آمریکا را در افغانستان بر نمی تابد، اما از بین بردن بنیادگرای بر آنست که حضور نظامی و جنگ فیزیکی آمریکا را با بنیاد گرایان به صورت ظاهری حمایت غیر آشکار نماید.
چین به همان اندازه که از سرمایه گذاری در پاکستان کسب منفعت می نماید، در افغانستان نیز از این زمینه به خوبی بر خوردار است. اما سؤال اینست که چرا چین تاکنون در افغانستان به صورت جدی وارد تعاملات اقتصادی نشده است؟ دو گزینه اساسی پاسخ این سؤال به نظر می رسد؛ یکی احتیاط و دیگری عدم احتیاج. چین در تعاملات با افغانستان در برابر پاکستان احتیاط می کند. چه آنکه چین مجبور است که پاکستان را به خاطر رقابت با هند و کنترل بنیادگران مسلمان در ایالت سنکیانگ، همیشه راضی نگهدارد. اما در زمینه سرمایه گذاری، چین در برابر افغانستان گزینه جاگزین و مطمئن تر دارد. این گزینه جا گزین خود پاکستان است. چه آنکه چین در صورت سرمایه گذاری در پاکستان حداقل از لحاظ امنیتی نسبت به افغانستان، وضعیت بهتری دارد. چین در معدن مس عینک آماده سرمایه گذاری شد ولی این سرمایه گذاری به حدی نبوده است که در اقتصاد افغانستان تأثیرات به سزای داشته باشد. افغانستان در طول چهارده سال گذشته همیشه بر آن بوده است که جانب احتیاط را در رقابت های منطقه ی داشته باشد. به همین سبب بود که در برابر قرارداد چین در مس عینک، خاطر هند را در قرار داد معدن آهنگ حاجی گگ نگهداشت. دولت جدید وحدت ملی، بر خلاف سنت گذشته، دروازه چین را نسبت به هند زود تر دق الباب نمود. ولی بعد از گذشت یک سال این اولین بار است که چین از لحاظ اقتصادی به افغانستان اندک تمایلی نشان داده است. ولی افغانستان به دنبال آنست که چین بر پاکستان فشار وارد کند تا پاکستان از حمایت بنیادگرایان دست بردارد. اما آنچه که مشخص است اینست که میان افغانستان و پاکستان در مورد بنیادگرایی، تعارض منافع وجود دارد. از دیگر جانب میان پاکستان و چین از هر لحاظ اشتراک منافع موجود است. بنابر این به نظر نمی رسد که چین خاطر پاکستان را به خاطر افغانستان افسرده سازد.

نویسنده: سید آصف حسینی 

انتهای پیام

www.af.shafaqna.com