جایگاه ریاست اجرایی
حکومت وحدت ملی بر محوریت دو نهاد ریاست جمهوری و ریاست اجرایی و در پی بحران ناشی از شایبه تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۳ در کشور تشکیل شد. مبنای تشکیل این حکومت یک توافقنامه سیاسی است که با امضای دو نامزد پیشتاز انتخابات ریاست جمهوری گذشته هر یک محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله و میانجیگری بینالمللی اجرایی شده است. این توافقنامه، جایگاه نهاد نخستوزیری را به ریاست اجرایی بخشیده است.
در چهارچوب توافقنامه، ریاست اجرایی اجلاس شورای وزیران را طی پنج سال گذشته ریاست کرده است. این نهاد امور اجرایی دولت را نیز عهدهدار بوده است.
قرار بود برای شامل کردن این نهاد در قانون اساسی لویهجرگه تشکیل شود، اما این کار تا هنوز نشده است.
بودجه ریاست اجرایی در پنج سال
وزارت مالیه از شروع سال مالی ۱۳۹۵ تا پایان سال مالی ۱۳۹۸ بالغ بر چهار میلیارد و ۲۶ میلیون افغانی برای ریاست اجرایی حکومت وحدت ملی بودجه اختصاص داده است که از این میان بیش از سه میلیارد و ۵۸۶ میلیون افغانی آن توسط این نهاد مصرف شده است. میزان مصرف ریاست اجرایی از زمان روی کار آمدن آن در هفتم میزان ۱۳۹۳ تا پایان سال مالی ۱۳۹۴ که مجموعاً پانزده ماه را در بر میگیرد، در نزد وزارت مالیه ثبت نیست. این نهاد به دلیل آنکه در این مدت شامل واحدهای بودجهای دولت نبوده است، پول مورد نیازش را از کودهای احتیاط، به ویژه کود «۹۱» و وجوه اپراتیفی دولت دریافت کرده است.
در توافقنامه سیاسی تشکیل حکومت وحدت ملی، صلاحیت برداشت پول از کود «۹۱» برای ریاست اجرایی ۳۵ درصد تعیین شده است. روزنامه ۸صبح به رغم تلاشهای بسیار، موفق نشد اسنادی را فراهم کند که به رؤیت آن مشخص شود ریاست اجرایی از زمان تشکیل خود تا کنون چه مقدار پول از کد «۹۱» و همین طور وجوه اپراتیفی دولت برداشت کرده است؛ هرچند قانون اجازه برداشت پول از وجوه اپراتیفی به ریاست اجرایی را نداده است. برداشت پول از وجوه اپراتیفی تنها برای وزارتهای دفاع و داخله، ریاست عمومی امنیت ملی و شورای امنیت ملی مجاز دانسته شده است، اما در مواردی این قانون نقض شده است.
روزنامه ۸صبح در گزارشی تنها موفق شده است میزان مصرف ریاست اجرایی از کد «۹۱» و وجوه اپراتیفی را در سال مالی ۱۳۹۷ مشخص کند. طبق سند قطعیه این سال مالی، ریاست اجرایی ۳۵۰ میلیون افغانی از کود «۹۱» برداشت کرده است. همچنان این نهاد از وجوه اپراتیفی در این سال ۱۰ میلیون افغانی برداشت کرده است.
بودجه عادی و انکشافی ریاست اجرایی و مصارف آن از شروع سال مالی ۱۳۹۵ تا پایان سال مالی ۱۳۹۸ با تفکیک هر سال در جدول زیر مشخص شده است. این معلومات را وزارت مالیه در اختیار روزنامه ۸صبح قرار داده است.
سال مالی |
مجموع بودجه |
بودجه عادی |
بودجه انکشافی |
مصرف بودجه عادی |
مصرف بودجه انکشافی |
۱۳۹۵ |
۱ میلیارد و ۴۹ میلیون |
۹۴۹ میلیون |
۱۰۰ میلیون و ۵۰۰ هزار |
۹۸.۶۵ درصد |
۲۸.۸۴ درصد |
۱۳۹۶ |
۱ میلیارد و ۴۳۰ میلیون |
۱ میلیارد و ۱۳۳ میلیون |
۲۹۷ میلیون و ۱۴۴ هزار |
۹۵.۷ درصد |
۸۹ درصد |
۱۳۹۷ |
۶۸۸ میلیون |
۵۵۵ میلیون |
۱۳۳ میلیون |
۹۵ درصد |
۹۷.۶۸ درصد |
۱۳۹۸ |
۸۵۹ میلیون |
۵۷۳ میلیون |
۲۶۸ میلیون |
۸۰ درصد |
۶۶ درصد |
اجراآت ریاست اجرایی
مجموع جلسات شورای وزیران، کمیتههای فرعی و کمیسیونهای آن و جلسات اختصاصی ریاست اجرایی از میزان ۱۳۹۳ تا جوزای ۱۳۹۸ به ۶۵۳ جلسه میرسد. در نتیجه این جلسات چهارهزار و ۲۲۱ مورد فیصله صادر شده است. این نهاد همچنان برای پیگیری فیصلههایش ۳۵ هزار و ۳۳۸ مکتوب صادر کرده و با ادارات مرتبط ۲۳ هزار و ۶۴۰ پیام ایمیلی رد و بدل کرده است.
امنیت، اقتصاد و زیربنا، اجتماع و فرهنگ، روابط بینالملل و محیط زیست از موضوعات مورد بحث در جلسات شورای وزیران، کمیتههای فرعی و کمیسیونهای آن بوده است. فشرده این جلسات و فیصلهها در جدول زیر آمده است:
شماره |
نام جلسه |
تعداد جلسه |
تعداد فیصله |
۱ |
شورای وزیران |
۱۰۳ |
۱۰۵۷ |
۲ |
کمیته اقتصادی |
۳۴ |
۲۶۷ |
۳ |
کمیته مبارزه علیه مواد مخدر و مسکرات |
۷ |
۴۱ |
۴ |
کمیته فرعی شورای وزیران در امور مهاجرت |
۵ |
۳۶ |
۵ |
کمیته ملی مبارزه با حوادث |
۱۶ |
۱۱۸ |
۶ |
کمیته مراکز اصلاح و تربیت اطفال |
۷ |
۳۸ |
۷ |
کمیسیون عالی جلوگیری از آلودهگی هوا |
۷ |
۵۱ |
۸ |
کمیسیون منع خشونت علیه زنان |
۳ |
۱۵ |
۹ |
کمیته فرعی شورای وزیران در امور صحت |
۲ |
۱۰ |
۱۰ |
جلسات رؤسای ادارات دولتی |
۶ |
۳۸ |
۱۱ |
جلسات شورای عالی محابس |
۷ |
۳۰ |
۱۲ |
کمیته عالی رهبری و کمیتههای امنیت غذایی و تغذیه |
۱۸ |
۱۳۷ |
۱۳ |
جلسات اختصاصی زیر نظر عبدالله عبدالله |
۲۹۷ |
۱۹۶۳ |
۱۴ |
جلسات اختصاصی زیر نظر انجنیر محمدخان |
۶۴ |
۲۶۵ |
۱۵ |
جلسات اختصاصی زیر نظر محمد محقق |
۶ |
۱۷ |
۱۶ |
جلسات اختصاصی زیر نظر رییس دبیرخانه شورای وزیران |
۷۱ |
۱۴۰ |
قابل یادآوری است که اهداف جلساتی که زیر نظر معاونان ریاست اجرایی برگزار شده است، ایجاد همآهنگی و بحث پیرامون موضوعاتی بوده است که به عنوان «آجندا» در جلسات شورای وزیران ارایه شده است.
دستآوردهای ریاست اجرایی
ریاست اجرایی در گزارشی به روزنامه ۸صبح تمامی دستآوردهایش در جریان پنج سال را به ۱۰۱ مورد خلاصه کرده است. این دستآوردها محدود به حوزههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، حکومتداری، روابط بینالمللی و محیطزیستی میشود. در این گزارش به موارد اهم این دستآوردها اشاره میکنیم:
جلوگیری از واردات تیل بیکیفیت، عضویت اداره خط آهن افغانستان در سازمان بینالمللی حملونقل ریلی، بازگشایی بندر غلامخان ولایت خوست در سال ۱۳۹۶، تکمیل اعمار دیوار محافظتی بند دوستی افغانستان – هند (سلما)، افتتاح دهلیزهای هوایی جهت صدور محصولات زراعتی، ایجاد دفتر نمایندهگی افغانستان در سازمان تجارت جهانی، تعیین بیش از ۵۰۰ استندرد ملی براساس معیارهای منطقهای و ایجاد آجندای ملی امنیت غذایی و تغذیه افغانستان بخشی این دستآوردها است. ریاست اجرایی همچنان تغییر و اصلاح پروسه طی مراحل اسناد تدارکات ملی، امضای موافقتنامه گشایش بندر چابهار، تطبیق پروژه ۳۰ میگاوات برق آفتابی در قندهار، عضویت افغانستان در سیستم مالی بینالمللی و تعیین ولایت بامیان به حیث پایتخت سازمان سارک را از دیگر دستآوردهای این نهاد ذکر کرده است.
ایجاد کمیته مستقل و دایمی اخذ امتحانات کانکور، تثبیت ملکیت و جلوگیری از غصب اراضی مربوط پروژه وادی ننگرهار، تعیین و معرفی مسوولان اطلاعرسانی در وزارتها و ادارات به کمیسیون نظارت بر دسترسی به اطلاعات، حل موضوع چاپ ۱۳ میلیون جلد کتاب درسی معارف، جلوگیری از ساختوساز و تخریب عمارتهای دو طرف دریای کابل به مثابه آبدات تاریخی، اخذ مالیه از نشرات تلویزیونهای خصوصی محلی و جهانی، خرید و فروش گندم از دهاقین جهت حمایت سکتور زراعت و ایجاد مرکز تداوی معتادان در کمپ فینکس بخشهای دیگری از دستآوردهای ریاست اجرایی در جریان پنج سال خوانده شده است.
افتتاح صندوق اعانه برای نجات معتادان از مواد مخدر، ایجاد شورای عالی طبی، اعمار دروازههای الکترونیکی در ترمینالهای مربوط شهر کابل، افتتاح آغاز کار سرک دوشی – بامیان، آغاز کار مجدد شفاخانه ۳۰۰ بستر پولیس، تعویض پاسپورتهای دستنویس به دیجیتال، واگذاری خدمات قونسلی وزارت خارجه به سکتور خصوصی، ایجاد و تداوم پروسه حکومتداری الکترونیکی در ادارات دولتی، اتخاذ تدابیر جدی برای دفع حملات سایبری، منظوری تشکیل واحدهای جندر در وزارتها و ادارات دولتی و توزیع زمین به تاجران و متشبثان خصوصی در پارکهای صنعتی مرکز و ولایات نیز از دستآوردهای ریاست اجرایی گفته شده است.
توظیف تیم تثبیت هویت و آغاز توزیع پاسپورت در کشورهای میزبان برای شهروندان افغانستان، حل مشکل استملاک زمین به منظور پروژه برقرسانی مسیر لین برق ارغندی – غزنی، توزیع کمکهای غذایی و غیرغذایی برای بیجاشدهگان ناشی از ناامنی در ولایات، منع واردات پانزده قلم ادویه که در داخل افغانستان تولید میشود، توظیف وزارت زراعت برای انتقال ده هزار متریک تن گندم از ذخایر این وزارت به متضرران ناشی از حوادث طبیعی و جلوگیری از قاچاق مرغهای پیر از دیگر دستآوردهایی است که ریاست اجرایی میگوید در پنج سال گذشته داشته است.
ریاست اجرایی در بخشهای اصلاح قوانین و ساختاری نیز دستآوردهایی را شامل کارنامه خود کرده است که در این گزارش گنجایش ندارد.
عبدالله عبدالله، رییس اجرایی، در طول حضورش در قدرت ۵۸ سفر خارجی و ۱۵ سفر ولایتی داشته است. طبق گزارش ریاست اجرایی، عبدالله در سفرهای خارجی خود بیشتر روی تحکیم روابط افغانستان با دیگر کشورها، جلب همکاریها و کمکهای بینالمللی و نمایندهگی فعال از دولت افغانستان تمرکز داشته است. او در سفرهای ولایتی خود عمدتاً روی رفع مشکلات اجتماعی و کمک به افراد نیازمند توجه کرده است. ریاست اجرایی میگوید که در جریان پنج سال گذشته یک میلیارد و ۸۴۴ میلیون افغانی را به صورت نقدی به مردم در ولایات کمک کرده است.