شفقنا افغانستان- مجمع عمومی سازمان ملل روز ۳۰ ثور/ را براساس پیشنهاد رسمی کشور اسلوونی به عنوان روزجهانی زنبورعسل نامگذاری کرده است؛عسل افغانستان به بیشتر از دو هزار تن رسیده ولی ظرفیت تولید به گفته مسئولین ۱۱ هزار تن عسل است؛ نکته حائز اهمیت این است که عسل افغانستان راهی بازار هند و امارات شده است؛ و در این بازار ها به خوبی از عسل افغانستان استقبال می شود.
هدف از نامگذاری این روز آگاهی بخشی از اهمیت زنبورعسل، حمایت از صنعت زنبورداری، تاثیرات مهم گردهافشانی زنبور عسل در توسعه پایدار کشاورزی و تامین غذا است.
در سالهای اخیر پرورش زنبورهای عسل در افغانستان گسترش یافته و حالا در دشت و کوههای سرسبز بسیاری از ولایتها صندوق های زنبور عسل دیده میشود.
براساس آمار وزارت کشاورزی / زراعت افغانستان، در این کشور سالانه دو هزار و ۱۰۰ تن عسل تولید میشود ولی ظرفیت تولید این کشور ۱۱ هزار تن اعلام شده است.
با توجه به تمام تلاشهای که در افغانستان انجام شده اکنون بازارهای این کشور مملو از عسلهای تولید خارج از آمریکا و استرالیا گرفته تا کشورهای همسایه است، اما مقامهای وزارت زراعت میگویند که رشد صنعت زنبورداری و بازاریابی برای تولید داخلی از اولویتهای این نهاد است.
این روزها اوج گردش زنبورهای عسل در تپهها و دشتهای ولسوالیهای امام صاحب، دشت ارچی و مناطق سرسبز اطراف شهر قندوز در شمال شرق افغانستان است.
در سالهای اخیر پرورش زنبور عسل در برخی ولایتها از جمله قندوز رونق بیشتر یافته است. دهقانان میگویند که در کنار تولید محصولات زراعتی، تولید عسل نیز اکنون به شغل پر درآمد تبدیل شدهاست.
اکنون صندوقهای زنبور عسل را در گوشته و کنار افغانستان میتوان دید
حشمت الله دهقان از دوازده سال به این سو در ولایت قندوز مشغول پرورش زنبور عسل است. او میگوید با گذشت هرسال صندوق هایش بیشتر و میزان تولیداتش افزایش یافته است.
او می گوید: “از پنج صندوق زنبور شروع کردم، حالا ۴۰۰ صندوق زنبور دارم. سال گذشته دوتن عسل تولید کردم.”
به گفته او واردات عسل و زنبور از پاکستان بازار داخلی را از رونق انداخته است، عسل تولید شده خریدار ندارد و زنبورهای وارد شده از پاکستان نیز بیمار بودند که باعث بیماری زنبورهای زنبوردارن نیز شد.
او شکایت دارد که واردات بدون رویه عسل باعث کاهش قیمت عسل شده، در سالهای گذشته قیمت یک کیلوعسل ۸۰۰ افغانی( معادل ۱۰ دلار) بود و اکنون به ۴۰۰ افغانی کاهش یافته است.
به گفته تولید کنندگان اکنون عسل گل جمبیلک، درختان عکاسی و بتههای سیچ، چییر و تاران، به ترتیب بهترین عسل مناطق شمال شرقی افغانستان است که جایگاه خود را در بازار عسل یافته است.
متخصصان تولید عسل می گویند که استفاده از مواد شیمیایی برای حفاظت زنبور و همچنین فراوری عسل اعتبار تولیدات داخلی را زیر سوال برده است.
صفی نظری از متخصصاان فراوری عسل در کابل با اشاره به این موضوع میگوید: ” برای رقابت سالم نیاز است که زنبورداران، معیارهای(استاندردهای) بینالمللی عسل کشی(فراوری) سالم را مراعات کنند. هنگام بسته بندی بهداشت را در نظرداشته باشند. از استفاده اسید اکزالیک، اسید فرمیک و سایر مواد کیمیاوی(شیمایی ( خود داری کنند. این معیار سبب خواهد شد که میزان دی اکسید کربن و انتی شکر صفر شود. دراین صورت ما توانیم که در بازارهای جهان صاحب نام شویم.”
زنبورداران در ولایات شمال شرقی افغانستان امیدوارند که در سال جاری درآمد شان بیشتر شود.
بر اساس آمارهای رسمی در چند سال گذشته میزان تولید عسل در ولایتهای تخار و بدخشان در شمال شرق، بلخ در شمال، بامیان در مرکز، هرات در غرب، ننگرهار در شرق و برخی دیگر ولایتها از ۳۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است.
به گفته مسئولین در سالهای اخیر بازارهای منطقه از جمله امارات متحده عربی و هند نیز برای نخستین بار شاهد حضور عسل افغانستان بود و به دلیل کیفیت خوبش، مورد استقبال قرار گرفت.
اکبر رستمی، سخنگوی وزارت زراعت افغانستان میگوید رشد صنعت زنبورداری و بازاریابی برای عسل افغانستان از اولویتهای این وزارت است.
او افزود که با افزایش تولیدات داخلی، میزان واردات عسل نیز کاهش یافته است. او افزود: “اگر ما مطمین شویم که تولیدات داخلی نیاز داخلی را تامین می تواند، وزارت زراعت یا صادارات را متوقف و یا هم تعرفه بیشتری بر واردات عسل وضع خواهد کرد.”
آقای رستمی صادرات عسل افغانستان را اندک اعلام کرد ولی گفت که در نمایشگاههای بینالمللی از عسل افغانستان استقبال شده که حالا نیاز به سرمایه گذاری بیشتر در این زمینه است.
اجرای برنامههای آموزشی برای زنبورداران، تهیه وسایل مدرن زنبورداری و درآمد خوب از تولید عسل، باعث رونق زنبورداری و تولید عسل در افغانستان شده است.
تاکنون پنج نژاد معروف زنبور عسل در جهان شناسایی شده و پرورش مییابند. متخصصان میگویند آب و هوای افغانستان برای پرورش دو نسل زنبور عسل مناسب است، زنبورهای ایتالیایی یا طلایی و زنبورهای قفقازی.
آمار وزارت زراعت افغانستان نشان میدهد که در حال حاضر نزدیک به یک صد هزار نفر در ۲۰ ولایت افغانستان در صنعت زنبوداری مشغول کارند.