شفقناافغانستان-مهاجرین افغانستانی در ایران در روزهای اخیر حال خوشی ندارد.
افزایش نرخ تورم، گرانی به حد و اندازه در ماه های اخیر در ایران و بیماری عالم گیر کرونا، که هر روز به تعداد مبتلایان و قربانیان آن در جامعه میزبان و مهاجر افزوده می شود، خواب را از چشمان مهاجرین ربوده است.
در روزهای اخیر شمار مبتلایان و قربانیان مهاجرین به شدت افزایش یافته است. هرچند با پیگیری خبرگزاری شفقناافغانستان از مسئولین سفارت افغانستان در تهران آمار دقیقی در اختیار این نهاد از مراجع ایرانی قرار نگرفته است اما در کمال همکاری مسئولین سفارت افغانستان در تهران و شخص سفیر کشورمان به ضرورت رعایت پروتکل های بهداشتی از سوی مهاجرین تاکید داشتند.
به گزارش خبرگزاری شفقناافغانستان؛ از مهمترین مشکلات روزهای کرونایی میتوان به بیرونق شدن کسب و کارها و تعطیلی بسیاری از مشاغل اشاره کرد.
جامعه مهاجر که عمدتاً کارگر هستند یا در بخش خدمات فعالیت میکنند، جزء مشاغلی محسوب میشوند که بیشترین آسیب را از وضعیت کرونایی دیدهاند و این تاثیر این وضعیت برای همه مهاجرین از همه بیشتر بوده است.
مسألهای که از چشم خیلیها پنهان مانده، سکونت مهاجرین در مناطق حاشیه ای و عمدتا فقیرشهرهاست. مناطقی با تراکم جمعیت بالا و دسترسی به امکانات بهداشتی بسیار محدود.
وضعیت بد اقتصادی و گرانی بیش از حد، توانایی خرید بسیاری از ملزومات معیشتی از جمله محصولات بهداشتی را کم کرده است.
مهاجرین بیش از جامعه میزبان درمعرض خطرات ناشی از تراکم جمعیت و رفتوآمد و ارتباطات اجتماعی و فقر اقتصادی قرار دارند.
این افراد عموماً وسیله نقلیه شخصی ندارند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده میکنند.
از سوی دیگر با جمعیت عیال باری و سکونت در خانههای کوچک، موارد ریسک ابتلا به بیماری و گسترش شیوع ویروس کویید19 را در بین آنها بیشتر میکند.
دیگر مسألهای که حائز اهمیت است، موضوع بهداشت و درمان است. مهاجران افغانستانی اکثراً بیمه نیستند و توانایی پرداخت مالی ندارند و امکان استفاده از مزایای بیمه برایشان بسیار اندک است. و در اثر ابتلا به بیماری کرونا دچار هزینههای سنگین درمانی میشوند، هزینههایی که برای افراد فاقد بیمه دشوار است. درمان کرونا در مراکز دولتی برای اتباع افغانستانی رایگان نیست، بیمار چه تداوی شود و چه فوت بکند، باید تمام هزینهها را بصورت آزاد پراخت کند، این فقط بخشی از هزینهها و مشکلات است.
کرونا ایرانی و افغانی نمیشناسد
در حال حاضر که ویروس کرونا در موجهای پی در پی در حال گسترش است. با توجه به اینکه وضعیت اکثر شهرهای کشور ایران، قرمز یا در مرحله هشدار است، ولی بسیاری از شهروندان از ماسک استفاده نمیکنند و مهاجرین افغانستانی در این رویه مستثنی نیستند، کارشناسان مهمترین دلیل شروع مجدد موجهای بازگشت به شیوع کرونا با شدت بالا را در سهلانگاری مردم در رعایت فاصلهگذاری اجتماعی و استفاده نکردن از ماسک میدانند.
در حال حاضر کشور ایران با دو بحران «بیماری کرونا» و بحران «نابسامانیهای فکری و فرهنگی رایج» دست به گریبان است. زیرا عدهای درجامعه با باورها و عقیدههای شخصی خودشان با بیماری کرونا برخورد میکنند. این باورهای و عقیدههای شخصی در جامعه مهاجرین افغانستانی نیز به چشم میخورد.
اینکه جامعه ایرانی به چه میزان بحران و بیماری کرونا را جدی گرفته است، بماند؛ ولی جامعه مهاجر افغانستانی که در ایران زندگی میکنند، باید بدانند که این اپیدمی و بحران همه مرزهای جهان را فراگرفته؛ پیر و جوان، فقیر و غنی، ایرانی و افغانی نمیشناسد. و با توجه به مشکلات و هزینههای درمانی باید در راستای رعایت احکام حکومتی ایران و نکات بهداشتی، اصول و پروتکلهای بهداشتی را در ایام کرونا رعایت کنند.
اما چرا شمار زیادی از مهاجرین افغانستانی نسبت به ویروس کرونا بیخیال هستند و خطرهای احتمالی این بیماری را جدی نگرفتهاند و نمیخواهند با شرایط پیشآمده کنار بیایند تا هم خود و هم خانواده و سایر جامعه مهاجر و ایران کمتر آسیب ببینند؟
مشکل بخشی از مهاجرین افغانستان، میزان آگاهی و دانش درباره بیماری کروناست. اکثر جامعه مهاجر افغانستان در کودکی یا جوانی از افغانستان به ایران مهاجرت کردهاند، خیلیها از امکان تحصیل برخوردار نبودهاند، درکل میانسالان و کهنسالان جامعه مهاجر، آگاهیهای عمومی درباره بیماری و راههای مقابله با آن را نمیدانند و حتی فاصله اجتماعی را رعایت نمیکنند و ماسک هم نمیزنند و مثل گذشته بصورت عادی در حال زندگی کردن هستند، انگار نه انگار.
بی توجهی مهاجرین نسبت به پروتکلهای بهداشتی
مهاجرین افغانستانی باید در نظر داشته باشند که ازدحام و شلوغی بازارها، افزایش سفر، دید و بازدیدهای خانوادگی، برگزاری مراسم عروسی، سفرههای صلوات، روضه های خانگی و رعایت نکردن اصول بهداشتی در منزل و محل کار، عدم رعایت فاصلهی اجتماعی در رجوع به سوپرمارکتها و فروشگاهها جهت خرید و… باعث رشد آمار روزانه مبتلایان و درگذشتگان کرونایی میشود. که اینها همگی نشاندهنده این است که علیرغم زحمات فراوان وزارت محترم بهداشت و ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا در ایران، متأسفانه برخی از مهاجران افغانستانی این بیماری و بحران را جدی تلقی نکردهاند.
چه بسا این سهلانگاری مهاجرین افغانستانی در حدی است که حتی مشاهده است که هنگام رجوع به ادارات و بانکها و… ماسک خودشان را قبل از ورود به ادارات و ارگانهای دولتی به همدیگر قرض میدهند. حتی روش استفاده از ماسک را نمیدانند. یا ماسک به حدی چرک و کثیف شده باز هم در حال استفاده از آن هستند. برخی از مهاجرین در محل کار از ماسک استفاده نمیکنند و استفاده از ماسک را دست و پاگیر میدانند.
متأسفانه این طرز تلقی و جدی نگرفتن بحران، بی اعتنایی به سلامتی خود و اطرافیان، بزرگترین آسیبی است که نه تنها میتواند بر وخامت اوضاع بیفزاید بلکه باعث شیوع گسترده و طولانی شدن مدت زمان مهار بحران کرونا میشود که همانطور مشاهده میکنید وارد موج چهارم کرونا شدهایم و اگر اصول بهداشتی رعایت نشود وارد موجهای دیگری در فصل پاییز و زمستان خواهیم شد.
جامعه مهاجر باید توجه داشته باشند که شیوع بیماری کویید19 علاوه بر تأثیرات بهداشتی و درمانی، چالشهای اجتماعی و روانی بسیاری را برای جوامع بشری ایجاد کرده، آسیبهایی که منشأ آن مسائل اقتصادی است. فقر و بیکاری افراد مهاجر را در موقعیتهایی قرار میدهد که نمیتواند نقشهای اجتماعی خود را به درستی انجام دهد و در حفظ تعهدات به ارزشهای اخلاقی و روابط خانوادگی ضعیف میشوند و در نهایت موجب اختلاف در هنجارهای اجتماعی میشوند.
حال روش زندگی خانوادههای مهاجر افغانستانی را تصور کنید که فرزند خانواده هنوز وارد جامعه نشده، ماسک نزدن و رعایت نکردن فاصله اجتماعی و ارزش گذاشتن به خود و دیگران را هنوز نیاموخته است؛ چون در خانه یا به او اندازهی کافی ارزش گذاشته نشده و یا هنوز نیاموخته و یا به تقلید از والدین همان کارهای بزرگترها را انجام میدهد؛ این روش تربیتی در بیشتر خانوادههای افغانستانی وجود دارد.
زمانیکه این فرد با این همه بیارزشی وارد اجتماع شود، ما با اجتماعی روبهرو میشویم که هر عضو آن در بدترین حالت خودخواهی قرار دارند؛ در چنین حالتی است که مردم مهاجر افغانستان ویروس کرونا را آنطور باید و شاید جدی نمیگیرند و دستورهای پزشکی را برای پیشگیری از گرفتار نشدن و انتقال به دیگران رعایت نمیکنند.
استفاده از ماسک برای پیشگیری از کرونا، یک واجب شرعی است
باتوجه به اینکه مراجع عظام تقلید و علمای اسلام بر رعایت توصیههای بهداشتی و رعایت کردن فاصله اجتماعی در ایام کرونا و مراسم عزاداری تأکید داشتند و دارند، و حتی استفاده از ماسک و دستکش را در ایام کرونا، واجب شرعی اعلام کردند. ولی در سطح جامعه بیتوجهی بخشی از جامعهی مهاجرین اعم از کودک و جوان و میان سال و کهنسال نسبت به فتاوای مراجع عظام تقلید و علمای اسلام قابل مشاهده است. و به این واجب شرعی اعتنایی نمیکنند. ناگفته نماند که قریب به اکثر افغانستانیهای ایران دستورالعملهای ابلاغی وزارت بهداشت را رعایت میکنند.
از این رو خبرنگار شفقناافغانستان در شهر قم، نظر آیتالله صالحی مدرس؛ رئیس شورای علمای شیعه افغانستان را درباره شرایط کنونی بحران کرونا در کشور ایران و وظیفه مهاجرین افغانستان در ایران را در قبال جلوگیری گسترش همهگیری کرونا جویا شد:
آیتالله صالحی مدرس درباره سهلانگاری برخی از مهاجرین افغانستان پیرامون رعایتنکردن توصیههای بهداشتی گفت: از تمام برادران و خواهران مهاجرین میخواهیم که دستورات وزارت بهداشت را رعایت کنند و از ماسک استفاده کنند و میتوان گفت در حال حاضر با توجه به شرایط وخیم کرونایی یک واجب شرعی است، چون ماسکزدن و رعایت دستورالعملهای بهدشتی در حال حاضر بر حفظ سلامتی انسان ضروری است و حفظ سلامتی هر شخص از اهم واجبات شرعی است، لذا مهاجرین افغانستانی باید متوجه باشند که استفاده از ماسک به نفع خود و خانوادهشان و جامعه است.
چرا مهاجرین افغانستانی کمتر از ماسک استفاده می کنند؟
ذهنیتها و تصورات غلط رایج در میان برخی از مهاجران از کرونا حاکی از آن است که متأسفانه برخی این بیماری را جدی نگرفتهاند.
البته بخشی از فرهنگ جامعه مهاجر افغانستانی در ایران به سبب حضور و تعامل فراوان با جامعه ایران دچار تغییر و تحول شده است و نکات مثبت و منفی فراوانی از جامعه میزبان کسب کرده است.
اما بسیاری از مهاجرین در پاسخ به این پرسش که چرا پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنید و یا اینکه مساک نمی زنید؟ پاسخ های تامل برانگیزی را بیان می کنند.
مثلاً میگویند فلان وِرد و ذِکر را میخوانیم، تابحال چیزمان نشده که معمولا این وردها و اذکار از فضای مجازی به دستشان رسیده و دست به دست در میانشان به اشتراک گذاشته می شود.
همچنین برخی دیگر با شوخی یا جدی از عبارت زیر برای پاسخ به خبرنگار شفقنا افغانستان استفاده کردند که خود جای بسی تامل دارد:
«خدا نکشد، کرونا نمی کشد» و یا «کرونا رو کی جور کرده، پس با خدا باش ترس از هیچی نداشته باش»، «طالبان نتوانست ما را بکشد، کرونا عمراً !. «هرکس باایمانتر باشد کرونا کیلویی چنده؟»
اما برخی از مهاجرین شرایط بد اقتصادی و عدم بضاعت مالی را در خرید ماسکهای بهداشتی عنوان کردند و برخی دیگر هنوز با ماسک زدن کنار نیامده بودند و فراموشی و عادت نکردن را بهانه کردند، برخی دیگر با تیکه پارچههایی ماسک دستساز درست کرده بودند و گفتند که ماسکهای خانگی بهتر و به صرفهتر و قابل شستوشو است و مجدداً استفاده میکنیم.
و اما هستند در میان همین مهاجرین افرادی که به سلامتی خود و جامعهی ایرانی و مهاجرین ارزش قائل هستند و پروتکل های بهداشتی را رعایت می کنند.
محدویتهای مهاجرین در ایام کرونایی؛ محرومیت از کارتهای بانکی و خدمات الکترونیکی
استفاده از خدمات بانکی، نظیر کارتهای الکترونیک بانکی از الزامات زندگی شهری است که در این روزهای کرونایی اکثر معاملات و خریدها بصورت اینترنتی انجام میشود. در ایام کرونایی کارتهای بانکی بسیاری از ایرانیها بدون مراجعه آنها به بانک تمدید میشود. اما برای مهاجران افغانستانی برعکس است. یا کارتهای بانکیشان بدون اطلاع قبلی باطل میشود یا اگر کارت بانکیشان منقضی شده، دیگر تمدید نمیکنند و برای فعالکردن مجدد کارتهای بانکیشان باید پروسهی احراز هویت را انجام بدهند.
متأسفانه بخش عمدهای از مهاجران در ایران، از داشتن کارت بانکی و امکانات و زیرساختهای خرید و خدمات الکترونیکی محروم هستند. اگر افغانستانیهای مقیم ایران عملاً نتوانند از کارتهای بانکیشان استفاده کنند. برای هر خریدی مجبورند که از خانه خارج شوند. الان چند سالی است که مهاجرین از یک کارت بانکی ساده هم در ایران محروم هستند یا اگر هم از قبل دارند در این روزهای کرونایی آزار و اذیت میشوند، این محرومیت و محدودیتها در روزهای کرونایی بیش از پیش مشاهده شده می شود.
حتی در این اواخر در روزهایی کرونایی قانونی برای مهاجرین افغانستانی اعمال شده که در خرید و استفاده از کارتهای بانکی محدودیتهای تراکنشی و سقف مالی در استفاده از خدمات الکترونیک بانکی دارند. موضوعی که کمی از رفتار اسلامی و انسانی به دور است و عواقب اجتماعی مناسبی را برای حاکمیت در برندارد. چنین اتفاقاتی در ایام کرونایی برای مهاجرین بسیار دردناک و دردسر ساز شده است.
باتوجه به گسترش روزافزون ویروس کرونا و احتمال انتقال ویروس از طریق اسکناس، این مسأله اهمیت ویژهای پیدا کرده است. و باعث ترددهای غیرضروری مهاجرین افغانستانی در سطح شهر و اجتماع میشود. پس یکی از عوامل گسترش بیماری کرونا از طرف مهاجرین افغانستانی، سختگری های نظام بانکی ایران است.
عدم حمایت از مهاجرین در روزهای کرونایی
در شرایط بحران کرونایی، یکی از محرومترین اقشار جامعه ایران که از هیچ یک از یارانههای دولتی و کمکهای بشر دوستانه برخوردار نیستند، همین مهاجران افغانستانی هستند. این افراد اکثراً مشاغل خدماتی و روزمزد داشتند که به یکباره بیکار شدند و منابع درآمدی جایگزینی هم ندارند. با توجه به این مسأله، فقر شدیدی در بین این افراد در حال فراگیرشدن است، بطوریکه بسیاری از خانوادههای مهاجر افغانستانی در امرار معاش روزانه خود درمانده هستند چه برسد به اینکه ماسک و مواد ضدعفونی بخرند. عدم رسیدگی به خانوادههای نیازمند، میتواند حتی منجر به شیوع گسترده بیماری کرونا شود که تبعات جبرانناپذیری در پی خواهد داشت.
آگاهی مسئولین افغانستانی و ایرانی در روند ارائه راهکارهای مؤثر و پیادهسازی در اسرع وقت، میتوانند زندگی روزمرهی حداقل ۵/ ۱ میلیون نفر از مهاجرین افغانستانی را تسهیل کند و به قطع زنجیره کرونا کمک شایانی کنند.
مهاجرین افغانستانی چندین دهه است که با جنگ دست و پنجه نرم میکنند؛ یک روز برای زندهماندن در وطن؛ یک روز برای دلکندن از وطن؛ روزی برای پناهآوردن به کشوری دیگر و دوری از وطن؛ روزی دیگر برای یک لقمه نان شب و حالا جنگ با کروناست. این میدان جنگ جدیدی برای مهاجران است. مهاجران افغانستانی در این میدان جنگ دستانشان خالی است تا درامان بماند. نه پولی برای گذران زندگی دارند، نه بازار کاری است که دلخوش به آن باشد. وسط این میدان جنگ، کرونا، نه به جیب افغانی کار دارد و نه به شکم افغانی.
در حال حاضر درمان قطعی و رسمی برای بیماری کرونا اعلام نشده، فقط پیشگیری میتواند به سلامت همه مردم ایران و مهاجرین افغانستانی کمک کند، لذا لازم است که همه اتباع افغانستانی همانند جامعه میزبان پایبند به دستورالعملهای بهداشتی باشند. ما با افزایش شیوع بیماری کرونا در بین افغانستانیها لازم است به غیر از مسؤولان ایرانی، کمیسیاری عالی پناهندگان و سفارت افغانستان نیز اهتمام بیشتری از خود نشان دهند چون جامعه میزبان به اندازه کافی با این معضل دست و پنجه نرم میکنند.
خبرنگار: ناصر محمدی